Phân quyền mạnh để hút nhân lực chất lượng cao cho khu vực công

(Dân trí) - Theo Bộ Nội vụ, việc sửa đổi Luật Viên chức hướng đến phân cấp, phân quyền cho các đơn vị sự nghiệp công lập, để đỡ cảnh trói tay các cơ quan trong việc tuyển dụng, đánh giá và sử dụng nhân lực.

Nội dung này được nêu tại hội thảo nhằm trao đổi về các quy định liên quan đến quản lý, sử dụng và chính sách đối với đội ngũ viên chức chuyên ngành, phục vụ việc hoàn thiện dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi), do Vụ Công chức - Viên chức, Bộ Nội vụ tổ chức. 

Đơn vị có mức độ tự chủ càng cao càng nhiều quyền

Nhìn nhận những khó khăn mà các đơn vị sự nghiệp công lập gặp phải trong quá trình bố trí biên chế, bà Nguyễn Thị Hương, Phó trưởng phòng Tổ chức cán bộ, Bệnh viện Phổi Trung ương (một đơn vị tự chủ mức 2) cho rằng quá trình thực hiện tự chủ tại các bệnh viện không hề đơn giản. Dù pháp luật trao thẩm quyền cho lãnh đạo đơn vị trong việc ký hợp đồng hay tuyển dụng viên chức, nhưng thực tế việc tính toán kinh phí chi trả lương, thu nhập và các tiêu chuẩn liên quan lại tạo ra không ít áp lực.

"Quyền là như vậy nhưng khi cân đối nguồn lực tài chính thì vẫn rất căng thẳng đối với các đơn vị", bà Hương chia sẻ.

Bà cũng cho biết thêm, ở bệnh viện, cơ cấu nhân sự vẫn phải bám theo quy định của Bộ Y tế để bảo đảm phục vụ người bệnh. Hiện tại, đơn vị đang áp dụng định mức tối thiểu về vị trí việc làm, nên dù có quyền tuyển dụng trên danh nghĩa, cơ chế thực tế để chủ động hơn vẫn chưa rõ ràng. 

Theo ông Nguyễn Tư Long, Phó Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức, một trong những điểm đổi mới quan trọng trong dự Luật Viên chức là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao cho khu vực công lập.

Theo đại diện Bộ Nội vụ, các quy định hiện hành đã cho phép phân cấp khá mạnh theo mức độ tự chủ, khi các bộ chuyên ngành chủ yếu quy định khung về vị trí việc làm, còn đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ nhóm 1 và tự chủ nhóm 2 đã được tự quyết định về số lượng người làm việc.

Tuy nhiên, cách tiếp cận mới giúp các chủ thể tiến xa hơn, các đơn vị được trao nhiều quyền chủ động hơn, đặc biệt là nhóm có mức độ tự chủ cao (nhóm 1 và nhóm 2).

Đối với nhóm 3, theo ông Long, cũng cần có sự thay đổi về cách thức nhà nước cấp kinh phí bổ sung cho phần còn thiếu để khuyến khích tăng thu, giảm chi, các đơn vị chủ động sử dụng nguồn thu để tăng thu nhập cho người lao động và tái đầu tư nâng cấp trang thiết bị.

"Đơn vị tự chủ càng cao thì quyền càng lớn, không phụ thuộc nhiều vào cơ quan quản lý nhà nước.

Về cơ bản, chúng tôi tiếp cận theo hướng chỉ quy định số lượng viên chức tối thiểu, còn tuyển bao nhiêu người là quyền của đơn vị, miễn là họ tự trả được lương", ông Long nhấn mạnh. 

Đối với đơn vị tự chủ nhóm 4, nhà nước bảo đảm toàn bộ, ông Long cho biết cần phân định đối với các dịch vụ thiết yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến người dân, những dịch vụ mang tính chất bổ trợ, những dịch vụ phục vụ hoạt động nội bộ quản lý nhà nước... để từ đó xác định trách nhiệm của nhà nước cũng như đẩy mạnh chủ trương xã hội hóa, thu hút đầu tư từ khu vực tư vào các lĩnh vực này. Đối với vùng sâu, vùng xa chưa có điều kiện xã hội hóa thì nhà nước phải bảo đảm tuyệt đối.

Theo quy định hiện hành, quyền tuyển dụng viên chức của các đơn vị sự nghiệp công lập phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính.

Việc tuyển dụng được mở rộng hơn với nhiều hình thức nhằm thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo sự liên thông giữa khu vực tư với khu vực công, giải phóng sức lao động của đội ngũ viên chức, tất nhiên cũng phải trên cơ sở thỏa thuận và được sự đồng ý của người sử dụng lao động.

"Hình thức ký hợp đồng lao động làm chuyên môn nghiệp vụ sẽ được bổ sung thành một nguyên tắc trong Luật, theo đó không nhất thiết cứ phải thực hiện tuyển dụng vào làm viên chức mới có thể hoạt động nghề nghiệp. Cơ chế này đã được quy định trong Nghị định 111 về hợp đồng, nay sẽ được hoàn thiện để đưa vào Luật. Các đơn vị sự nghiệp cũng được trao quyền để thuê người có trình độ cao, có kinh nghiệm để làm việc ở vị trí lãnh đạo, quản lý thực hiện một số công việc đặc thù không liên quan đến hoạt động nghề nghiệp như đầu tư, xây dựng, phát triển thị trường,...

Cái gốc của vấn đề là phải tăng mức độ tự chủ mức độ tự chủ càng cao thì đơn vị càng có quyền quyết định việc quản lý đội ngũ, nhưng tất cả vẫn phải tuân thủ quy trình thi hoặc xét tuyển công khai, minh bạch theo Luật Viên chức và các văn bản hướng dẫn", ông Long phân tích. 

Gặp vướng trong thời gian chờ định mức biên chế

Phát biểu tại hội thảo, đại diện Liên đoàn Xiếc Việt Nam nêu khó khăn trong việc ký hợp đồng lao động dịch vụ, đặc biệt với các đơn vị sự nghiệp công lập nhóm 3 - đơn vị tự bảo đảm một phần chi thường xuyên.

"Khi đơn vị chủ quản chưa kịp ban hành định mức số lượng người làm việc cụ thể, khiến các đơn vị lúng túng khi cần bổ sung nhân lực. Muốn ký hợp đồng để tuyển ngay thì lại phải chờ định mức, trong khi nhu cầu nhân lực, nhất là nhân lực trẻ trong các đơn vị nghệ thuật, là rất cấp thiết", đại diện Liên đoàn Xiếc chia sẻ.

Trả lời vấn đề này, ông Nguyễn Tư Long, Phó Vụ trưởng Vụ Công chức - Viên chức, cho biết, luật hiện hành đã có quy định cho phép đơn vị nhóm 3 được ký hợp đồng đối với phần còn thiếu so với định mức. Tuy nhiên, khó khăn nảy sinh ở khâu ban hành định mức và cơ chế cấp phát kinh phí.

"Trong lĩnh vực y tế và giáo dục thì định mức đã rõ ràng nhưng ở một số bộ chuyên ngành khác thì phải có định mức thì mới có căn cứ để ký. Chúng tôi đã làm việc và yêu cầu các bộ chuyên ngành sớm ban hành quy định này, đồng thời cũng đề nghị Bộ Tài chính hướng dẫn cụ thể về cơ chế cấp phát kinh phí theo đúng định hướng nhà nước đặt hàng, giao việc và cấp phát kinh phí thay vì việc cấp phát kinh phí gắn với định mức biên chế như hiện nay", ông Long thông tin.