Obamacare - đạo luật giúp 30 triệu người Mỹ có bảo hiểm y tế

Chính phủ Mỹ vừa trải qua đợt đóng cửa lâu nhất trong lịch sử, khi phe Dân chủ và Cộng hòa tại quốc hội bất đồng về việc gia hạn gói trợ cấp cho Đạo luật Chăm sóc Sức khỏe Giá cả Phải chăng (ACA), hay Obamacare.

Thế bế tắc chỉ được tháo gỡ sau khi 8 thượng nghị sĩ Dân chủ từ bỏ yêu cầu quan trọng của đảng này về Obamacare, đạo luật từng được coi là một trong những cải cách y tế quan trọng nhất của nước Mỹ, giúp hàng chục triệu người được khám chữa bệnh với chi phí phải chăng hơn.

Trước năm 2010, người Mỹ có thể tiếp cận dịch vụ bảo hiểm y tế bằng cách sử dụng bảo hiểm từ công ty, mua bảo hiểm tư nhân, trong khi người có thu nhập rất thấp được hưởng bảo hiểm Medicaid, còn người già trên 65 tuổi có bảo hiểm Medicare.

Tuy nhiên, hệ thống này tồn tại nhiều lỗ hổng, khi nhiều người nghèo không đủ thu nhập để mua bảo hiểm tư nhân, nhưng lại không nghèo đến mức được hưởng Medicaid. Lao động tự do hay thời vụ không có bảo hiểm từ công ty, trong khi mức phí bảo hiểm tư nhân quá cao, chi phí y tế cũng tăng nhanh hơn thu nhập.

Hệ quả là Mỹ trở thành một trong những nước có hệ thống bảo hiểm đắt đỏ và không hiệu quả nhất, khi hơn 45 triệu công dân không thể tiếp cận dịch vụ này. Nhiều người trong số đó là người có bệnh nền, thường bị các công ty bảo hiểm tư nhân từ chối cung cấp dịch vụ hoặc bán với mức giá "trên trời".

Đây là lý do tổng thống Barack Obama thúc đẩy quốc hội thông qua ACA nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng y tế - tài chính kéo dài nhiều thập kỷ ở Mỹ. Đạo luật liên bang mang tính bước ngoặt này được ông Obama ký thành luật vào ngày 23/3/2010 và thường được nhắc đến như Obamacare.

Cùng với những sửa đổi theo Đạo luật Hòa giải về Chăm sóc Sức khỏe và Giáo dục năm 2010, ACA đánh dấu một cuộc cải cách lớn về quy định và mở rộng phạm vi bảo hiểm đáng kể nhất của hệ thống y tế Mỹ kể từ khi chính phủ ban hành Medicare và Medicaid vào năm 1965.

Mục tiêu chính của ACA là giúp nhiều người mua được bảo hiểm hơn, giảm chi phí bảo hiểm, bảo vệ những người có bệnh nền và chuẩn hóa chất lượng các gói bảo hiểm.

Nhờ ACA, đến năm 2016, tỷ lệ dân số Mỹ không có bảo hiểm đã giảm xuống gần 50%, với ước tính có thêm từ 20 đến 24 triệu người được bảo hiểm. Đến nay, khoảng 30 triệu người Mỹ đã được tiếp cận dịch vụ bảo hiểm y tế nhờ đạo luật này.

Đạo luật cũng ban hành các cải cách về hệ thống cung cấp dịch vụ nhằm kiềm chế chi phí y tế và cải thiện chất lượng chăm sóc sức khỏe. Sau khi có hiệu lực, tốc độ tăng chi tiêu y tế tổng thể của Mỹ đã chậm lại.

ACA giữ lại cấu trúc hiện có của Medicare, Medicaid và thị trường bảo hiểm do công ty cung cấp, song thị trường bảo hiểm tư nhân đã được cải tổ triệt để.

Các công ty bảo hiểm tư nhân không được từ chối hoặc tính phí người mua theo bệnh nền hay tình trạng nhân khẩu học, ngoại trừ tuổi tác. ACA bắt buộc cá nhân phải mua bảo hiểm và yêu cầu các công ty bảo hiểm phải chi trả những "quyền lợi y tế thiết yếu" định sẵn. Người trẻ tuổi được phép "đính kèm" với chương trình bảo hiểm của cha mẹ họ cho đến năm 26 tuổi.

Tâm điểm của cuộc xung đột giữa đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa trong cuộc đấu ngân sách vừa qua là các khoản trợ cấp tăng cường của ACA nhằm giúp người Mỹ thanh toán phí bảo hiểm hàng tháng.

Khi đảng Dân chủ giành được quyền kiểm soát lưỡng viện quốc hội vào năm 2021, họ đã tăng cường các khoản trợ cấp phí bảo hiểm hiện có của ACA như một phần trong gói cứu trợ đại dịch Covid-19 sâu rộng do tổng thống Joe Biden ban hành, gia hạn nó cho đến cuối năm nay.

Biện pháp này cho phép nhiều người Mỹ thu nhập thấp nhận được bảo hiểm với mức phí hàng tháng bằng 0 hoặc rất thấp, đồng thời mở rộng điều kiện được hỗ trợ cho nhiều người tiêu dùng thuộc tầng lớp trung lưu.

Những khoản trợ cấp tăng cường đã giúp ACA đạt mức đăng ký kỷ lục. Hơn 24 triệu người đã đăng ký bảo hiểm cho năm 2025, gấp đôi số lượng năm 2021, thời điểm trước khi trợ cấp tăng cường có hiệu lực. Khoảng 92% số người đăng ký nhận được trợ cấp.

Các nghị sĩ Dân chủ muốn đảm bảo việc gia hạn trợ cấp tăng cường của ACA là một phần trong dự luật cấp ngân sách cho chính phủ, điều mà họ coi là cơ hội tốt nhất để đảng Cộng hòa, vốn chiếm đa số trong quốc hội, đồng ý.

Đảng Cộng hòa kiên quyết khước từ yêu cầu trên. Tổng thống Donald Trump và các lãnh đạo đảng cho biết họ sẵn sàng thảo luận về việc gia hạn các khoản trợ cấp nhưng chỉ sau khi chính phủ mở cửa trở lại.

Dù vậy, ngay cả khi đó, họ vẫn phải thuyết phục một số nghị sĩ Cộng hòa từ lâu đã muốn xóa bỏ ACA ủng hộ đạo luật này. Phe Cộng hòa cũng bày tỏ lo ngại rằng các khoản trợ cấp tăng cường đã dẫn đến tình trạng bùng phát hành vi gian lận đăng ký bảo hiểm.

Nếu khoản hỗ trợ tăng cường hết hiệu lực, phí bảo hiểm hàng năm đối với những người đăng ký nhận trợ cấp dự kiến tăng trung bình 114%, từ 888 USD năm nay lên 1.904 USD vào năm tới, theo KFF, tổ chức nghiên cứu chính sách y tế phi đảng phái.

Một báo cáo của KFF dựa trên dữ liệu năm 2024 cho thấy phí bảo hiểm ở hàng loạt bang sẽ tăng lên gấp đôi, thậm chí gấp ba, nếu khoản trợ cấp không được gia hạn.

Cũng có hai yếu tố khác khiến phí bảo hiểm của những người thụ hưởng ACA sẽ tăng lên. Chính quyền Trump đã ban hành một quy tắc thay đổi cách tính các khoản trợ cấp tiêu chuẩn của ACA vào năm tới. Thêm vào đó, các công ty bảo hiểm đang tăng mức phí cao nhất kể từ năm 2018, do chi phí chăm sóc sức khỏe tăng và khả năng các khoản trợ cấp tăng cường từ chính phủ hết hạn.

Khác biệt trong khoản thanh toán hàng năm đối với từng cá nhân đăng ký bảo hiểm sẽ rất đáng kể, KFF lưu ý.

Chẳng hạn, một cặp vợ chồng 60 tuổi có thu nhập 85.000 USD một năm sẽ phải chi thêm hơn 22.600 USD cho phí bảo hiểm vào năm tới, tương đương khoảng 1/4 thu nhập hàng năm của họ. Nhưng một người 45 tuổi kiếm được 20.000 USD sống ở một bang không mở rộng Medicaid sẽ chỉ phải trả từ 0 USD lên 420 USD mỗi năm cho một gói bảo hiểm tiêu chuẩn.

Nhiều người dân Mỹ đang nhận thông báo từ các công ty bảo hiểm về việc mở đăng ký cho năm 2026 với một số cảnh báo rằng mức phí có thể tăng nếu quốc hội không gia hạn các khoản trợ cấp tăng cường, còn được gọi là tín dụng thuế phí bảo hiểm.

Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), việc duy trì các khoản trợ cấp tăng cường sẽ tiêu tốn 350 tỷ USD ngân sách trong một thập kỷ. Nếu các khoản trợ cấp hết hiệu lực, khoảng hai triệu người Mỹ sẽ không có bảo hiểm vào năm tới và đến năm 2035, con số sẽ tăng thêm 3,8 triệu người nữa.

Người trung niên và người cao tuổi có nguy cơ mất quyền tiếp cận chăm sóc sức khỏe đặc biệt cao vì các khoản trợ cấp đã giúp giảm 50% tỷ lệ không có bảo hiểm trong nhóm người Mỹ từ 50 đến 64 tuổi.

Tỷ lệ không có bảo hiểm tăng lên sẽ dẫn đến nhiều hậu quả khác, trong đó có chi phí Medicare cao hơn và gây căng thẳng lên các bệnh viện trên toàn quốc.

Trung tâm Quyền lợi Medicare tóm tắt rằng "việc mất bảo hiểm sẽ đồng nghĩa với chi phí cho bảo hiểm Medicare tăng, bởi sẽ có nhiều người tham gia chương trình với tình trạng sức khỏe kém hơn và cần những biện pháp điều trị đắt đỏ".

Sau cùng, các bệnh viện cùng với chính quyền bang và địa phương có thể sẽ phải gánh chịu phần lớn hậu quả của những thay đổi trong ACA.

"Việc người dân mất bảo hiểm sẽ kéo theo hiệu ứng domino, cuối cùng ảnh hưởng đến chính quyền và các nhà cung cấp dịch vụ y tế trong cộng đồng địa phương", giáo sư Mark Shepard từ Trường Chính phủ Harvard Kennedy cho hay.

Các công ty bảo hiểm trên toàn thị trường, không chỉ những công ty dựa vào trợ cấp ACA, đang chuẩn bị đối phó với những tác động từ việc gói trợ cấp hết hạn. Điều này có thể đồng nghĩa với việc phí bảo hiểm tăng lên đối với bất kỳ ai trên thị trường ACA, bất kể họ có phụ thuộc vào trợ cấp hay không, và cả đối với những người tham gia những gói bảo hiểm ngoài sàn giao dịch, vốn thường điều chỉnh mức phí theo các gói tuân thủ ACA.

Hơn nữa, vì phí bảo hiểm trên thị trường ACA tăng, một số người sẽ phải chuyển sang phụ thuộc nhiều hơn vào bảo hiểm do công ty cung cấp. Khi đó, các công ty sẽ đối mặt chi phí cao hơn và họ có thể chuyển một phần gánh nặng sang chính người lao động.

Một báo cáo hồi tháng 9 từ công ty tư vấn toàn cầu Mercer cho thấy tổng chi phí phúc lợi y tế trên mỗi người lao động ở Mỹ dự kiến tăng trung bình 6,5% vào năm 2026, mức tăng cao nhất trong hơn 15 năm qua.

Vũ Hoàng (Theo TIME, CNN, AFP, Reuters)