Trung Quốc mạnh tay trấn áp 'đại dịch lừa đảo'

"Lúc đó tôi phải cảm thấy gì à?" người đàn ông với đôi mắt tinh ranh cất tiếng hỏi, khi bị còng tay ngồi trước mặt những người thẩm vấn trong buồng giam ở Trung Quốc.

Các điều tra viên lúc đó đang hỏi anh ta nghĩ gì khi ra lệnh hạ sát một người không quen biết như nghi thức "hiến tế" trong lễ kết nghĩa huynh đệ với một đối tác kinh doanh.

"Đó chẳng phải là một con người đang sống, đang thở hay sao?", điều tra viên tiếp tục hỏi. "Tôi không cảm thấy gì nhiều", người đàn ông trả lời.

Cảnh tượng có vẻ giống như trong một bộ phim truyền hình về tội phạm. Nhưng thực tế, đó là một phần trong bộ phim tài liệu trên truyền thông nhà nước Trung Quốc về nạn lừa đảo trực tuyến đang gây bức xúc trong dư luận nước này.

Người bị thẩm vấn là Trần Đại Vĩ, một thành viên thuộc "Ngụy Tộc" khét tiếng, một trong những nhóm mafia quyền lực đã hoạt động ngoài vòng pháp luật suốt nhiều năm tại thị trấn Laukkaing ở khu vực biên giới Myanmar. Ngụy Tộc là một trong "tứ đại gia tộc" đã bị giới chức Trung Quốc phối hợp với Myanmar truy quét trong chiến dịch chống tội phạm xuyên biên giới quy mô lớn.

Bộ phim tài liệu là một phần trong chiến dịch tuyên truyền kéo dài hàng tháng của giới chức Trung Quốc, vừa cảnh báo người dân về những mạng lưới lừa đảo trị giá hàng tỷ USD tại Đông Nam Á, vừa làm bật nỗ lực mà chính phủ nước này đang theo đuổi nhằm trấn áp những kẻ chủ mưu lừa đảo xuyên quốc gia.

Thông điệp Trung Quốc muốn gửi đi, như một điều tra viên đã nói, là: "Bất kể anh là ai, ở đâu, chỉ cần anh phạm những tội ác ghê tởm đó và nhắm vào người dân Trung Quốc, anh sẽ phải trả giá".

Không có nhiều băng nhóm nào lớn mạnh hơn "tứ đại gia tộc", gồm Ngụy Tộc, Lưu Tộc, Minh Tộc và Bạch Tộc, những gia tộc vận hành theo kiểu mafia đã vươn lên nắm giữ quyền lực trong thế giới ngầm ở Laukkaing vào đầu những năm 2000.

Dưới bàn tay của họ, vùng đất nghèo nàn, lạc hậu của Myanmar đã biến thành một trung tâm xa hoa, lộng lẫy với vô số sòng bạc và khu đèn đỏ. Gần đây hơn, những "trại lừa đảo" bắt đầu mọc lên như nấm, nơi các nạn nhân bị giam và bị ép buộc lừa gạt những người mà họ tiếp xúc trên mạng, nếu không sẽ bị tra tấn dã man, thậm chí đối mặt cái chết.

Nhiều người bị bắt trong các trại lừa đảo là công dân Trung Quốc và mục tiêu chính mà họ nhắm đến là người dân Trung Quốc.

Nhưng đế chế tội phạm của các gia tộc này đã sụp đổ vào năm 2023, khi chính quyền Myanmar bắt và bàn giao các ông trùm cùng loạt chân rết cho Trung Quốc. Kể từ đó, tòa án Trung Quốc đã xét xử họ với hàng loạt tội danh, từ lừa đảo, buôn người đến giết người.

Các gia tộc này đang được coi là án điểm ở Trung Quốc. 11 thành viên Minh Tộc và 5 thành viên Bạch Tộc đã bị kết án tử hình, trong khi hàng chục người lĩnh án tù nhiều năm. Quá trình truy tố các gia tộc họ Lưu và họ Ngụy đang được tiến hành.

Tình cảnh của các thành viên gia tộc tội phạm hiện tại được phản ánh rõ trong những bộ phim tài liệu mà họ xuất hiện, từ ánh sáng phản chiếu trên chiếc còng tay đến màu sắc đồng phục tù nhân. Nó khác xa cuộc sống của họ hai năm trước.

Các "bố già" của Laukkaing đã vươn lên nắm quyền sau khi nội chiến bùng nổ ở Myanmar, khi quân đội chính phủ giao tranh với hàng loạt nhóm nổi dậy, chủ yếu ở khu vực biên giới giáp Trung Quốc và Thái Lan.

Nội chiến tạo ra những khoảng trống quyền lực ở một số địa phương xa xôi, nơi các gia tộc tìm cách trỗi dậy, củng cố địa bàn cũng như ảnh hưởng.

Theo các điều tra viên Trung Quốc, gia tộc họ Ngụy có một thành viên là nghị sĩ, một người khác là chỉ huy một đơn vị quân sự ở Laukkaing. Gia tộc họ Lưu kiểm soát cơ sở hạ tầng thiết yếu như nước và điện trong khu vực, đồng thời có ảnh hưởng lớn đến lực lượng an ninh địa phương. Trong khi đó, gia tộc họ Bạch chỉ huy một nhóm vũ trang với hơn 2.000 người.

Trong nhiều năm, họ kiếm tiền nhờ hoạt động cờ bạc và mại dâm. Vài năm gần đây, họ mở rộng sang hoạt động lừa đảo trên mạng. Mỗi gia tộc kiểm soát hàng chục khu phức hợp lừa đảo và sòng bạc, thu lợi bất chính hàng tỷ USD.

Các gia tộc này sống xa hoa với vô số bữa tiệc lớn và xe hơi sang trọng. Nhưng sau bức tường khu phức hợp lừa đảo, họ điều hành những "trại giam" mà bạo lực là chân lý duy nhất, truyền thông Trung Quốc cho hay.

Những nạn nhân được giải thoát khỏi các ổ lừa đảo cho biết họ thường xuyên bị tra tấn bằng các hình thức dã man như chặt ngón tay, đánh đập hay chích điện. Bất kỳ ai không hợp tác sẽ bị nhốt trong phòng tối, chật chội, bị bỏ đói hay bị đánh cho đến khi khuất phục.

Nhiều người Trung Quốc bị dụ dỗ đến các trung tâm lừa đảo bởi những lời mời làm việc béo bở, điều chắc chắn là vô cùng hấp dẫn trong bối cảnh nền kinh tế đất nước chậm lại và tỷ lệ thất nghiệp ở giới trẻ cao.

Những câu chuyện kinh hoàng về "đại dịch lừa đảo" đã len lỏi vào các cuộc trò chuyện hàng ngày ở Trung Quốc, từ những chuyến đi taxi đến mạng xã hội và văn hóa đại chúng.

Được ăn cả, ngã về không, bộ phim bom tấn năm 2023 về những người Trung Quốc bị bán đến một trại lừa đảo nước ngoài, đã khiến hàng triệu người dân nước này tránh xa Thái Lan, quốc gia vốn bị mang tiếng là "trạm trung chuyển" nạn nhân bị lừa đến các trung tâm lừa đảo ở Myanmar và Campuchia.

Hồi tháng một, mối quan tâm của cả nước đổ dồn vào Vương Tinh, diễn viên Trung Quốc không tên tuổi đã bay đến Thái Lan với lời mời nhận một hợp đồng đóng phim, nhưng sau đó bị đưa đến trung tâm lừa đảo ở Myanmar. Cuối cùng, nhờ nỗ lực của gia đình và truyền thông, anh được giải cứu.

Nhưng Vương chỉ nằm trong số thiểu số may mắn. Nhiều người Trung Quốc vẫn đang tìm kiếm người thân đã mất tích không dấu vết kể từ khi bị đưa vào các trung tâm lừa đảo.

"Anh họ tôi bị dụ dỗ đến đó 4 hay 5 năm trước. Chúng tôi hoàn toàn không nghe tin gì từ anh ấy. Dì tôi ngày nào cũng khóc", một người dùng Weibo viết tháng trước.

Selina Ho, phó giáo sư chuyên về chính trị Trung Quốc tại Đại học Quốc gia Singapore, cho hay "bằng cách công khai về chiến dịch trấn áp gần đây nhất, giới chức Trung Quốc muốn xoa dịu dư luận trong nước và trấn an gia đình các nạn nhân".

Liên Hợp Quốc ước tính hàng trăm nghìn người vẫn bị mắc kẹt tại trong các trung tâm lừa đảo trên khắp thế giới.

Điều khiến giới chức Trung Quốc bất bình là nhiều kẻ điều hành các trung tâm lừa đảo như vậy lại chính là công dân Trung Quốc, điều đã gây tổn hại sâu sắc đến hình ảnh của nước này trên trường quốc tế, Ivan Franceschini, đồng tác giả một cuốn sách về các trung tâm lừa đảo ở Đông Nam Á, cho hay.

Khi bầu không khí lo âu ngày càng gia tăng trong nước, chính quyền Trung Quốc đang thể hiện quyết tâm loại bỏ những mạng lưới lừa đảo khổng lồ này.

Kể từ năm 2023, giới chức Trung Quốc đã phối hợp với Myanmar bắt hơn 57.000 công dân Trung Quốc vì liên quan các vụ lừa đảo trực tuyến. Bắc Kinh đã phát đi thông điệp rõ ràng rằng đối tượng họ nhắm đến không chỉ là các "bố già".

Hồi tháng 10, Trung Quốc truy tố các thành viên một băng nhóm khác mà họ mô tả là "thế lực mới nổi" ở Laukkaing, "không kém phần bạo lực" so với các gia tộc khét tiếng kia.

Trong một bộ phim tài liệu khác của truyền thông nhà nước, một điều tra viên Trung Quốc tham gia chiến dịch trấn áp băng nhóm này thuật lại lời người đội trưởng đã nói với anh: "Nếu vụ án không được giải quyết, sự nghiệp của cậu sẽ dính vết nhơ suốt đời".

Với những nỗ lực trong công cuộc trấn áp của Trung Quốc, tình hình đang cho thấy một số tín hiệu lạc quan. Các vụ lừa đảo trên mạng được báo cáo giảm đều đặn trong năm qua và nhà chức trách cho biết tội phạm lừa đảo cũng đã được kiềm chế, theo Bộ Công an Trung Quốc.

Trong bộ phim tài liệu, một quan chức Trung Quốc nói rằng việc điều tra các băng đảng lừa đảo ở Myanmar khiến ông nhận ra "chúng ta hạnh phúc đến mức nào và cảm giác an toàn quan trọng như thế nào đối với người dân Trung Quốc".

Vũ Hoàng (Theo BBC, AFP, Reuters)