Nguyên nhân gây ho khan, ngứa họng - Báo VnExpress

Tiến sĩ, bác sĩ Chu Thị Hà, Đơn vị Hô hấp, Phòng khám Đa khoa Quận 7, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết những dấu hiệu bệnh lý trên nếu cấp tính kéo dài khoảng 3 tuần, còn mạn tính kéo dài 8 tuần. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp.

Nguyên nhân cấp tính

Bệnh đường hô hấp cấp: Cảm lạnh, cúm, viêm họng, viêm thanh quản. Khi bị cảm lạnh hoặc viêm họng nhẹ, lớp niêm mạc trong cổ họng có thể sưng nhẹ, dẫn đến kích thích và gây ngứa họng. Lúc này phản xạ tự nhiên của cơ thể là khởi phát cơn ho khan để làm dịu cảm giác khó chịu này. Ho khan, ngứa họng do cảm lạnh hoặc viêm họng nhẹ có thể đi kèm với các triệu chứng khác như sổ mũi, hắt hơi nhẹ, mệt mỏi...

Viêm mũi, viêm xoang: Dịch mũi chảy xuống họng gây kích thích vùng hầu họng và ho.

Yếu tố môi trường: Nhiệt độ thay đổi, không khí khô, lạnh như làm giảm độ ẩm lớp nhầy bảo vệ niêm mạc, tạo cảm giác khô rát, ngứa họng. Dù không xảy ra phản ứng viêm nhiễm, người bệnh vẫn có xu hướng khởi phát cơn ho khan để làm dịu cổ họng bị rát do môi trường hanh khô. Tình trạng này dễ gặp vào mùa đông, hoặc khi người bệnh thường xuyên ở trong phòng điều hòa mà không uống đủ nước.

Hít phải khói bụi hoặc khói thuốc lá: Ô nhiễm không khí, tiếp xúc thường xuyên với khói thuốc lá hoặc bụi mịn là tác nhân khiến đường hô hấp trên bị kích ứng. Khi hít phải các chất này, cổ họng có thể khô, ngứa, tổn thương nhẹ và cơ thể phản ứng bằng cách ho khan.

Dị ứng: Cơ thể phản ứng quá mức khi hệ miễn dịch tiếp xúc với các dị nguyên như thực phẩm, chất hóa học, lông vật nuôi, phấn hoa... Dị ứng có thể gây khởi phát triệu chứng như ho khan ngứa cổ, hắt hơi, chảy nước mắt, ngứa tai, phát ban trên da, khó thở... với cường độ khác nhau tùy thuộc vào mức độ kích ứng của cơ thể người bệnh. Một số trường hợp dị ứng nghiêm trọng dẫn đến sốc phản vệ, đe dọa tính mạng của người bệnh.

Thường xuyên nói: Xảy ra khi la hét hoặc nói nhiều gây viêm thanh quản tạm thời.

Với các bệnh cấp tính, bác sĩ thường điều trị triệu chứng, tránh tiếp xúc các yếu tố kích thích. Phần lớn bệnh thường có thể tự giới hạn và khỏi sau 1-2 tuần điều trị, chăm sóc đúng cách.

Nguyên nhân mạn tính

Trào ngược dạ dày thực quản: Trào ngược dịch axit từ dạ dày lên vùng hầu họng gây viêm mạn tính, kích thích dẫn đến ngứa cổ họng và ho. Cơn ho điển hình thường bắt đầu bằng cảm giác ngứa họng và sau đó là ho khan. Cơn ho thường xảy ra vào ban đêm hoặc sau khi mới nằm xuống hoặc sau khi ăn. Ngoài ho khan, người bệnh bị ợ nóng, nóng rát ngực, cảm giác nghẹn ở cổ, đắng miệng hoặc khàn tiếng vào buổi sáng.

Hen phế quản dạng ho: Hen phế quản chỉ biểu hiện dưới dạng ho khan kéo dài, nhất là ho về đêm hoặc khi gắng sức, không kèm triệu chứng khò khè, khó thở, thở rít.

Tác dụng phụ của thuốc: Thường xuất hiện ho khan dai dẳng sau khi sử dụng thuốc trong nhóm ức chế men chuyển điều trị bệnh tăng huyết áp. Khi gặp tình trạng này, bệnh nhân báo ngay cho bác sĩ tim mạch để điều chỉnh thuốc phù hợp.

Viêm phổi, thường gặp trong lao phổi: Bệnh diễn tiến từ từ nên gây ho khan kéo dài hoặc triệu chứng ho dai dẳng sau một đợt điều trị nhiễm trùng đường hô hấp.

Khối u đường hô hấp (u thanh quản, u phổi): Nguyên nhân này ít gặp nhưng cần loại trừ nếu ho kéo dài hoặc không đáp ứng với điều trị thông thường, có khi kèm theo khàn tiếng, sụt cân, ho ra máu.

Người bệnh ho khan, ngứa cổ nên đến bệnh viện để bác sĩ chuyên khoa khám và điều trị đúng cách. Bác sĩ tư vấn các xét nghiệm cần thiết để chẩn đoán bệnh chính xác, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Bên cạnh điều trị thuốc, bác sĩ hướng dẫn người bệnh súc miệng, khò cổ họng với nước muối sinh lý để sát khuẩn, giảm viêm, giữ ấm vùng cổ khi thời tiết trở lạnh, tránh tiếp xúc với các tác nhân khói bụi hay chất gây dị ứng.

Thảo Nhi