Người châu Âu dè dặt với ý tưởng đưa quân đến Ukraine hậu xung đột

Tổng thống Donald Trump gần đây đã thể hiện thiện chí với ý tưởng Mỹ cung cấp một số hình thức đảm bảo an ninh cho Ukraine một khi cuộc chiến hiện tại kết thúc. Pháp và Anh đã đề xuất cử "lực lượng bảo đảm" tới nước này nhằm ngăn chặn nguy cơ Nga tái tấn công hậu xung đột.

Tuy nhiên, các lãnh đạo châu Âu đang đối mặt một trở ngại lớn. Nhiều cử tri phản đối mọi cuộc điều động khiến các binh sĩ nước họ gặp nguy hiểm. Những nước Đông Âu từ lâu không muốn đưa quân đội ra khỏi biên giới của chính họ, vốn là sườn phía đông NATO. Làn sóng phản đối cũng khá phổ biến ở Italy và Đức, nơi vẫn ám ảnh bởi ký ức về Thế chiến II.

Khi Thủ tướng Đức Friedrich Merz tháng qua đề cập tới kế hoạch tham vấn quốc hội về khả năng điều quân tới Ukraine, Ngoại trưởng Johann Wadephul đã thận trọng cảnh báo rằng việc điều động như vậy sẽ gây gây thêm căng thẳng cho lực lượng vũ trang Đức vì họ đang xây dựng một lữ đoàn thiết giáp ở Litva để bảo vệ sườn phía đông NATO. Các lãnh đạo chính trị khác nói rằng còn quá sớm để thảo luận vấn đề này vì không có dấu hiệu nào cho thấy Nga và Ukraine sắp đạt được thỏa thuận hòa bình.

Mọi động thái điều động quân của Đức chỉ có thể được định đoạt bởi quốc hội, nơi chính phủ chiếm đa số với tỷ lệ tương đối khiêm tốn. Các đảng đối lập cực hữu và cực tả đều kịch liệt phản đối việc đưa quân đến Ukraine. Một cuộc khảo sát của công ty thăm dò Insa vào tuần trước cho thấy 56% người dân được hỏi phản đối Đức tham gia vào kế hoạch, tăng so với hồi mùa xuân.

"Tôi e rằng quân đội Đức có thể không đủ khả năng vừa đảm nhận nhiệm vụ như vậy vừa bảo vệ quê nhà", Leonard Wolters, 28 tuổi, nhân viên marketing ở Berlin, cho hay.

Ngay cả ở Pháp, một trong những quốc gia ủng hộ mạnh mẽ kế hoạch đưa quân đến Ukraine hậu xung đột, động lực ủng hộ của công chúng phụ thuộc vào việc Moskva và Kiev phải đạt được thỏa thuận hòa bình cuối cùng, không phải lệnh ngừng bắn. Một cuộc khảo sát do hãng thăm dò dư luận Elabe thực hiện hồi tháng 3 cho thấy 67% người được hỏi ủng hộ việc điều động quân đội Pháp nếu Nga và Ukraine đạt thỏa thuận hòa bình. Nếu không có thỏa thuận, 68% phản đối.

Nicolas Degages, kỹ thuật viên sân khấu 45 tuổi ở Paris, không xem Nga là mối đe dọa, đồng thời bày tỏ nghi ngờ đối với các lãnh đạo châu Âu. "Nếu chúng ta tới Ukraine để tái thiết, việc đó ổn. Nhưng nếu chúng ta đến để gieo rắc nghi ngờ và duy trì xung đột thì chẳng có ý nghĩa gì", anh nói.

Theo giới chức châu Âu, sẽ rất khó thuyết phục công chúng về kế hoạch điều quân tới Ukraine nếu không có một tuyên bố chắc chắn từ Mỹ rằng họ sẽ hỗ trợ quân đội châu Âu thực hiện nhiệm vụ. Bất chấp những nỗ lực ngoại giao suốt vài tuần qua, vẫn chưa rõ Washington sẵn sàng cung cấp những gì. Tổng thống Trump đã loại trừ khả năng điều quân đội Mỹ tới Ukraine và chỉ nói rằng Washington sẽ đóng một vai trò nào đó trong việc đảm bảo an ninh cho Kiev.

Nhiều lãnh đạo châu Âu cho rằng việc điều quân tới Ukraine đóng một vai trò tối quan trọng đối với an ninh khu vực, đồng thời cảnh báo Moskva có thể tiến quân tới những phần khác của châu Âu nếu Kiev thất thủ. Việc đưa quân tới Ukraine cũng thể hiện cam kết của châu Âu trong việc bảo vệ nước này, khi Mỹ đang cân nhắc loại hình đảm bảo an ninh cuối cùng mà họ sẵn sàng cung cấp.

Những lập luận trên nhận được ủng hộ ở một số khu vực của châu Âu, đặc biệt là các quốc gia phía bắc. Hà Lan, Đan Mạch và Estonia tuyên bố sẵn sàng đóng góp binh lính.

Tổng thống Emmanuel Macron đã cố gắng trấn an công chúng rằng nếu được điều động, binh sĩ Pháp sẽ chỉ hiện diện tại các sân bay và cơ sở hạ tầng trọng yếu, cách xa vùng chiến sự. Ông Macron và các lãnh đạo châu Âu khác lâu nay vẫn khẳng định lực lượng phòng thủ ở tiền tuyến nên do quân đội Ukraine đảm nhiệm.

"Lực lượng này không làm nhiệm vụ giữ biên giới", Tổng thống Macron nói, thêm rằng quân đội Pháp sẽ "cung cấp hỗ trợ chiến lược".

Anh cũng có điều kiện đối với kế hoạch. Thủ tướng Keir Starmer cho biết một lực lượng an ninh như vậy sẽ chỉ được điều động nếu Mỹ cam kết hỗ trợ quân sự cho quân đội Anh nếu họ bị Nga tấn công. Theo các cuộc thăm dò, phần lớn công chúng Anh ủng hộ việc quân đội của họ tham gia nhiệm vụ gìn giữ hòa bình, nhưng không muốn kích động một cuộc đối đầu trực tiếp với Nga. Chính phủ Thủ tướng Starmer vẫn giữ im lặng về việc liệu binh sĩ Anh ở Ukraine có được phép nhằm vào Nga hay không nếu Moskva tái tấn công.

Trong khi đó, các kế hoạch về việc xây dựng một phái bộ gìn giữ hòa bình 30.000 quân của châu Âu cũng đã bị thu hẹp một phần do quân đội Anh không đủ nhân lực. Pháp và Anh đang lên kế hoạch cam kết 6.000-10.000 binh sĩ. Các quan chức nước này cho biết Anh có thể tập trung vào lĩnh vực hàng hải và hàng không, giúp kiểm soát bầu trời và biển. Lục quân, nếu được điều động, sẽ chỉ tập trung vào việc huấn luyện lực lượng mặt đất Ukraine.

Tuy nhiên, nỗ lực nhằm tạo ra một lực lượng châu Âu giúp đảm bảo an ninh cho Ukraine, dù đã được thu hẹp về quy mô, cũng đang vấp phải phản đối dữ dội từ những người theo chủ nghĩa dân túy tại lục địa. Sau khi các lãnh đạo châu Âu gặp ông Trump tại Washington nhằm thuyết phục Mỹ tham gia kế hoạch, Phó thủ tướng Italy Matteo Salvini đã chỉ trích Tổng thống Macron vì thúc đẩy ý tưởng này.

"Muốn đi thì các vị cứ đi. Đội mũ bảo hiểm lên, mặc áo khoác, cầm súng trường và lên đường đến Ukraine", Salvini, lãnh đạo đảng Liên đoàn theo chủ nghĩa dân tộc của Italy, nói.

Ba Lan là một trong những quốc gia hỗ trợ Ukraine lớn nhất trong những năm đầu xung đột, gửi máy bay quân sự, xe tăng, trực thăng và xe bọc thép chở quân ra tiền tuyến. Nhưng họ cũng đã vạch ra lằn ranh đỏ cho việc điều quân đến Ukraine.

Theo giới chức Ba Lan, những rủi ro liên quan đến việc đưa quân tới Ukraine cao hơn rất nhiều đối với các quốc gia giáp biên giới. Họ lo sợ khả năng lực lượng này sẽ châm ngòi cho một cuộc leo thang xung đột có thể lan sang lãnh thổ Ba Lan.

Sau khi dòng người tị nạn Ukraine ồ ạt tràn sang Ba Lan hồi năm 2022, cuộc xung đột đã bị chính trị hóa sâu sắc ở nước này, nơi nhiều người ủng hộ việc hạn chế hỗ trợ quốc gia láng giềng. Theo một cuộc khảo sát của công ty thăm dò độc lập United Surveys hồi tháng 3, 58,5% người được hỏi kịch liệt phản đối việc điều quân tới Ukraine và 28% trả lời rằng Ba Lan "có lẽ không nên" gửi quân.

Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)