Người Ba Lan hoang mang khi UAV xâm nhập không phận

Sáng sớm 10/9, bà Alicja Wesolowska vừa xuống tầng dưới để chuẩn bị bữa sáng thì nghe thấy tiếng động lớn trên mái căn nhà ở Wyryki, miền đông Ba Lan. Bà vội vã chạy ra ngoài và nhìn thấy một chiến đấu cơ đang gầm rú trên bầu trời lúc bình minh.

Đó là khoảnh khắc tiêm kích của Ba Lan và các đồng minh NATO bắn hạ một máy bay không người lái (UAV) được cho là của Nga xâm nhập không phận. Sau tiếng nổ lớn, mái nhà của bà Wesolowska bị hư hại nghiêm trọng.

"Nó ở ngay trên đầu tôi, bay rất thấp, rất ồn ào", bà Wesolowska cuối tuần trước nói trong lúc lục tìm đồ đạc từ đống đổ nát của căn nhà.

Truyền thông Ba Lan cho biết tiêm kích F-16 nước này khi đối phó UAV nghi của Nga đã phóng một tên lửa đối không AIM-120C-7 AMRAAM nhưng nó trượt mục tiêu, lao xuống mái nhà của bà Wesolowska. Chính phủ Ba Lan đang mở cuộc điều tra về sự việc này.

Không có thương vong nào sau cuộc xâm nhập trong đêm của UAV, nhưng nhiều ngày sau, cư dân ở vùng rìa phía đông Ba Lan này vẫn cảm thấy lo sợ, hoang mang về tương lai. Họ lo ngại những sự kiện vừa qua chỉ là màn khởi đầu và cuộc xung đột đã gieo rắc khủng hoảng ở quốc gia láng giềng Ukraine giờ đây có thể lan qua biên giới, chạm tới đất nước họ.

Giới chức Ba Lan cho biết 19 UAV đã xâm nhập không phận nước này khi Nga tiến hành cuộc tập kích hiệp đồng vào miền tây Ukraine rạng sáng 10/9. Phần lớn UAV rơi ở tỉnh miền đông Lubelskie, song hai chiếc bay tới địa điểm cách biên giới hơn 300 km. Ít nhất ba phi cơ bị tiêm kích Ba Lan và đồng minh NATO bắn hạ.

Tại trang trại trồng đậu nành và ngô ở miền đông Ba Lan, Katarzyna Dzwigala, 38 tuổi, cho hay cô nghe thấy một tiếng "thịch" khá lớn trong lúc đang chuẩn bị cho các con đi học. Khi giáo viên hủy buổi học ngày hôm đó, cô mới biết tiếng động là do một UAV rơi xuống trang trại gây ra.

"Con trai tôi hôm qua vừa hỏi liệu xung đột có sắp xảy ra hay không", Dzwigala kể. "Lũ trẻ thực sự sợ hãi".

Người mẹ cố gắng trấn an con, nhưng thừa nhận bản thân cô cũng có suy nghĩ tương tự. Gia đình sống tại Wyhalew, ngôi làng cách biên giới Ukraine khoảng 40 phút lái xe.

Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk tuyên bố sự việc đã đưa đất nước đến gần xung đột hơn bao giờ hết kể từ Thế chiến II. Chính phủ Ba Lan cam kết tăng cường an ninh với các đồng minh NATO sau sự việc. Hôm 13/9, Ngoại trưởng Ba Lan Radoslaw Sikorski tới Kiev để học hỏi về các quy trình chống UAV mà Ukraine đã áp dụng nhằm đối phó với những mối đe dọa trong tương lai.

"Cùng nhau, chúng ta có thể đương đầu với mối nguy hiểm này", ông nói trong một video đăng trên mạng xã hội X.

Bộ Quốc phòng Nga khẳng định không nhắm tới những mục tiêu trong lãnh thổ Ba Lan, song cơ quan tình báo của các quốc gia NATO cho rằng đây nhiều khả năng là một cuộc tấn công có chủ đích.

Cuối tuần qua, Ba Lan lại trải qua đợt cảnh báo mới khi Nga tiến hành đợt tập kích mới bằng UAV, tên lửa vào Ukraine, buộc Warsaw phải cho tiêm kích cất cánh để sẵn sàng phản ứng và đóng cửa sân bay Lublin ở sườn đông đất nước. Lần này, không có chiếc UAV nào vượt qua biên giới, nhưng những cảnh báo tiếp tục làm chao đảo tinh thần người dân vốn đã rất mong manh.

Chiều 13/9, Edyta và Tomasz Wieczorek, cặp vợ chồng ở làng Krzywowierzba, miền đông Ba Lan, đang uống cà phê thì điện thoại nhận được cảnh báo khẩn cấp từ chính phủ. Họ vừa lo sợ về một cuộc khủng hoảng khác vừa bực bội vì nhà chức trách không hướng dẫn phải ứng phó như thế nào.

Ngay lúc đó, tin tức về việc một UAV xâm phạm không phận Romania xuất hiện trên màn hình điện thoại của cặp vợ chồng. Theo Bộ trưởng Quốc phòng Romania, chiến đấu cơ NATO đã theo dõi chiếc UAV này nhưng không bắn hạ. Đó là UAV kiểu Shahed mà phương Tây lâu nay cáo buộc Nga sử dụng trong các cuộc tấn công vào Ukraine.

Edyta Wieczorek, 43 tuổi, nói cô muốn chính phủ tổ chức các buổi diễn tập đối phó UAV cho người dân. Con gái 12 tuổi của cô đã không dám ngủ trong phòng riêng ở tầng hai nữa, sau khi chiếc UAV lao vào ngôi nhà ở làng bên cạnh.

"Không ai trong chúng tôi biết phải làm gì nếu bị tấn công diện rộng bằng UAV. Quan trọng hơn, chúng tôi không có nơi trú ẩn nào ở đây cả", cô nói. "Chúng tôi đang đối mặt rủi ro lớn nhất".

Gia đình Wesolowska đã vội vã thu dọn đồ đạc để chuyển đi vì sợ những bức tường có thể đổ sập bất cứ lúc nào. Họ sẽ ở trong một căn hộ tại thư viện làng do chính quyền địa phương sắp xếp.

Không ít người dân sống gần đó vẫn chờ chính quyền giải thích về những gì đã xảy ra phía trên mái nhà của họ vào tuần trước và họ có thể phải đối mặt điều gì trong tương lai. Do thiếu thông tin, dân làng đang cố tự xâu chuỗi sự việc và không ít người tự hỏi liệu cách phản ứng của các chiến đấu cơ NATO có gây ra thiệt hại lớn hơn hay không.

Sự việc đang gây chia rẽ một số cộng đồng dân cư, thổi bùng tranh luận về việc Ukraine đóng vai trò như thế nào trong vụ xâm phạm không phận này. Nhiều người cảm thấy đồng cảm hơn với quốc gia láng giềng, nhưng những người khác lại cho rằng Ukraine đang cố lôi kéo Ba Lan vào cuộc xung đột. Có người thậm chí còn cho rằng UAV do chính Ukraine gửi đi hoặc chuyển hướng vào Ba Lan nhằm kích động đối đầu.

Yuri Ihnat, phát ngôn viên không quân Ukraine, cho biết họ đã kích hoạt hệ thống tác chiến điện tử vào đêm đó để đối phó UAV Nga, giống như những lần trước. Tuy nhiên, dựa vào đường bay của UAV và việc chúng được sửa đổi để có thể bay xa hơn cho thấy UAV xâm nhập không phận Ba Lan không phải do chúng mất phương hướng vì bị gây nhiễu.

"Thông tin sai lệch cũng là một vấn đề thực tế không kém", Bernard Blaszczuk, thị trưởng vùng Wyryki, Ba Lan, nói thêm rằng việc có thêm các khí tài quốc phòng có thể phần nào giúp xoa dịu nỗi lo ở khu vực. "Tôi muốn thấy có thêm lính NATO quanh đây", ông nói. "Chúng tôi chỉ cách biên giới Ukraine 13 km nên phải chuẩn bị cho mọi thứ".

Vài ngày sau vụ xâm nhập UAV, Tổng thống Karol Nawrocki đã phê duyệt việc triển khai lực lượng NATO trên lãnh thổ Ba Lan. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ động thái này sẽ diễn ra như thế nào và khi nào

Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)