Mỹ có tham chiến tại Iran?

Tổng thống Mỹ dần mất kiên nhẫn khi xung đột Iran - Israel leo thang. Ông đe dọa tấn công quân sự nhưng vẫn phải cân nhắc các hậu quả chính trị.

Cuộc đối đầu giữa Iran và Israel đã bước sang ngày thứ sáu với những diễn biến căng thẳng. Trong bối cảnh này, Tổng thống Trump đang đứng trước một trong những quyết định khó khăn nhất kể từ khi quay trở lại Nhà Trắng: liệu có nên can thiệp quân sự trực tiếp vào Iran hay không.

Những lời đe dọa ngày càng cứng rắn của ông Trump đặt ra câu hỏi: đây là chiến lược gây sức ép để Iran "đầu hàng vô điều kiện" và quay lại đàm phán, hay ông thực sự đã sẵn sàng hành động quân sự?

Căng thẳng leo thang

Ngày 18-6, Israel tuyên bố hơn 50 chiến đấu cơ đã phá một cơ sở sản xuất máy ly tâm ở Tehran và tấn công nhiều cơ sở sản xuất vũ khí khác, bao gồm các nhà máy sản xuất nguyên liệu thô và thành phần lắp ráp tên lửa đất đối đất.

Đáp trả, Iran tuyên bố phóng tên lửa siêu vượt âm Fatath-1 trong đợt trả đũa thứ 11, đồng thời khẳng định đã kiểm soát hoàn toàn không phận Israel.

Những diễn biến này khiến ông Trump "dần mất kiên nhẫn". Ông tuyên bố bầu trời Iran đã bị kiểm soát toàn diện và ông biết chính xác nơi lãnh đạo tối cao Iran "đang ẩn náu".

Đây là sự thay đổi đáng kể so với tuần trước, khi ông còn can ngăn Israel tấn công Iran và thay đổi chế độ ở Tehran.

Ngày 17-6, Nhà Trắng cho biết ông Trump đã họp với Hội đồng An ninh quốc gia sau khi đưa ra những lời cảnh báo với Iran.

Các quan chức Mỹ cho biết ông Trump đang để ngỏ mọi khả năng. Lựa chọn có khả năng nhất mà ông đang cân nhắc là sử dụng bom "phá boongke" khổng lồ để phá hủy cơ sở hạt nhân Fordow nằm sâu trong lòng đất mà bom của Israel không thể chạm tới.

Tờ New York Times cho biết ông cũng đang cân nhắc cho phép máy bay tiếp nhiên liệu của Mỹ hỗ trợ máy bay chiến đấu Israel tiến sâu vào lãnh thổ Iran.

Trong ba ngày qua, ít nhất 30 máy bay tiếp nhiên liệu quân sự của Mỹ xuất hiện ở châu Âu, trong khi nhóm tàu sân bay thứ hai USS Nimitz được điều đến Trung Đông để chuẩn bị cho một cuộc tấn công có thể xảy ra.

Phát biểu mới nhất của ông Trump cho thấy nhà lãnh đạo Mỹ ngày càng nghiêng về khả năng hành động quân sự. "Tôi không có tâm trạng đàm phán với Iran", ông nói sau hội nghị nhóm G7 tại Canada.

Tính toán chính trị

Việc tham chiến sẽ là điều cuối cùng mà các chính quyền Mỹ mong muốn. "Bất kỳ ai cổ vũ Mỹ tham gia vào cuộc chiến với Iran hẳn đã quên đi những thảm họa của cuộc chiến Iraq và Afghanistan" - thượng nghị sĩ Chris Murphy nói trên CNN.

"Chúng ta đang ở thế phòng thủ mạnh mẽ trong khu vực để theo đuổi một thỏa thuận hòa bình" - Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ giải thích khi trở lại Quốc hội để điều trần.

Đây sẽ là lựa chọn khó khăn nhất của ông Trump kể từ khi quay trở lại Nhà Trắng. Việc tham chiến sẽ đi ngược lại những nguyên tắc chính trị khi ông vẫn thường chỉ trích cuộc chiến của những người tiền nhiệm và cam kết tập trung vào chính sách "Nước Mỹ trên hết". Tuy nhiên, ông cũng luôn nhấn mạnh rằng Iran sẽ không bao giờ được phép có vũ khí hạt nhân.

"Đây là một lựa chọn chính trị và quân sự quan trọng có thể định hình di sản của ông ấy ở Trung Đông" - ông Behnam Ben Taleblu, giám đốc chương trình Iran tại Quỹ Bảo vệ dân chủ, nhận định.

Cựu đại sứ Mỹ tại Israel Michael Oren lo ngại chỉ cần một mồi lửa như Iran tấn công tàu hoặc căn cứ Mỹ, Washington sẽ bị cuốn vào cuộc xung đột.

Cùng ngày 18-6, Iran dường như đã có lời đáp cho ông Trump khi lãnh tụ tối cao Khamenei tuyên bố Israel đã phạm sai lầm lớn và phải bị trừng phạt.

Nói về lời đe dọa của Trump, ông Khamenei khẳng định bất cứ cuộc tấn công nào của Mỹ cũng sẽ dẫn đến "hậu quả nghiêm trọng không thể khắc phục". "Iran sẽ không bao giờ đầu hàng", ông trả lời.

Chuyên gia chính trị Albert Wolf cho rằng yêu cầu của ông Trump đòi Iran đầu hàng vô điều kiện chẳng khác nào "sự sỉ nhục". Tehran sẽ khó từ bỏ chương trình hạt nhân vốn là cốt lõi của "uy tín và địa vị" trên thế giới.

Trong khi đó cánh cửa ngoại giao ngày càng mong manh. Khi được hỏi liệu Iran có sẵn sàng tham gia đối thoại với Mỹ hay không, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran khẳng định "ngoại giao không bao giờ kết thúc" nhưng Tehran không còn tin tưởng Washington.

"Trong khu vực, không chỉ Iran, không ai nghĩ rằng Israel bắt đầu cuộc chiến này mà không được Mỹ bật đèn xanh", người phát ngôn này nói.

Giới phân tích cho rằng Mỹ và Iran không còn sự tin tưởng tối thiểu để đàm phán. "Tôi không thấy nhiều cơ hội cho ngoại giao tại thời điểm này, cho đến khi cuộc đối đầu này kết thúc và chúng ta thấy điều gì sẽ xảy ra tiếp theo", chuyên gia Hassan Ahmadian của Đại học Tehran nói với Al Jazeera.