Toàn cảnh biểu tình làm rung chuyển Indonesia

Các cuộc biểu tình bắt đầu ở Jakarta liên quan đến mức lương của các nghị sĩ, sau đó leo thang và lan ra nhiều thành phố khác của Indonesia sau khi xe cảnh sát cán chết một tài xế xe ôm công nghệ.

Theo Hãng tin AFP, các cuộc đụng độ bạo lực đã bùng phát trên khắp Indonesia, trở thành thách thức lớn nhất trong 10 tháng cầm quyền của Tổng thống Prabowo Subianto. Đến nay có ít nhất 4 người thiệt mạng trong các vụ việc riêng lẻ.

Ngày 30-8, người biểu tình Indonesia tiếp tục phóng hỏa các tòa nhà cơ quan lập pháp vùng ở 3 tỉnh, gồm tỉnh Tây Nusa Tenggara, tỉnh Trung Java và Tây Java, theo Hãng tin Reuters.

Những tuần gần đây, bên trong nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á đã âm ỉ sự bất mãn về các vấn đề kinh tế như đặc quyền tài chính dành cho các nghị sĩ, nhưng cái chết của một tài xế xe ôm công nghệ đã châm ngòi cho làn sóng biểu tình lan rộng trong tuần này.

Nhiều nguyên nhân cộng hưởng

Sự bất mãn sâu sắc đã bùng phát trên đường phố Jakarta khi hàng trăm người biểu tình tập trung trước tòa nhà Quốc hội nước này vào hôm 25-8. Họ bày tỏ sự tức giận về những khoản đãi ngộ xa hoa dành cho các nghị sĩ, bao gồm phụ cấp nhà ở cao gấp gần 10 lần mức lương tối thiểu tại thủ đô của Indonesia.

Những cuộc biểu tình mới diễn ra ngày 28-8, khi hàng trăm người xuống đường phản đối mức lương thấp cho đến tận đêm. Cảnh sát đã dùng hơi cay và vòi rồng để giải tán đám đông.

Trong cuộc biểu tình đó, một chiếc xe van màu đen của Lữ đoàn cơ động (Brimob) - đơn vị bán quân sự thuộc Cảnh sát quốc gia Indonesia - đã cán chết Affan Kurniawan, tài xế Gojek 21 tuổi, trong lúc anh đang giao hàng và bị mắc kẹt trong đám đông.

Đoạn video về vụ việc được lan truyền mạnh mẽ, làm dấy lên thêm sự phẫn nộ về các chiến thuật của cảnh sát.

Biểu tình lan rộng

Các cuộc biểu tình leo thang sau cái chết của anh Affan Kurniawan, với các cuộc tuần hành bắt đầu ở nhiều thành phố trên khắp Indonesia.

Hàng ngàn người, nhiều người trong số đó là tài xế xe ôm giống như Kurniawan, đã biểu tình trước trụ sở Brimob và cơ quan cảnh sát ở Jakarta. Người biểu tình ném pháo, bom xăng và đá, trong khi một số khác phóng hỏa.

Các cuộc biểu tình cũng bắt đầu ở những thành phố như Yogyakarta, Bandung, Solo và Semarang ở đảo Java, cũng như ở thành phố Medan thuộc đảo Sumatra.

Ít nhất 3 người thiệt mạng và 4 người bị thương ở Makassar, thành phố lớn nhất trên đảo Sulawesi ở phía đông nước này, sau khi người biểu tình phóng hỏa tòa nhà hội đồng thành phố.

Phần nổi của tảng băng chìm

Hàng ngàn người Indonesia đã xuống đường hồi tháng 2 để phản đối việc cắt giảm ngân sách quy mô lớn của ông Prabowo.

Nhà lãnh đạo Indonesia giải thích ông cắt giảm ngân sách để tài trợ cho các chính sách dân túy, bao gồm chương trình bữa ăn miễn phí dành cho học sinh và phụ nữ mang thai.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng người dân Indonesia ngày càng chán nản với tình hình kinh tế của họ.

"Ngoài ra còn có những vấn đề như đánh thuế bất công, sức mua của người dân giảm và thiếu cơ hội việc làm" - ông Bhima Yudhistira Adhinegara, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu luật và kinh tế (Indonesia), chỉ ra.

Bộ Nhân lực Indonesia cho biết hơn 42.000 người đã bị sa thải từ tháng 1 đến tháng 6 năm nay, tăng 32% so với cùng kỳ năm ngoái.

Những tài xế như anh Kurniawan cũng đối mặt với việc bị khấu trừ thu nhập nhiều hơn và thời gian làm việc kéo dài hơn.

Cho rằng sự bất mãn dâng cao vì các nghị sĩ Indonesia thiếu sự đồng cảm, ông Bhima so sánh: "Các vấn đề chất đống như rơm khô, và Quốc hội Indonesia đã châm ngòi cho đám cháy. Đây chỉ là phần nổi của tảng băng".

Thách thức với ông Prabowo

Các cuộc biểu tình là thách thức lớn nhất đối với ông Prabowo kể từ khi nhậm chức vào tháng 10-2024. Các chuyên gia cho rằng cựu tướng này phải hành động để xoa dịu sự phẫn nộ của công chúng.

"Nếu tôi là tổng thống, tôi sẽ cách chức lãnh đạo cảnh sát quốc gia Indonesia. Người dân đang cần một hành động mang tính biểu tượng từ ông ấy" - nhà nghiên cứu Made Supriatma, Viện ISEAS-Yusof Ishak (Singapore), bình luận trên Hãng tin AFP.

Ông Prabowo và lãnh đạo cảnh sát quốc gia Indonesia đã hứa sẽ điều tra về cái chết của anh Affan Kurniawan.

Cảnh sát cũng bắt giữ 7 sĩ quan lực lượng Brimob, nói rằng họ đã vi phạm quy tắc đạo đức.

Theo ông Made, Tổng thống Prabowo nên xem xét lại các chương trình trọng điểm như kế hoạch bữa ăn miễn phí và quỹ đầu tư quốc gia mới Danantara trị giá hàng tỉ USD.

"Ông ấy cần thay đổi hướng đi và cũng nên đánh giá lại nội các của mình", ông đề xuất.

Chuyện gì tiếp theo?

Nhiều cuộc biểu tình nữa có thể sẽ diễn ra khi sự phẫn nộ của công chúng vẫn chưa hạ nhiệt. Ngày 30-8, hàng trăm sinh viên đã biểu tình bên ngoài trụ sở cảnh sát Đông Java ở Surabaya.

Trên mạng xã hội, một số tài xế xe ôm cho biết họ sẽ sớm quay lại đường phố để phản đối các nghị sĩ. Người ta còn kêu tập trung trước quốc hội nước này vào tuần tới.

"Tôi tin rằng những cuộc biểu tình này rất có khả năng sẽ tiếp diễn trong vài ngày tới" - ông Made dự đoán.