Mối tình son sắt của bà Nguyễn Thị Bình

Trong hồi ký "Gia đình, bạn bè và đất nước", bà Nguyễn Thị Bình kể chuyện tình với ông Đinh Khang - người bạn đời, cũng là mối tình đầu gắn bó, thủy chung, đi qua những thử thách của chiến tranh.

Ngày 12/8, Bộ Nội vụ cho biết đang lấy ý kiến nhân dân để trình xét, tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho bà Nguyễn Thị Bình - nguyên Phó chủ tịch nước, nguyên Bộ trưởng Ngoại giao của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam.

Đây là sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp to lớn của bà trong lĩnh vực đối ngoại, đặc biệt tại Hội nghị Paris giai đoạn 1968-1973, nơi bà là nữ Bộ trưởng Ngoại giao đầu tiên của Việt Nam và là người phụ nữ duy nhất đặt bút ký vào Hiệp định Paris 1973.

Nhắc đến bà Nguyễn Thị Bình, công chúng thường nhớ về một nhà ngoại giao bản lĩnh, kiên định và sắc sảo. Nhưng trong hồi ký Gia đình, bạn bè và đất nước, bà còn dành những dòng xúc động để kể về tuổi thơ, gia đình, trong đó có chuyện tình sâu nặng với ông Đinh Khang, người chồng đồng thời là mối tình đầu từ tuổi 16.

Nguyên Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình - nữ Bộ trưởng Ngoại giao đầu tiên của Việt Nam, biểu tượng của ngoại giao cách mạng tại Hội nghị Paris 1973.

"Tôi là người hạnh phúc"

Sáng 25/12/1989, bà Nguyễn Thị Bình bước vào phòng bệnh, thấy chồng, ông Đinh Khang, chỉ còn đủ sức thì thầm: “Anh mệt lắm!”. Vài phút sau, ông trút hơi thở cuối cùng. Nguyện vọng giản dị của hai vợ chồng, rằng khi bà nghỉ hưu sẽ chăm sóc nhau tốt hơn, cùng đi du lịch, cũng tan biến.

"Từ nay, tôi không còn có người để có thể thổ lộ mọi suy nghĩ, tâm tư, thắc mắc, để nhận được những lời khuyên, những lời an ủi mà tôi cần. Cuộc đời là vậy, biết làm sao", bà viết trong hồi ký.

Hơn ba mươi năm trước đó, họ từng có một đám cưới giản dị ở số 2 Đinh Lễ, chỉ vài đĩa bánh kẹo, chén chè nhưng ấm áp bởi lời cha bà chúc “đầu bạc răng long” và chủ hôn là Bộ trưởng Lao động Nguyễn Văn Tạo. Để đến được ngày ấy, bà đã chờ ông suốt 9 năm xa cách.

Tình yêu khởi nguồn từ những buổi chiều trên sân bóng rổ ở Phnom Penh, khi bà mới 16 tuổi. Chàng kỹ sư trẻ Đinh Khang, nhanh nhẹn, giỏi từ bóng bàn, bóng chuyền đến bóng rổ, sớm chiếm trọn trái tim cô gái trẻ.

Chiến tranh chống Pháp bùng nổ, họ chia xa, chỉ còn liên lạc được một lần qua mảnh giấy nhỏ, nhàu nát, được ông Khang gửi cho bà Bình. Giấy ghi vỏn vẹn mấy chữ: "Chúc em và cả gia đình an toàn, khỏe mạnh".

Trong hồi ký Gia đình, bạn bè và đất nước, bà Nguyễn Thị Bình chia sẻ những cột mốc mốc ngoại giao lẫn chuyện tình sâu nặng với chồng, ‘anh Khang’. Ảnh: Omega+.

Khi đó, nhiều đồng chí khuyên bà nghĩ lại nhưng người phụ nữ vẫn khẳng khái: “Nếu có ai mà tôi yêu hơn anh Khang thì tôi sẽ tính, còn quả thật tới lúc đó trong lòng tôi vẫn chỉ có anh là duy nhất”.

Đến 23/11/1954 giữa Hà Nội, ngày mà đối với bà Bình là chứa đựng những giây phút "không bao giờ tôi có thể quên", ông Khang gặp lại bà trong quân phục màu xanh lá, trầm ngâm hỏi: “Em khỏe không?”.

Từ đó, họ đồng hành qua những năm tháng chiến tranh chống Mỹ, khi bà phải gửi hai con, Đinh Nam Thắng và Đinh Thùy Mai, vào trường nội trú, còn ông âm thầm gánh vác việc nhà, để vợ yên tâm công tác. Khi nghỉ hưu, ông trở thành Bí thư Chi bộ khu phố, cần mẫn đến mức bị vợ trêu: "Chuẩn bị họp Chi bộ còn kỹ hơn em đi họp Trung ương".

Rồi một ngày mùa đông, tất cả khép lại. Và sau mọi mất mát, bà Bình vẫn viết giản dị mà ấm áp trong hồi ký: “Tôi là người hạnh phúc. Tôi đã lấy được người mình yêu, và đó cũng là mối tình đầu. Vì công tác, anh Khang và tôi thường xa nhau. Nhưng tình nghĩa giữa chúng tôi đã giúp tôi đứng vững và hoàn thành nhiệm vụ".

Truyền thống gia đình góp phần hun đúc một nữ chính khách trí tuệ, bản lĩnh

Bà Nguyễn Thị Bình, tên khai sinh Nguyễn Thị Châu Sa, sinh ra ở làng Tân Hiệp (Châu Thành, Sa Đéc) nhưng quê gốc ở Gò Nổi (Điện Bàn, Quảng Nam). Bà là cháu ngoại của nhà chí sĩ Phan Chu Trinh, người đã để lại di sản tinh thần sâu đậm cho con cháu.

Cha bà, ông Nguyễn Đồng Hợi, nguyên là tham tá công chánh, nổi tiếng liêm chính và cương trực. Mẹ bà, bà Phan Thị Châu Lan - con gái cụ Phan, mất sớm khi bà mới 17 tuổi.

Thời niên thiếu, bà học tại Lycée Sisowath ở Phnom Penh (Campuchia), một trong những ngôi trường lớn nhất Đông Dương lúc bấy giờ. Việc học tiếng Pháp, tiếp xúc với bạn bè quốc tế đã mở rộng tầm mắt của cô gái trẻ, nhưng cũng khiến bà sớm nhận ra giá trị của độc lập dân tộc.

Bà Nguyễn Thị Bình, Bộ trưởng Ngoại giao của Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông nước ngoài. Ảnh: En.baoquocte.

Tinh thần dân tộc của bà Nguyễn Thị Bình từ thời còn đi học đã biểu hiện trong một số vụ va chạm với “bọn con Tây”. Một lần ra chơi, vài bạn học người Pháp nói với nhau về những người giúp việc nhà họ: "Bọn anamites (cách gọi cũ người Pháp dùng để chỉ người Việt Nam - PV) đều là những tên ăn cắp". Bà nghe thấy, không chịu nổi, đến hỏi chúng: "Chúng mày nói gì?".

Mấy đứa còn đang ngơ ngác, bà Bình lấy ngay cặp sách nện vào chúng. Một cuộc ẩu đả xảy ra, may không có ai bị thương đáng kể. Ngày hôm sau, bà bị Hiệu trưởng gọi lên nhắc nhở nhưng không bị kỷ luật.

Sau khi Pháp tái chiếm Nam Bộ cuối năm 1945, cha bà ra chiến khu, còn bà ở lại chăm sóc các em và hoạt động bí mật trong khối sinh viên, học sinh và phụ nữ Việt Minh. Lúc ấy, bà lấy bí danh “Yến Sa”. Năm 1948, bà được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương - bước ngoặt quan trọng đưa bà vào hàng ngũ lãnh đạo phong trào.

Sống trong một gia đình mà tinh thần khai sáng và lòng yêu nước là mạch chảy chủ đạo, bà Bình sớm học được rằng tri thức phải gắn liền với hành động. Sự nghiêm khắc, tận tụy của cha và tấm gương của cụ ngoại đã tạo nên một nhà ngoại giao, nhà chính trị vừa trí tuệ, vừa bản lĩnh mang tên Nguyễn Thị Bình.