Chuyện Sigmund Freud lý giải giấc mơ của Carl Jung

“Hồi ức, Giấc mơ, Suy ngẫm” là cuốn hồi ký được viết vào cuối đời của nhà tâm lý học vĩ đại Carl Gustav Jung, phần lớn được kể cho người cộng sự Aniela Jaffé, rồi chính ông biên tập, chỉnh sửa và bổ sung.

Tôi thấy mình đang ở tầng trên, nơi có một phòng salon đón tiếp được trang trí bằng các món đồ cổ phong cách rococo tuyệt đẹp. Trên tường treo một số bức tranh cổ quý giá. Tôi tự nhủ: “Thật bất ngờ khi đây lại là nhà mình - cũng không tệ”.

Nhưng rồi tôi chợt nghĩ: “Mình chưa biết tầng dưới trông như thế nào”. Tôi đi xuống cầu thang và đến tầng trệt. Ở đó, mọi thứ cổ hơn nhiều, và tôi nhận ra rằng phần này của ngôi nhà hẳn có từ thế kỷ 15 hoặc 16. Đồ đạc mang phong cách Trung cổ; sàn lát gạch đỏ. Mọi nơi đều khá tối. Tôi đi từ phòng này sang phòng khác, nghĩ thầm: “Mình phải khám phá hết căn nhà này”.

Tranh minh họa: Một tác phẩm của họa sĩ người Na Uy Aksel Waldemar Johannessen (1880-1922). Ảnh: Picryl.

Tôi bắt gặp một cánh cửa đồ sộ, và khi mở ra, tôi phát hiện một cầu thang đá dẫn xuống hầm. Lại tiếp tục đi xuống, tôi thấy mình đang ở trong một căn phòng có mái vòm tuyệt đẹp, trông rất cổ xưa. Khi quan sát các bức tường, tôi nhận ra những lớp gạch nằm xen kẽ trong các khối đá, và cả những mảnh vụn gạch trong vữa. Vừa nhìn thấy điều đó, tôi biết ngay rằng bức tường này có từ thời La Mã.

Giờ thì sự hứng thú của tôi đã lên đến đỉnh điểm. Tôi nhìn kỹ xuống nền nhà. Đó là những tấm đá phẳng, và trên một tấm, tôi thấy có một cái vòng sắt. Tôi kéo nó lên, và phiến đá được nhấc lên, lộ ra một cầu thang đá hẹp dẫn sâu xuống dưới nữa. Tôi lại tiếp tục đi xuống và bước vào một cái hang thấp được khoét trong đá. Dưới sàn phủ một lớp bụi dày, và trong lớp bụi ấy là những mảnh xương và đồ gốm vỡ rải rác, giống như tàn tích của một nền văn hóa nguyên thủy. Tôi thấy hai hộp sọ người, rõ ràng rất cổ và đã bắt đầu mục. Rồi tôi tỉnh dậy.

Điều duy nhất khiến Freud quan tâm trong giấc mơ ấy là hai chiếc sọ. Ông liên tục quay lại chi tiết đó, và thúc giục tôi phải tìm cho ra một ham muốn liên quan đến chúng. “Anh nghĩ gì về hai cái sọ đó?” ông hỏi. “Của ai vậy?” Tôi hiểu rất rõ ông đang hướng tới điều gì: rằng trong giấc mơ này, có ẩn giấu những ham muốn giết người thầm kín.

“Nhưng rốt cuộc, ông thật sự đang kỳ vọng điều gì ở tôi?” - tôi tự hỏi. Tôi sẽ mong ai chết đây? Tôi cảm thấy một sự phản kháng dữ dội trước kiểu diễn giải như thế. Tôi cũng đã lờ mờ cảm nhận được giấc mơ thực sự có thể mang ý nghĩa gì.

Nhưng khi ấy, tôi vẫn chưa đủ tin vào trực giác của mình, và tôi muốn nghe quan điểm của Freud. Tôi muốn học hỏi từ ông. Vì vậy, tôi chiều theo ý ông và nói: “Vợ tôi và chị vợ tôi.” - rốt cuộc, tôi phải chọn ai đó có cái chết “đáng để mong muốn” chứ! Lúc ấy tôi mới kết hôn, và tôi biết chắc không có điều gì trong tôi ám chỉ mong muốn như vậy.

Nhưng tôi không có cách nào để trình bày với Freud ý kiến diễn giải riêng mà không vấp phải sự thiếu thông cảm hoặc sự phản đối kịch liệt. Tôi không đủ sức để tranh cãi với ông, và tôi cũng sợ nếu khăng khăng theo cách hiểu của mình thì có thể đánh mất tình bạn của ông. Mặt khác, tôi lại muốn biết ông sẽ xử lý thế nào với câu trả lời của tôi - và phản ứng của ông sẽ ra sao nếu tôi cố tình nói điều phù hợp với học thuyết của ông. Thế nên, tôi đã nói dối. Tôi hoàn toàn ý thức rằng hành vi của mình khi đó không được ngay thẳng. Nhưng, như người Pháp nói, à la guerre comme à la guerre - chiến tranh là chiến tranh!

Tôi không có cách nào để cho ông thấy thế giới tâm trí của mình. Khoảng cách giữa tôi và ông khi ấy quá xa. Và thực tế là Freud có vẻ rất nhẹ nhõm với câu trả lời ấy của tôi. Từ đó, tôi thấy rõ ông hoàn toàn bất lực khi phải xử lý một số kiểu giấc mơ cụ thể, và phải bám víu vào hệ thống lý thuyết của chính ông. Tôi hiểu rằng, giờ đây, việc lý giải giấc mơ là trách nhiệm của tôi.