Làm sao xoay xở khi có người chuyển dạ trên ôtô?

Được viết bởi 2 tác giả người Mỹ, "Cẩm nang sinh tồn" từng bán hơn 10 triệu bản toàn cầu nhờ hướng dẫn cách ứng phó với những kịch bản xấu nhất bằng kiến thức thực tế.

Năm 2021, một gia đình ở Ontario (Mỹ) trở nên nổi tiếng sau khi chia sẻ quá trình sinh con bên đường cao tốc khi đang trên đường đến bệnh viện. Ảnh: YouTube.

Nếu bị cá sấu ngoạm chân, bạn nên đánh vào đâu để thoát? Nếu sét đánh gần, nên nằm xuống hay ngồi dậy? Nếu một phụ nữ chuyển dạ ngay trên taxi, người đi cùng phải làm gì? Những câu hỏi tưởng như nằm ngoài đời sống thường nhật lại là nội dung trọng tâm của Cẩm nang sinh tồn, cuốn sách từng gây sốt tại Mỹ.

Xuất bản lần đầu năm 1999, Cẩm nang sinh tồn không đơn thuần là sách kỹ năng dành cho dân phiêu lưu. Tác phẩm tập hợp hàng trăm chỉ dẫn cụ thể để ứng phó với các tình huống nguy hiểm, từ động vật tấn công, thiên tai đến tai nạn bất ngờ với ngôn ngữ phổ thông, minh họa sinh động và giọng văn dí dỏm.

Chiến đấu với cá sấu

Một trong những kịch bản đáng sợ nhất được đề cập sớm trong sách là cuộc vật lộn với cá sấu. Loài bò sát này thường sống gần ao hồ, đầm lầy, nhưng đôi khi chúng cũng xuất hiện ở ao hồ, công viên hay khu dân cư gần sông nước.

Nếu bị cá sấu tấn công, người bị hại được khuyến nghị cố gắng leo lên lưng chúng. Sau đó, hãy đè ép cổ để làm hạn chế chuyển động của đầu và hàm - hai vũ khí nguy hiểm nhất của loài bò sát này. Trong trường hợp đã bị ngoạm, điểm yếu của cá sấu nằm ở mắt và mũi, chúng sẽ nhả con mồi nếu bị đánh mạnh vào đó. Ngoài ra, hành động che mắt hay vỗ nhẹ vào phần mõm cũng có thể được thực hiện để làm gián đoạn phản xạ tấn công của cá sấu.

Hướng dẫn này được tổng hợp từ lời khuyên của người huấn luyện cá sấu tại khu bảo tồn Gatorland (bang Florida, Mỹ) và các chuyên gia làm việc sát với loài vật này hàng ngày. Đặc biệt, cuốn sách nhấn mạnh mọi vết thương từ cá sấu, dù nhỏ, đều cần xử lý y tế ngay lập tức do miệng chúng chứa nhiều vi khuẩn nguy hiểm.

Đầu mùa mưa ở bang Florida, Mỹ báo hiệu mùa sinh sản của loài cá sấu. Cư dân có thể dễ dàng bắt gặp chúng ở bất cứ đâu. Ảnh: Wilmington StarNews.

Vậy giữa bầu trời đầy sấm sét thì nên làm gì? Sét đánh là nguyên nhân gây tử vong liên quan đến thời tiết cao thứ hai ở Mỹ, sau lũ lụt và hoàn toàn có thể phòng tránh nếu biết cách. Cuốn sách khuyên nếu nhìn thấy tia chớp và nghe thấy tiếng sấm trong vòng dưới 30 giây, nạn nhân đang ở vùng nguy hiểm.

Trong không gian trống, nhiều người phản xạ nằm bẹp xuống và đó là hành động sai lầm. Thay vào đó, tư thế an toàn được mô tả là ngồi xổm, gập gối, tay chạm đất, đầu cúi thấp. Tránh xa các điểm cao như đồi trọc, cột cờ, trụ điện, cũng như các mái hiên, hàng rào kim loại và ao hồ.

Nếu có ôtô khép kín gần đó, hãy vào bên trong, cuộn kín cửa kính, không chạm vào kim loại. Đặc biệt, khi đã vào nhà, người đọc cũng được khuyên tránh xa vòi nước, thiết bị điện, khung cửa kim loại và tạm ngưng sử dụng máy tính, tivi, điện thoại bàn có dây. Ngay cả trong nhà, vẫn có thể bị ảnh hưởng nếu không đề phòng đúng cách.

Còn nếu gặp một phụ nữ chuyển dạ trong taxi? Đây không phải tình huống khẩn cấp kiểu "sống còn" theo nghĩa đen nhưng lại là kịch bản dễ gặp trong các đô thị. Theo hướng dẫn của bác sĩ sản khoa Jim Nishimine, việc sinh con khi chưa đến được bệnh viện vẫn có thể được xử lý an toàn nếu người đi cùng biết một số kỹ thuật cơ bản.

Trước hết, không cần vội vàng cắt dây rốn mà hãy giữ ấm cho trẻ sơ sinh, lau sạch mũi miệng và buộc dây rốn bằng dây giày nếu cần. Em bé thường sẽ tự thở sau khi ra đời, không cần vỗ mông. Với ngôi thuận, đầu bé sẽ ra trước, phần còn lại theo sau khá dễ dàng. Nếu ngôi mông, nguy cơ cao hơn do đầu ra sau và sách chỉ khuyến nghị đỡ đẻ ngôi ngược nếu thực sự không còn lựa chọn nào. Các bước đều được giải thích theo thứ tự rõ ràng với mục tiêu duy nhất là giữ an toàn cho cả mẹ và bé cho đến khi có sự hỗ trợ y tế.

Hiện tượng xuất bản Mỹ

Cẩm nang sinh tồn được xuất bản lần đầu tiên vào tháng 11/1999 với số lượng trung bình 35.000 bản và đã bán hết sạch trong một tháng. Không lâu sau đó, tác phẩm lọt vào danh sách bán chạy nhất của Los Angeles Times, Publishers Weekly và New York Times.

Đầu năm 2001, nhà xuất bản Chronicle phát hành cuốn sách thứ hai chung series là Cẩm nang sinh tồn: Du lịch với số lượng in lần đầu là 500.000. Tiếp nối thành công của cuốn sách đầu tiên, tác phẩm này cũng góp mặt trong các danh sách bán chạy nhất. Trong vài năm, loạt sách đã trở thành một series đồ sộ với 11 tập về các chủ đề khác nhau như Hẹn hò và Tình dục, Cuộc sống sinh viên, Công việc, Kỳ nghỉ...

Sức hút của tác phẩm mạnh mẽ đến mức được phát triển thành một thương hiệu riêng, ra mắt các sản phẩm liên quan, từ board game, poster thiệp mừng, sổ tay minh họa, sổ danh bạ đến trò chơi điện tử, sách nói, triển lãm trải nghiệm và loạt phim ngắn được chiếu trên đài TBS vào năm 2002.

Sách Cẩm nang sinh tồn vừa có mặt ở Việt Nam vào đầu tháng 10, sách được dịch ra hơn hơn 20 ngôn ngữ và vẫn giữ độ "hot" sau 26 năm. Ảnh: SGB.

Tuy sức hấp dẫn là không thể phủ nhận nhưng vẫn tồn tại nhiều tranh cãi xoay quanh tác phẩm. Tờ People đánh giá các tình huống trong sách ít khi xảy ra trong thực tế. Irish Times cũng cho rằng những lời khuyên trong cuốn sách này có thể sẽ chẳng bao giờ cần tới.

Song, chính sự phi lý đến cùng cực lại khiến Cẩm nang sinh tồn trở nên lôi cuốn và bán được 10 triệu bản trong 25 năm. Sách giúp độc giả lên kế hoạch cho những điều bất ngờ thú vị trong cuộc sống một cách vui nhộn, hài hước. Có lẽ khi hoàn thành cuốn sách này, độc giả không còn phải lo về ngày tận thế nữa, một nhà phê bình nhận xét.