Vì sao mức giảm trừ gia cảnh mới lại áp dụng từ năm 2026?

Ủy ban Thường vụ Quốc hội chốt tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế lên 15,5 triệu và người phụ thuộc 6,2 triệu đồng, áp dụng từ kỳ tính thuế 2026 là tin vui cho người làm công ăn lương.

Sau nhiều năm kiến nghị thì việc nâng mức giảm trừ gia cảnh giúp người làm công ăn lương phần nào vơi bớt gánh nặng trong bối cảnh giá cả tăng mạnh như hiện nay.

Hơn 2,1 triệu người sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân

Chính sách mới cũng mở ra nhiều câu hỏi về cách Việt Nam đang thiết kế lại hệ thống thuế thu nhập để phù hợp với đời sống hiện nay. Trước đó có nhiều ý kiến cho rằng mức giảm trừ mới nên áp dụng luôn trong năm 2025.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Văn Được, Tổng giám đốc Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín, việc Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định áp dụng từ kỳ tính thuế 2026 là cũng có lý do.

Nếu áp dụng từ 2025 sẽ làm tăng số người thuộc diện hoàn thuế thu nhập cá nhân năm 2025 lên rất cao, nhất là những người mà thu nhập chịu thuế rơi vào bậc 1, bậc 2 trong biểu thuế lũy tiến từng phần. Khi đó, việc thoái trả lại tiền thuế cho số lượng lớn người sẽ kéo theo số lượng công việc phải giải quyết khổng lồ.

"Do vậy việc áp dụng từ năm 2026 cũng là hợp lý", ông Được bày tỏ quan điểm.

Đánh giá cao mức giảm trừ gia cảnh vừa được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua, ông Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội, cho rằng sau khi giảm trừ các khoản bảo hiểm y tế, thất nghiệp, từ thiện nhân đạo... sang năm 2026, người có thu nhập trên 186 triệu đồng mới phải nộp thuế.

Trên thực tế, người nộp thuế thường có người ăn theo là con đang trong độ tuổi ăn học, hay cha mẹ trên độ tuổi lao động, không có thu nhập hoặc có thu nhập rất thấp.

Trong trường hợp người nộp thuế có 1 người phụ thuộc, từ năm 2026 thu nhập trên 280 triệu đồng/năm, tương ứng 23,3 triệu đồng/tháng mới phải nộp thuế thu nhập cá nhân phần trên ngưỡng này.

Theo Bộ Tài chính, trường hợp có 2 người phụ thuộc, với mức thu nhập là 31 triệu đồng/tháng cũng chưa phải nộp thuế. Vì các khoản được giảm trừ gồm cho bản thân người nộp thuế là 15,5 triệu đồng + 2 người phụ thuộc là 12,4 triệu đồng + các khoản bảo hiểm khoảng 10,5% thu nhập là 3,255 triệu đồng = 31,155 triệu đồng.

Với mức giảm trừ được nâng lên, Bộ Tài chính tính toán sang năm 2026, hơn 2,1 triệu người sẽ không phải nộp thuế thu nhập cá nhân nữa, giảm gần một nửa số người đang nộp thuế thu nhập cá nhân. Như vậy, số người còn phải nộp thuế là khoảng 2,21 triệu người.

"Hầu hết người nộp thuế ở bậc 1 sẽ không còn phải đóng thuế thu nhập cá nhân. Đồng thời một phần người nộp thuế ở bậc 2 được chuyển sang bậc 1 hoặc không phải nộp. Toàn bộ các bậc thuế đều sẽ giảm đáng kể nghĩa vụ thuế cho người lao động" - Bộ Tài chính giải thích.

Phải giãn khoảng cách giữa các bậc thuế nữa

Cùng với việc nâng mức giảm trừ gia cảnh để giảm gánh nặng thuế đối với người làm công ăn lương, ông Cường kiến nghị cần phải giãn khoảng cách giữa các bậc thuế trong biểu thuế lũy tiến từng phần. Đây là một nội dung quan trọng cần phải sửa trong dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân - theo chương trình sẽ được Quốc hội thảo luận và thông qua tại kỳ họp sẽ khai mạc vào tuần sau.

Để chính sách thuế tạo động lực làm giàu hợp pháp cho người nộp thuế, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội tư vấn thuế Việt Nam - cho rằng cần thiết kế khoảng cách giữa các bậc sao cho phản ánh đúng khả năng đóng góp. Khoảng cách giữa các bậc cần giãn rộng để giảm mức điều tiết đối với khoản thu nhập từ tiền lương tiền công đặc biệt ở nhóm có thu nhập cao.

Theo góp ý của ông Cường, bậc 1 nên quy định thu nhập tính thuế theo tháng từ 0 - 30 triệu đồng, chứ không thể từ 0 - 10 triệu đồng như dự thảo luật mà Chính phủ vừa trình Quốc hội. Bậc 2 cũng vậy, phần thu nhập từ 30 triệu đồng đến 60 triệu đồng/tháng. Bậc 3 từ 60 lên 100 triệu đồng/tháng. Bậc cuối cùng phải áp dụng phần thu nhập trên 160 triệu đồng/tháng.

"Phần thu nhập tính thuế phải tăng ít nhất gấp 2 lần so với hiện nay, để phù hợp với biến động giá cả và mức tăng của thu nhập bình quân đầu người hàng năm" - ông Cường kiến nghị.

Theo số liệu mới nhất của Bộ Tài chính, tính đến hết tháng 9, số thuế thu nhập cá nhân đạt 177.474 tỉ đồng, bằng 98,4% so với dự toán năm. Còn so với cùng kỳ năm ngoái, số thuế thu nhập cá nhân 9 tháng qua đã vượt 24.6%, tương ứng với 35.000 tỉ đồng.