TS Trần Nam Dũng kể chuyện thay đổi cách dạy, học Toán trong thời đại AI

Với bề dày 30 năm dạy Toán cho nhiều đối tượng học sinh, TS Trần Nam Dũng chia sẻ những điều cần thay đổi về việc dạy Toán trong thời đại phát triển của AI.

TS toán học Trần Nam Dũng, Phó hiệu trưởng Trường Phổ thông Năng khiếu (ĐH Quốc gia TPHCM) cho rằng một người thầy thành công là người biết "lôi kéo" học sinh vào quá trình học tập. 

'Thời mới đi dạy, tôi như làm bạn với cái bảng'

“Tôi còn nhớ thời gian mới đi dạy, tôi như 'làm bạn với cái bảng' và làm việc rất nhiều. Khi đó, anh Trình (thầy Lê Bá Khánh Trình - PV) bảo nếu dạy như thế thì sau này tôi sẽ kiệt sức. Sau đó, tôi nhận ra mình phải làm sao cho học sinh chủ động tham gia vào quá trình học tập và giáo viên là người chỉ bảo, hướng dẫn cho các em - như thế mới là đúng. Tất nhiên mức độ phát triển tiếp theo không chỉ ở việc hiểu mà còn biết đánh giá, áp dụng, sáng tạo”, TS Trần Nam Dũng chia sẻ.

Nguyên tắc dạy học TS Trần Nam Dũng thường áp dụng là “70-30”. 

“Đôi khi trong quá trình dạy, chúng ta ‘tham’ những điều mới nhưng nếu mình nắm chưa vững thì việc này thực sự không tốt, không hay. Với cá nhân tôi, bao giờ cũng dạy 70% phần cũ. Thậm chí có những bài tôi dạy nhuyễn như cháo, tức là ‘nhắm mắt cũng có thể viết được’, rất vững vàng, chắc chắn. Và học sinh trả lời sai ở đâu là tôi biết lỗi sai đó do đâu luôn. Như vậy 70% phần cũ với bản thân người dạy nhưng với học sinh vẫn là mới. Nhưng 30% còn lại là những chỗ để tạo ra sự sáng tạo, sự hấp dẫn, bất ngờ, thậm chí có cả những bài hoặc kiến thức thầy cũng chưa giải được”, TS Dũng nói.

Tuy nhiên, theo ông Dũng, tùy theo đối tượng học sinh - khối chuyên Toán hoặc đại trà - có thể điều chỉnh tỷ lệ này.

Ông Dũng cho rằng, việc dạy học trong thời đại AI rõ ràng đã đem lại cho chúng ta thêm một công cụ, nhưng nó cũng mang tới những lo lắng, trăn trở.

“Chúng ta phải chấp nhận AI thôi. Thay vì cấm đoán hay chống lại, chúng ta chấp nhận, nhưng phải có những điều chỉnh trong dạy học. 

 AI có sự tương tác, nhưng không bao giờ bằng người thầy thực tế, tinh tế 

Việc ra bài tập giờ đây không thể theo kiểu cũ được nữa. Bởi những bài chỉ chấm bằng đáp số, cơ bản giống như đề thi tốt nghiệp THPT thì AI làm được gần như hoàn toàn. Như vậy, chúng ta không nên đánh giá học sinh chỉ qua chấm đáp số. Chúng ta có thể gọi các em lên để hỏi, hay yêu cầu trình bày cách thức, phương án giải quyết cho ra đáp số đó. Đáp số đúng nhưng trình bày không được, chứng tỏ học trò không hiểu, học một cách máy móc. Bên cạnh đó, giờ đây giáo viên phải đặt vấn đề, đặt câu hỏi theo cách khác đi”, TS Trần Nam Dũng chia sẻ. 

Cũng theo hướng này, TS Trần Nam Dũng cho hay, ông có thể cho học sinh dùng Internet, ChatGPT, Google... thoải mái.

Ông lấy dẫn chứng: “Trong một tiết dạy về góc phương vị, tôi cho phép học sinh dùng ChatGPT, Google... để soạn nội dung bài với yêu cầu các em tìm hiểu góc phương vị là gì, ứng dụng ra sao, xuất hiện trong cuộc sống như thế nào, liên quan đến lĩnh vực kiến thức gì. Các em sử dụng các công cụ đó để tạo nên một bài và lên trình bày, giới thiệu. Nếu thấy học sinh đã hiểu, tôi sẽ kiểm tra ngược bằng cách ra đề để xem các em có làm được không, thì thấy các em làm rất tốt. Như vậy, giáo viên phải thay đổi cách dạy và kiểm tra, đánh giá và phải biết sử dụng các công cụ đó”.

Theo TS Trần Nam Dũng, dù AI đã cố gắng có sự tương tác, thậm chí bày tỏ cảm xúc nhưng không bao giờ bằng người thầy thực tế, tinh tế. 

“Trong quá trình tôi dạy học, lúc nào nghe thấy học sinh ‘à’, ‘ồ’ lên, tôi biết rằng mình đã thành công. Hoặc vừa đặt viên phấn xuống, cả lớp vỗ tay vì quá bất ngờ với lời giải cho một bài toán khó. Những cảm xúc đó, người thầy thực tế mới có được, còn AI thì chưa”, TS Dũng chia sẻ.

Trong bối cảnh mới, theo TS Dũng, vai trò của người thầy cũng cần thay đổi, chuyển từ “teacher” (người giảng dạy) thành “mentor” (người định hướng). Người thầy sẽ tăng cường vai trò tổ chức trải nghiệm học tập, khơi gợi cảm hứng và tôn trọng hành trình học tập của học sinh.

TS Nguyễn Phụ Hoàng Lân, giảng viên Trường ĐH Giáo dục - ĐH Quốc gia Hà Nội cho rằng, chân dung một giáo viên Toán xuất sắc trong kỷ nguyên AI là không chỉ giỏi giải Toán. 

“Tức không chỉ hướng đến việc giỏi giải Toán mà chúng ta cần chú trọng thêm bản chất Toán học là học gì và học như thế nào”, TS Lân nói.

TS Lân cho rằng, điều quan trọng nữa là phải tạo được động lực để học sinh dám hỏi và dám học. Ngoài ra, trong thời đại AI, giáo viên phải thành thạo nhưng không phụ thuộc vào công nghệ. “Giáo viên phải là người điều phối, sử dụng và hướng dẫn được học sinh cách sử dụng công nghệ. Trước đây, chúng ta dạy những phần nhớ và thông hiểu là nhiều, còn phần tư duy bậc cao thường thông qua việc giao những bài tập khó và về nhà các em học sinh. Giờ đây, cần đảo ngược lại, bởi phần nhớ và thông hiểu, với sự hỗ trợ của công nghệ và AI, học sinh có thể tìm hiểu rất đơn giản; giáo viên cần hướng dẫn các em cách phân tích và ứng dụng hay đánh giá và tạo ra như thế nào. Đó mới là điều quan trọng và cần thiết, tạo thêm giá trị của con người so với máy móc và công nghệ", TS Lân nói.