Trung Quốc từ bỏ quyền lợi của nước đang phát triển tại WTO

Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường công bố quyết định này vào ngày 23/9, trong bài phát biểu tại diễn đàn phát triển do Trung Quốc tổ chức bên lề kỳ họp thường niên Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.

Nêu lý do, Bộ Thương mại Trung Quốc hôm thứ tư (24/9) cho biết động thái nhằm củng cố hệ thống thương mại toàn cầu trong bối cảnh WTO bị đe dọa bởi các cuộc chiến thuế quan và những biện pháp bảo hộ của một số nước. Cơ quan này không đề cập đích danh Mỹ và các chính sách thuế của Tổng thống Donald Trump.

WTO là diễn đàn thương mại toàn cầu và giám sát thực thi thỏa thuận, nhưng ngày càng kém hiệu quả, dẫn tới các kêu gọi cải cách. Tổng giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala mô tả quyết định của Trung Quốc là "tin lớn, then chốt" cho cải cách WTO. "Đây là kết quả của nhiều năm nỗ lực", bà nói.

Tại WTO, việc được hưởng quy chế đặc biệt dành cho nước đang phát triển giúp quốc gia thành viên duy trì thuế nhập khẩu cao và các rào cản thương mại khác để thúc đẩy tăng trưởng. Nói cách khác, họ hưởng lợi từ yêu cầu thấp hơn về mở cửa thị trường và thời gian chuyển tiếp dài hơn để thực thi các bước mở cửa đó.

Mỹ từ lâu lập luận rằng Trung Quốc nên từ bỏ quy chế nước đang phát triển bởi đây là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Dù từ bỏ quyền hưởng đối xử dành cho nước đang phát triển tại WTO, Bộ Thương mại khẳng định nước này vẫn là quốc gia có thu nhập trung bình, thuộc nhóm đang phát triển.

Từ lâu, Trung Quốc và cộng đồng thế giới thừa nhận nước này là "siêu cường lai" (hybrid superpower). Bởi năng lực kinh tế, chính trị lẫn khoa học của họ xứng tầm vị thế siêu cường. Năm 2023, Hạ viện Mỹ bỏ phiếu nhất trí rằng không nên xem Trung Quốc là nước đang phát triển nữa.

Tuy nhiên, căn cứ để xác định là "nước đang phát triển" cũng thuyết phục, ít nhất là trên lý thuyết. Dù tăng trưởng ổn định những thập niên gần đây, thu nhập trung bình của Trung Quốc chưa đạt ngưỡng của các nước phát triển. Theo Ngân hàng Thế giới, GDP bình quân đầu người Trung Quốc năm 2024 là 13.303 USD, so với mức 85.800 USD của Mỹ.

Tháng 5/2023, sau cuộc bỏ phiếu của Hạ viện Mỹ, Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định Bắc Kinh chưa bao giờ sử dụng vị thế "nền kinh tế lai" làm lá chắn để trốn tránh nghĩa vụ quốc tế hay bàn đạp để giành quyền lợi đặc biệt. Thay vào đó, Trung Quốc đã hết sức nỗ lực đóng góp vào hòa bình và phát triển thế giới.

Bộ Thương mại Trung Quốc hôm 24/9 cũng cho biết ngày càng nhiều quốc gia nhận vốn vay và hỗ trợ kỹ thuật từ nước này để xây dựng hạ tầng lớn như đường bộ, đường sắt, đập thủy điện – thường do các tập đoàn nhà nước lớn của Trung Quốc đảm trách.

Phiên An (theo AP)