Thí sinh lo giảm cơ hội nếu bị giới hạn nguyện vọng đại học

Nguyễn Kim Anh, học sinh lớp 12 ở phường Từ Liêm, Hà Nội, kể em và các bạn xôn xao bàn tán khi nghe tin Bộ lấy ý kiến về bỏ xét học bạ và giới hạn số nguyện vọng của mỗi thí sinh, cuối tuần trước.

"Có lẽ chỉ những bạn học tốt, đã có lựa chọn ngành nghề và mục tiêu vào trường top đầu là thấy cũng không sao. Còn em và rất nhiều bạn trong lớp không muốn điều này", Kim Anh nói. "Em nghĩ không cần phải giới hạn, để những bạn có điểm chấp chới có thể thêm cơ hội trúng tuyển".

Bùi Huy Hoàng, học sinh lớp 12 trường THPT chuyên Lê Hồng Phong, TP HCM cũng muốn vậy. Theo em, lâu nay thí sinh có thể đăng ký ngành, trường theo thứ tự yêu thích, dần dần đến những nguyện vọng "chống trượt" ở cuối. Nếu bị giới hạn, cơ hội vào đại học giảm. Điều này khiến cuộc đua vào đại học trở nên căng thẳng.

Hoài Nam ở Hải Phòng đồng tình rằng khi bị giới hạn nguyện vọng, thí sinh sẽ áp lực hơn, vì loay hoay khi xếp nguyện vọng.

"Cách tính điểm xét tuyển rất rắc rối, dễ bị tính toán sai. Nếu còn giới hạn nguyện vọng thì rất khó cho chúng em", Nam nhìn nhận.

Năm nay, thí sinh đăng ký tổng cộng 7,6 triệu nguyện vọng, trung bình một em đăng ký gần 9, trong khi các năm trước chỉ 5. Số đăng ký từ 10 nguyện vọng trở lên chiếm khoảng 30%. Bộ Giáo dục và Đào tạo, cùng đại diện nhiều trường cho rằng cần giới hạn việc này.

Tại hội nghị tuyển sinh đại học 2025, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nói việc đăng ký nguyện vọng không giới hạn "chưa chắc đã đem lại nhiều cơ hội" cho thí sinh.

"Việc này đôi khi lại làm cho thí sinh 'tẩu hỏa nhập ma', rối tinh lên, cảm thấy hoang mang, không biết phải làm gì. Từ chỗ tưởng như đem lại cơ hội, việc này lại làm khó cho thí sinh", Bộ trưởng nói.

GS Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Giáo dục Đại học, cho biết gần 30% thí sinh đăng ký trên 10 nguyện vọng nhưng rất ít đỗ dựa vào những nguyện vọng ở cuối. Đa phần các em đăng ký "cho an toàn", "cho vui".

Khi đó, ông Thảo nhận định tính mục tiêu của các em sẽ kém. Trách nhiệm, động lực để phấn đấu vào một trường, một ngành cũng kém vì "không đỗ nguyện vọng này thì đỗ nguyện vọng kia". Thống kê cũng cho thấy nhóm đặt trên 10 nguyện vọng lại thường ít nhập học, có thể đã có dự định khác và chỉ đăng ký để được tiếng "đỗ".

"Điều này dẫn tới lãng phí nguồn lực xã hội về lệ phí, về hệ thống và lãng phí nguồn lực của các trường", ông Thảo nói. "Thí sinh nên xác định rõ mục tiêu, như vậy mới yêu trường, yêu ngành, thay vì xác định một cách vô vọng hay thiếu chủ đích".

TS Võ Văn Tuấn, Phó hiệu trưởng trường Đại học Văn Lang, cho biết mỗi mùa tuyển sinh, ông đều nhận thấy có một bộ phận đăng ký nguyện vọng từ nhóm khoa học tự nhiên đến xã hội nhân văn, thậm chí khối sức khỏe. Vì không biết mình yêu thích ngành nào, các em đăng ký nhiều nhưng không "chất lượng". Vì thế, ông ủng hộ việc giới hạn nguyện vọng xét tuyển.

TS Nguyễn Trung Nhân, Trưởng phòng Đào tạo, trường Đại học Công nghiệp TP HCM và thạc sĩ Nguyễn Minh Tùng, Trưởng phòng Tuyển sinh và Công tác sinh viên, Học viện Hàng không Việt Nam, nhận định khi bị giới hạn, thí sinh sẽ chú ý hơn về lựa chọn, sắp xếp thứ tự ưu tiên.

Ngoài ra, ông Nhân cho rằng việc này cũng làm giảm bớt tỷ lệ ảo, giúp công tác lọc ảo của các trường nhẹ nhàng hơn.

Hai chuyên gia này đề xuất giới hạn tối đa 10 nguyện vọng, trong khi TS Võ Văn Tuấn đề xuất khoảng 3-5 nếu làm tốt việc định hướng ngành, nghề cho thí sinh từ bậc THPT. Cùng đó, các trường phải công bố đề án tuyển sinh sớm để thí sinh chuẩn bị.

Ngược lại, PGS.TS Vũ Duy Hải, Trưởng ban Tuyển sinh - Hướng nghiệp, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rằng vẫn nên cho thí sinh chủ động trong việc đăng ký số lượng nguyện vọng.

"Điều này không ảnh hưởng nhiều đến hệ thống xét tuyển, lại tăng khả năng trúng tuyển của thí sinh, tránh được những rủi ro đáng tiếc", ông nói.

Đại học Bách khoa Hà Nội là đơn vị hỗ trợ 65 đại học phía Bắc lọc ảo. Theo ông Hải, về mặt kỹ thuật, số lượng nguyện vọng nhiều không gây khó khăn nhiều cho hệ thống, mà vấn đề nằm ở số lượng phương thức xét tuyển.

"Thay vì xem xét giới hạn nguyện vọng của thí sinh, các trường nên xem xét việc giảm phương thức xét tuyển, nhất là những phương thức không hiệu quả", ông Hải đề xuất.

Dương Tâm - Lệ Nguyễn