Trung Quốc khoan hố sâu nhất châu Á: Để săn lùng bí mật cổ đại hay có mục đích khác?

Việc khoan hố sâu chục nghìn mét này khó tựa "lái một chiếc xe tải hạng nặng trên hai sợi tơ lụa". Vậy, tại sao Trung Quốc vẫn làm?

Tại sa mạc Taklamakan rộng lớn và khắc nghiệt phía tây bắc Trung Quốc, một cỗ máy khổng lồ đang "xé toạc" lớp vỏ Trái Đất.

Hãy hình dung: Một giàn khoan nặng hơn 2.000 tấn, hoạt động dưới nhiệt độ lên đến 200 độ C trong lòng đất và áp suất gấp 1.300 lần so với bề mặt Trái Đất.

Đó là công việc mà Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Trung Quốc (CNPC) thực hiện với tham vọng khoan hố sâu hơn 11.000m xuống lòng đất trong khuôn khổ Dự án Shenditake 1. Với độ sâu như vậy, Trung Quốc đang sở hữu hố khoan nhân tạo sâu nhất châu Á.

Bắt đầu từ năm 2023, hố khoan đã đạt được độ sâu 10.910m tính đến tháng 2/2025. Dự án này nhắm đến lớp đá kỷ Phấn trắng (Cretaceous) – một "kho báu" cổ xưa hơn 145 triệu năm tuổi – nơi có thể hé lộ nguồn gốc khí hậu, chuyển động mảng kiến tạo.

Được cả thế giới đang dõi theo, những hàm ý của dự án này có thể vượt xa sự tò mò khoa học, có khả năng thay đổi hiểu biết của chúng ta về câu chuyện địa chất của Trái Đất và... hơn thế nữa.

Tại sao Trung Quốc lại khoan sâu đến thế?

Chuyên gia địa chất Sun Jinsheng thuộc Học viện Kỹ thuật Trung Quốc ví việc khoan ở độ sâu tới chục nghìn mét như vậy giống như "lái một chiếc xe tải hạng nặng trên hai sợi tơ lụa" – một phép ẩn dụ hoàn hảo cho sự tinh xảo và rủi ro khổng lồ.

Các kỹ sư phải đối mặt với đá sụp đổ, thiết bị quá nhiệt và áp lực có thể nghiền nát mọi thứ. Nhưng Trung Quốc, với công nghệ tiên tiến từ các sứ mệnh không gian như lấy thành công mẫu vật từ nửa tối Mặt trăng, đã vượt qua những thách thức này.

Vậy mục đích của Trung Quốc là gì với Shenditake 1? Câu trả lời đến từ địa điểm khoan chiến lược: Bồn địa Tarim.

Nằm giữa dãy núi Thiên Sơn và Côn Lôn, bồn địa Tarim nổi tiếng với môi trường khắc nghiệt và địa chất phức tạp. Nhưng chính đặc điểm địa chất phức tạp đó đã ban tặng cho khu vực này tiềm năng năng lượng không thể khổng lồ hơn.

Các cuộc thăm dò trước đây của các công ty như Tập đoàn Dầu khí và Hóa chất Trung Quốc đã phát hiện ra nguồn tài nguyên hydrocarbon (chủ yếu gồm dầu mỏ và khí tự nhiên) đáng kể ở độ sâu 8.500 mét.

Dẫu vậy, trữ lượng dầu mỏ khổng lồ có thể chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Mục tiêu xa hơn của Trung Quốc có lẽ hướng đến hành trình tìm hiểu động lực học dưới bề mặt hành tinh.

Một báo cáo của Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) nhấn mạnh tầm quan trọng của những nỗ lực như vậy trong việc xác định tài nguyên, các nguyên tố đất hiếm, các lưu vực hydrocarbon và các đới đứt gãy địa chấn.

Những gì nằm bên dưới - dù là nhiên liệu hóa thạch mới, bí mật vi sinh vật cổ đại, hay các thành tạo địa chất bất ngờ - có thể thay đổi cán cân tri thức trong một thế giới đang khát tài nguyên.

Khi các quốc gia đang vật lộn với nhu cầu năng lượng và thách thức khí hậu, những hiểu biết thu được từ hoạt động thăm dò sâu dưới lòng đất có thể định hướng cho các hoạt động bền vững và đổi mới công nghệ.

"Shenditake 1 là cơ hội giải mã một phần hành tinh chưa từng bị chạm đến trong hàng triệu năm" - Wang Chunsheng, chuyên gia kỹ thuật Dự án Shenditake 1, cho biết.

Những phát hiện này không chỉ nâng cao kiến thức cơ bản về hành tinh mà còn hỗ trợ mô hình hóa biến đổi khí hậu toàn cầu, một lĩnh vực Trung Quốc đang theo đuổi với các cam kết trung hòa carbon năm 2060.