Từ kẻ thống trị, ngành pin Hàn Quốc lao dốc trước sự trỗi dậy của Trung Quốc, công suất không đạt nổi 40%

Mọi chuyện bắt đầu từ sự coi thường của Hàn Quốc với công nghệ pin LFP, coi sản phẩm chủ lực của Trung Quốc này chỉ là “hạng 2”, để rồi giờ đây toàn ngành đứng nhìn trong tiếc nuối.

Trong suốt một thập kỷ qua, Hàn Quốc từng được xem là cường quốc pin xe điện, nơi ba gã khổng lồ LG Energy Solution, SK On và Samsung SDI làm chủ thị trường toàn cầu với những dòng pin nickel-mangan-coban (NMC) cao cấp, phục vụ các thương hiệu xe sang như BMW, Tesla hay Mercedes-Benz. Đó là giai đoạn mà “pin Hàn” đồng nghĩa với chất lượng, mật độ năng lượng cao và công nghệ vượt trội.

Thế nhưng chỉ trong vài năm, cục diện đã thay đổi nhanh chóng. Vương miện công nghệ rơi khỏi tay Hàn Quốc, nhường chỗ cho Trung Quốc với dòng sản phẩm mà trước đây các hãng Samsung, LG hay SK đều coi thường.

Giờ đây trong khi các nhà máy pin Trung Quốc chạy hết công suất thì ngành pin Hàn Quốc lại chẳng thể duy trì nổi 40% công suất.

Tệ hơn, Sự sụt giảm nhu cầu đối với pin Hàn Quốc đã lan rộng khắp chuỗi cung ứng của quốc gia này. Các công ty vật liệu lớn cung cấp nguyên liệu cho sản xuất pin, bao gồm L&F, Posco Future M và Ecopro, đã bị sụt giảm doanh thu đáng kể do sự cạnh tranh từ Trung Quốc, tác động đến mọi giai đoạn từ nguyên liệu thô đến pin thành phẩm.

Trỗi dậy

Trong nhiều năm, các gã khổng lồ pin xe điện (EV) của Hàn Quốc—LG Energy Solution, SK On và Samsung SDI—đã ngự trị trên đỉnh cao công nghệ, cung cấp những bộ pin Niken-Manganese-Cobalt (NMC) hiệu suất vượt trội cho các thương hiệu xe điện cao cấp nhất thế giới.

Hàn Quốc định vị mình là người dẫn đầu trong kỷ nguyên xe điện, tập trung vào mật độ năng lượng để mang lại quãng đường di chuyển dài nhất. Đó là thời hoàng kim mà các nhà máy của họ hoạt động hết công suất và thị phần toàn cầu dường như là bất khả xâm phạm.

Tuy nhiên, sự thống trị này đã tan vỡ nhanh chóng khi ngành công nghiệp pin toàn cầu có một sự chuyển dịch căn bản: từ hiệu suất cao cấp sang hiệu quả chi phí. Trong khi Hàn Quốc vẫn miệt mài theo đuổi pin NMC đắt đỏ, các đối thủ Trung Quốc như CATL và BYD lại đi theo một hướng khác, tập trung làm chủ công nghệ Lithium Sắt Phosphate (LFP) rẻ hơn, an toàn hơn.

Sự thay đổi đến từ chính nhu cầu của thị trường. Khi ngành xe điện bước vào giai đoạn thương mại hóa đại trà, chi phí trở thành ưu tiên hàng đầu. Các hãng xe không còn chỉ nhắm đến phân khúc cao cấp, mà hướng đến hàng triệu khách hàng phổ thông, nơi giá thành rẻ và độ bền quan trọng hơn tốc độ hay quãng đường tối đa. Đây là thời điểm pin LFP (lithium iron phosphate) lên ngôi, nhờ rẻ hơn, an toàn hơn và dễ sản xuất hơn so với pin NMC.

Trong khi đó, các tập đoàn Hàn Quốc vẫn trung thành với pin nickel – vốn có mật độ năng lượng cao nhưng chi phí đắt đỏ và phụ thuộc vào những kim loại hiếm như niken, coban.

Sai lầm chiến lược của các công ty Hàn Quốc là đánh giá thấp LFP, coi đó là một công nghệ cấp thấp, chỉ phù hợp cho xe điện tầm ngắn. Họ không lường trước được rằng, thị trường xe điện đại chúng khao khát những chiếc xe giá cả phải chăng, nơi mà pin LFP, bất chấp quãng đường di chuyển ngắn hơn, lại trở thành lựa chọn lý tưởng. Sự bùng nổ của các mẫu xe điện phổ thông đã làm thay đổi hoàn toàn cục diện, biến nhu cầu về pin NMC cao cấp trở thành một thị trường ngách chỉ phục vụ xe sang.

Chính sự đánh giá thấp này đã khiến các hãng Hàn Quốc bỏ lỡ bước ngoặt thị trường, để rồi Trung Quốc, vốn kiên trì đầu tư vào LFP từ sớm, nắm lấy cơ hội vàng.

Nguyên nhân khiến Hàn Quốc không thể xoay sở kịp không chỉ nằm ở công nghệ, mà còn nằm ở sự chênh lệch quy mô không thể san lấp. Số liệu của Rhodium cho thấy Trung Quốc hiện kiểm soát tới 82% năng lực sản xuất pin toàn cầu.

Sức mạnh sản xuất khổng lồ này cho phép các công ty như CATL đạt được hiệu quả kinh tế theo quy mô (economies of scale) chưa từng có, với khả năng sản xuất một cell pin chỉ trong một giây, mức mà các đối thủ gần như không thể cạnh tranh.

Hơn nữa, các công ty Trung Quốc được hưởng lợi từ sự tích hợp dọc sâu rộng, kiểm soát chuỗi cung ứng từ các mỏ lithium cho đến các nhà máy pin khổng lồ. Điều này đã tạo ra một rào cản chi phí mà các công ty Hàn Quốc, với các nhà máy nhỏ hơn, ít tích hợp hơn và không có sự hỗ trợ tài chính tương tự, không thể vượt qua.

Hơn thế, hàng tỷ USD trợ cấp mỗi năm từ chính phủ Trung Quốc trở thành bệ đỡ để các hãng duy trì sản lượng khổng lồ, vượt qua những giai đoạn thị trường biến động. Việc nhận được khoản hỗ trợ lớn từ nhà nước tạo ra một lưới an toàn tài chính cho các gã khổng lồ Trung Quốc, cho phép họ mở rộng sản xuất một cách quyết liệt, đầu tư R&D lớn, và thậm chí chấp nhận mức lợi nhuận thấp hơn để giành thị phần trong thời kỳ suy thoái của ngành.

Trong khi đó, các công ty Hàn Quốc thiếu sự hỗ trợ tương xứng, phải tự xoay xở bằng cách cắt giảm lương lãnh đạo, sa thải nhân sự và tái cấu trúc trong tuyệt vọng.

Kết quả là các nhà máy Hàn Quốc đang phải vật lộn với một nửa công suất hoạt động, trong khi các đối thủ Trung Quốc đang chạy hết tốc lực.

Tương lai nào?

Tờ Rest of World (RoT) cho hay thị phần ngoài Trung Quốc của ba ông lớn Hàn Quốc đã giảm xuống chỉ còn 38%, thấp hơn 7 điểm phần trăm so với năm trước. Các nhà máy từng là niềm tự hào quốc gia nay chỉ hoạt động một nửa công suất, trong khi CATL duy trì mức 90%. Thậm chí số liệu của SNE Reseach cho thấy công suất của nhà máy LG Energy đã giảm trong 4 năm liên tiếp.

Nhiều khách hàng chiến lược quay lưng: Rivian chuyển sang dùng pin của Gotion, BMW giảm sản lượng xe điện dùng pin Samsung, Tesla cắt giảm đơn hàng với LG.

Tờ RoT cho hay các công ty Hàn Quốc đã phạm sai lầm chiến lược khi mở rộng mạnh mẽ tại Mỹ và châu Âu ngay khi doanh số xe điện chậm lại vào năm 2024. Theo Teymour Bourial, nhà sáng lập công ty tư vấn phát triển bền vững ExoPeak, các nhà máy của họ đang tạm dừng hoạt động trong khi các đối thủ Trung Quốc phục vụ các thị trường tăng trưởng nhanh hơn ở châu Á và các nền kinh tế mới nổi.

Tình hình hiện tại đang buộc các công ty Hàn Quốc phải đưa ra những biện pháp khẩn cấp, từ đóng băng lương điều hành đến cắt giảm nhân sự. Quan trọng hơn, họ đang phải chạy đua để phát triển pin LFP—công nghệ mà họ đã từng hắt hủi—với mục tiêu sản xuất hàng loạt vào khoảng năm 2026.

Hãng SK On và Samsung SDI đặt mục tiêu thương mại hóa vào năm 2026, còn LG đầu tư xây nhà máy LFP tại Morocco. Tuy nhiên bước đi này bị đánh giá là muộn màng và khó tạo ra lợi thế giá thành khi Trung Quốc đã hoàn thiện chuỗi sản xuất và làm chủ quy mô toàn cầu.

Tệ hơn, Hàn Quốc hiện đang mắc kẹt giữa các khoản đầu tư trong quá khứ và nhu cầu trong tương lai. Quốc gia này đã chi hàng tỷ USD để xây dựng các nhà máy hiện đại sản xuất pin niken cao cấp. Tuy nhiên khi thị trường pin niken đi xuống, việc chuyển đổi các nhà máy đòi hỏi phải xây dựng lại toàn bộ dây chuyền sản xuất với thiết bị và quy trình mới.

Xin được nhắc rằng việc chuyển đổi dây chuyền sản xuất pin niken hiện tại sang LFP là một quá trình tốn kém và phức tạp. Ngay cả khi thành công, họ vẫn sẽ phải đối mặt với một CATL đã thiết lập vị thế thống trị và có lợi thế chi phí tuyệt đối.

Nhiều nhà phân tích cho rằng, hy vọng lớn nhất của Hàn Quốc không phải là cạnh tranh trên sân chơi LFP, mà là thực hiện một bước nhảy vọt công nghệ, như pin thể rắn hoặc pin natri-ion.

Đây là những lĩnh vực mà “lợi thế đi trước” chưa rõ ràng, và sự sáng tạo có thể giúp Hàn Quốc tái định vị. Song, từ nghiên cứu đến thương mại hóa là một chặng đường dài, trong khi áp lực thị trường hiện tại không cho phép họ chần chừ.

Một đột phá trong lĩnh vực này có thể giúp Hàn Quốc giành lại vị thế dẫn đầu trong phân khúc cao cấp hoặc tạo ra một thị trường hoàn toàn mới. Nếu không, các gã khổng lồ từng là niềm tự hào của Hàn Quốc sẽ mãi mãi bị mắc kẹt giữa những khoản đầu tư cũ kỹ và một tương lai được định hình bởi sự áp đảo về quy mô và chi phí của Trung Quốc.

Hiện Trung Quốc không chỉ sản xuất LFP mà còn đầu tư vào NMC, pin bán rắn (semi-solid) và nghiên cứu pin thể rắn (solid-state) để duy trì vị thế công nghệ cao. Đồng thời nền kinh tế số 2 thế giới này cũng đang phát triển pin LFP với tầm hoạt động lớn hơn và cho hiệu năng trong điều kiện nhiệt độ khắc nghiệt, thu hẹp khoảng cách với những điểm yếu truyền thống của LFP.

Tóm lại ngành pin Hàn Quốc đang đứng trước một ngã rẽ: hoặc chấp nhận thu hẹp vai trò vào phân khúc cao cấp, hoặc dấn thân vào cuộc đua công nghệ mới với rủi ro cao nhưng cũng đầy hy vọng. Từ đỉnh cao từng thống trị, giờ đây họ phải chứng kiến Trung Quốc không chỉ chiếm lĩnh thị trường giá rẻ mà còn dần lấn sân sang cả phân khúc xe sang, với những công nghệ pin tân tiến không thua kém.

Câu chuyện pin Hàn Quốc là minh chứng rõ ràng cho sự khốc liệt của ngành công nghiệp xe điện: vinh quang có thể đến nhanh, nhưng tụt hậu cũng chỉ trong chớp mắt, nếu không nắm bắt kịp nhịp thay đổi của thị trường và xu thế công nghệ.

*Nguồn: RoT, Fortune, BI