'Trở về từ cõi chết' - trải nghiệm cận tử

Tác giả Anita Moorjani, 66 tuổi, hiện là một trong những diễn giả của lĩnh vực tâm linh, được nhiều người biết đến qua quyển Trở về từ cõi chết. Cuốn sách là tự truyện đầu tay của bà với tên tiếng Anh Dying to be me, ra mắt năm 2012, được chuyển ngữ, phát hành trong nước hồi tháng 7.

Sách gồm ba phần, mở đầu bằng câu chuyện thời niên thiếu của Moorjani, trải nghiệm suýt chết ở tuổi 47 và những chiêm nghiệm về cuộc sống sau khi trải qua lằn ranh sinh tử.

Năm 2002, Anita Moorjani được chẩn đoán mắc ung thư hệ bạch huyết. Ban đầu, bà từ chối hóa trị và xạ trị vì từng chứng kiến nhiều người thân qua đời sau khi điều trị ung thư bằng các phương pháp trên. Khi sức khỏe ngày càng suy yếu, bà thử nhiều liệu pháp nhưng không hiệu quả. Đầu năm 2006, tác giả lâm vào trạng thái hôn mê do các cơ quan nội tạng đã dừng hoạt động.

Thời điểm ấy, bác sĩ tuyên bố "đã quá muộn" để cứu sống Anita Moorjani. Tuy nhiên, bà sống lại sau 30 giờ hôn mê trên giường bệnh. Bốn ngày sau đó, khối u trong người Moorjani co lại khoảng 70%. Bà khỏi bệnh trong vòng năm tuần, được xuất viện.

Trong tự truyện, tác giả kể rằng trong 30 giờ mê man, bà nhận thức bản thân "đang chết", cảm thấy tách rời cơ thể vật lý. Tác giả dành một chương ở phần ba viết về lý do mắc bệnh và hồi phục. Trước đây, bà luôn sợ bị người khác đánh giá xấu, nỗ lực làm hài lòng mọi người. Thói quen này khiến bà mất kết nối với con người thật lẫn mục đích sống. Bà sợ cuộc sống lẫn cái chết đến mức nghĩ thế giới đầy nguy hiểm, tự giới hạn chính mình.

"Nhưng rồi cuối cùng tôi vẫn bị chẩn đoán mắc bệnh ung thư. Tôi đã nỗ lực làm mọi thứ, từ tha thứ, thanh tẩy, chữa lành, đến cầu nguyện và thiền định. Tôi đơn giản là không thể hiểu tại sao những chuyện này lại xảy ra với mình", bà viết.

Mặt khác, Anita Moorjani cho rằng độc giả không nhất thiết trải qua trải nghiệm cận tử để thấy sự kỳ diệu. Bà lý giải: "Trên thực tế, cơ thể của chúng ta vốn rất thông minh, bệnh tật là cách để nó nói với bạn: 'Đây không phải là cách bạn nên sống cuộc đời của mình. Bạn cần khởi động lại trực giác của mình. Bạn cần kích hoạt năng lượng bên trong bạn và bắt đầu tỏa sáng'. Bạn càng cố tuân theo các khuôn mẫu để được xã hội chấp nhận hoặc hướng năng lượng của mình ra bên ngoài để rồi lâm vào tình trạng kiệt sức, các triệu chứng bệnh trong cơ thể của bạn sẽ càng trở nên trầm trọng để thu hút sự chú ý của bạn".

Anita Moorjani xuất thân là một cô gái Ấn Độ lớn lên trong gia đình đạo Hindu truyền thống, bà từng thắc mắc vì sao phụ nữ không có quyền thực hiện ước mơ. Trưởng thành, Moorjani từ chối cuộc hôn nhân sắp đặt để tìm tình yêu đích thực cũng như sự cứu rỗi cho chính mình.

Tuy là tác phẩm ăn khách từng lọt vào danh sách bán chạy của New York Time, tự truyện đối mặt nhiều tranh cãi. Trên tờ The Herald Scotland, nhà báo Vicky Allen nhận định câu chuyện của Moorjani dấy lên điều đáng lo ngại về cách con người phản ứng với bệnh tật, đặc biệt là ung thư, bởi "không nên coi ung thư là một căn bệnh có thể được giải quyết bằng tâm trí và tư duy tích cực".

Năm 2007, SCMP có bài viết về ca bệnh theo góc nhìn y khoa. Bác sĩ ung thư kiêm bác sĩ huyết học T.K. Chan - một trong những người điều trị cho tác giả - cho rằng Anita Moorjani được cứu sống nhờ các chuyên gia y tế dẫn lưu phổi sau khi bà nhập viện, sau đó tiến hành hóa trị - phương pháp bà từng từ chối suốt bốn năm.

"Tôi không thể nói liệu trải nghiệm tâm linh có ích hay không. Chỉ có thể nói rằng bà ấy đã hồi phục tốt hơn mong đợi một chút so với một bệnh nhân nguy kịch. Đó là một sự hồi phục đáng kinh ngạc. Nhưng tôi cảm thấy chắc chắn nhờ hóa trị và việc dẫn lưu phổi khẩn cấp. Nói theo khoa học, nếu bà từ chối cách điều trị của chúng tôi mà vẫn hồi phục, thì có thể nhờ trải nghiệm tâm linh đó. Nhưng trên thực tế bà đã được hóa trị, nên không thể kết luận điều gì một cách tuyệt đối", bác sĩ Chan nói.

Trên Amazon và Goodreads, Trở về cõi chết (Dying to be me) lần lượt nhận 4,6 và 4,1/5 sao. Nhiều độc giả nhận xét tự truyện thú vị, có câu chuyện cung cấp góc nhìn mới về cuộc sống. Họ đánh giá đây là quyển sách đáng đọc, truyền tải thông điệp yêu bản thân và xua tan nỗi sợ. Tuy nhiên, một số người cho biết nội dung lặp nhiều chi tiết, cách viết còn vòng vo. Một tài khoản Goodreads cho rằng vài kết luận của Anita Moorjani chỉ phù hợp tham khảo ở mức độ trải nghiệm cá nhân, không nên áp dụng cho mọi người.

Anita Moorjani sinh năm 1959 tại Singapore, có cha mẹ là người Ấn Độ. Năm bà hai tuổi, gia đình chuyển đến Hong Kong sinh sống. Do hoàn cảnh gia đình và được tiếp thu nền giáo dục Anh, bà có thể sử dụng nhiều ngôn ngữ như tiếng Anh, Quảng Đông và Ấn Độ bản ngữ. Về sau, bà học thêm tiếng Pháp. Ngoài viết sách, bà là diễn giả, từng đi diễn thuyết khắp thế giới. Hiện bà sống tại Mỹ cùng chồng. Tại Việt Nam, bà còn một tác phẩm khác có bản dịch tiếng Việt - Sức mạnh của người thấu cảm.

Phương Thảo