TP.HCM mở luồng giao thông thủy

TP.HCM dự kiến chi hơn 1.500 tỉ đồng nâng cấp, xây mới hàng loạt bến tàu. Nhưng theo chuyên gia, doanh nghiệp, nếu chưa gỡ nút thắt bến bãi và chính sách, tiềm năng du lịch sông nước khó khai thác.

Tại hội thảo ngày 9-9, Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM đã công bố đề án phát triển giao thông thủy kết hợp du lịch giai đoạn 2025-2030, tổng vốn hơn 1.573 tỉ đồng theo hình thức PPP.

Nhiều chuyên gia và doanh nghiệp thẳng thắn chỉ ra loạt vướng mắc, kiến nghị giải pháp để đề án sớm đi vào thực tế.

Có thuyền mà thiếu bến

Theo TS Nguyễn Thị Hậu, TP.HCM có lợi thế lớn khi vừa là đô thị sông nước vừa hướng biển. Các dòng sông không chỉ mang giá trị giao thông mà còn gắn với lịch sử, văn hóa, tín ngưỡng và làng nghề truyền thống.

Tuy nhiên quá trình đô thị hóa đã khiến nhiều kênh rạch bị lấp, cảnh quan ven sông trở nên đơn điệu, trong khi các nước trong khu vực vẫn duy trì chợ nổi, nhà sàn để phát triển du lịch cộng đồng.

Đại diện các doanh nghiệp đều cho rằng điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là hệ thống bến thủy.

Bà Liêu Thị Mỹ Hạnh - giám đốc điều hành Les Rives, đơn vị khai thác tour du lịch đường sông - thẳng thắn chỉ ra: "Chúng tôi có thuyền mà không có bến. So với 10 năm trước bến tàu phục vụ khách đã giảm từ 4 còn duy nhất bến Sài Gòn Water Bus".

Từng triển khai nhiều sản phẩm thành công như tour kênh Nhiêu Lộc hay chợ nổi Cái Bè nhưng đều phải dừng vì vướng quy định, ông Phan Xuân Anh - chủ tịch HĐQT Công ty Du Ngoạn Việt - cho rằng phát triển du lịch sông nước phải gắn với hạ tầng bến bãi trên bờ.

"TP.HCM là thành thị, đất ven sông phần lớn thuộc sở hữu công. Nếu không có chính sách cho thuê dài hạn thì doanh nghiệp khó đầu tư", ông nói và đề xuất lập tổ công tác chuyên trách để tháo gỡ thay vì để thủ tục "đứng yên" ở các đơn vị.

Dưới góc độ quản lý, ông Nguyễn Ngọc Hải - phó trưởng phòng quản lý đường thủy (Sở Xây dựng TP.HCM) - cũng thừa nhận nhiều bất cập. Hiện TP.HCM có hơn 1.100km đường thủy nhưng hạ tầng bến bãi rất hạn chế. Nghị định 08 về quản lý đường thủy còn nhiều điểm chưa phù hợp, gây khó cho việc cấp phép.

Khôi phục bản sắc, huy động nhà đầu tư

Theo TS Nguyễn Thị Hậu, giải pháp không chỉ nằm ở việc làm thêm bến mà quan trọng hơn là khôi phục bản sắc sông nước.

"Du khách không thể chỉ ngồi tàu đi từ TP.HCM lên Bình Dương hay Bà Rịa - Vũng Tàu rồi quay về mà không có điểm dừng. Cần khôi phục hành lang sông nước với làng, bến chợ, cơ sở tôn giáo; bảo tồn một số khu nhà sàn ven sông như ở quận 8 cũ để phát triển du lịch cộng đồng, giống như Thái Lan vẫn làm rất thành công", bà gợi ý.

Sở Du lịch TP.HCM cũng cho biết đang khảo sát lại tiềm năng các tuyến ngắn, trung và xa, trong đó có cả tuyến từ TP.HCM đi miền Tây và Phú Quốc. Hiện đã có gần 20 tàu lưu trú trên sông hoạt động từ TP.HCM đi miền Tây và sắp tới sẽ có thêm doanh nghiệp đầu tư.

"Chúng tôi đang chuẩn bị hội thảo trong khuôn khổ lễ hội sông nước TP.HCM để bàn thêm về sản phẩm mới, đồng thời kêu gọi đầu tư các tuyến dài ngày" - ông Nguyễn Hữu Ân, Phó trưởng phòng quy hoạch phát triển tài nguyên du lịch Sở Du lịch TP, cho biết.

Ở góc độ chiến lược triển khai, ông Trần Thanh Bình - phó viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM - cho rằng muốn phát triển phải giải quyết đồng bộ ba thách thức: hạ tầng thiếu, kết nối kém và sản phẩm du lịch chưa tròn trịa.

"Nâng cấp bến Bạch Đằng thành trung tâm đầu mối hiện đại có thể tạo đột phá kết nối toàn mạng lưới giao thông thủy nội đô. PPP sẽ là chìa khóa để triển khai dự án quy mô lớn nhưng cơ chế liên ngành phải thật hiệu quả, giải quyết nhanh các vướng mắc về quy hoạch, thủ tục, đất đai và an toàn", ông nhấn mạnh.