Giật đồ cúng ‘cô hồn’ hay ‘cô hồn’ giật đồ cúng?

Ở miền Nam từng có lệ gia chủ phát lễ cúng cô hồn cho trẻ em sau khi xong. Nhưng dần dần thành lệ ‘giật đồ cúng’ đến nỗi có người phải thốt lên: giật đồ cúng cô hồn hay cô hồn giật đồ cúng?

Rằm tháng 7 rồi, có việc đến nhà một người quen ở TP.HCM, tôi thấy đông người tụ tập ở đầu hẻm. Đến gần thì biết có một gia đình đang "cúng cô hồn", trên mâm có những tờ tiền thật.

Lúc gia chủ vẫn còn đang đứng vái ở sân nhà, đã có một vài thanh niên tìm cách leo rào vào trong, đứng chờ sẵn. Vậy là xảy ra la ó, cự cãi náo loạn cả con hẻm.

Giật đồ cúng cô hồn, giật luôn cả túi tiền gia chủ

"Năm nào cũng vậy à. Lát nữa cúng xong, vừa hé cửa thôi là họ lại ùa vào làm loạn hết. Mà toàn là thanh niên thôi" - chị bạn tôi tặc lưỡi.

Với người phương Nam, tục "cúng cô hồn", "giật cô hồn" vào tháng 7 âm lịch không phải quá xa lạ.

Tôi nhớ hồi nhỏ, từ rằm tháng 7 âm lịch trở đi là thế nào trong xóm tôi cũng có nhà bày mâm "cúng cô hồn", thường là trước sân hoặc ngay cửa nhà.

Người lớn dặn đám con nít tụi tui đứng đó chờ cúng xong, trước là để cho các vong linh, rồi sau mới chia cho đám nhóc. Vậy nên con nít tụi tui chỉ dám đứng nhìn rồi chờ được phát chứ không có canh chủ nhà "sơ hở" để "giật".

Một số nhà cúng xong sẽ cho đồ lễ vô bịch rồi phát. Có nhà để đó cho con nít chạy vô lấy. Có nhà gói đem cho mấy người nghèo ngoài chợ. Mà đồ cúng cũng không có gì, chỉ toàn là mía, cóc, đậu phộng, bánh ít, bánh tét, nhà nào "sang" hơn thì có thêm bánh xé từ mấy hộp giấy ra.

Những năm gần đây, cuộc sống khấm khá hơn nên mâm "cúng cô hồn" có lẽ vì thế sang hơn, khoa trương hơn. Một số gia đình cúng đồ ăn đắt tiền, lại thêm tiền thật, có khi mệnh giá cao.

Điều này cũng phần nào sinh ra chuyện "giật đồ cúng cô hồn". Nhiều người tìm mọi cách để lấy lễ cúng được càng sớm, càng nhanh, càng nhiều thay vì chờ chủ nhà cúng xong mời vào phân phát.

Kiếm chác chứ không phải giật đồ cúng cô hồn cho vui?

Không khó bắt gặp những video clip trên mạng xã hội cảnh chủ nhà chưa kịp cúng gì, chỉ mới vừa quay lưng đi thôi là toàn bộ mâm cúng đã tan hoang. Rồi có chủ nhà nhanh mắt phát hiện, cố gắng đóng cửa ngăn chặn nhưng vẫn không thể nào cản nổi "đội quân" đông đảo, khỏe mạnh từ bên ngoài tràn vào.

Hay có cả video cho thấy những thanh niên còn vào giật cả túi tiền của gia chủ.

Đó không phải là "giật cô hồn" nữa mà với nhiều người có ý kiến gay gắt rằng đó là "cô hồn đi ăn cướp", "cô hồn đi giật đồ cúng". 

Không chỉ vậy, nhiều thanh niên còn tập hợp nhau thành hội nhóm, chạy xe rầm rộ, cùng rủ nhau đi "giật cô hồn". 

Họ chở nhau lạng lách hú hét trên đường, trên vai vác theo những cây vợt tự chế với cán dài. Không ít lần khiến người đi đường giật mình hoảng sợ, gây mất an toàn giao thông.

Còn tại những gia đình có tục "cúng cô hồn", tình trạng các nhóm này kéo đến, phần lớn là thanh niên khỏe mạnh, gây huyên náo, mất trật tự khi chen lấn, giành giật, dẫn đến cự cãi, ẩu đả cũng không phải là điều hiếm gặp, khiến nhiều gia đình thấy lo lắng, không yên tâm.

Nhiều người xem đây là dịp "kiếm chác", "tăng thu nhập" chứ không chỉ đơn thuần là "giật cô hồn" cho vui như tục có từ xưa đến nay.

Không lạm bàn đến yếu tố văn hóa, tâm linh hay tín ngưỡng, thiết nghĩ tục "cúng cô hồn" nếu không thể bỏ được thì các gia đình, doanh nghiệp nên chăng bày lễ nhẹ nhàng, đơn giản thay vì đắt tiền, xa hoa?