Phát âm sai do nói ngọng hay đặc trưng vùng miền?

Phát âm "l" thành "n", "r" thành "g" và một số cách phát âm lẫn lộn khác được nhiều người cho là tiếng địa phương, đồng thời đặt vấn đề làm sao để người dân viết đúng chính tả?

Bài viết "'Chữa bệnh' phát âm sai để giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt" đăng trên Tuổi Trẻ Online ngày 28-9 nhận được rất nhiều ý kiến tranh luận của bạn đọc. Trong đó nổi bật là những ý kiến mang đến những câu nói, phát âm theo phương ngữ địa phương.

Phát âm khác nhau giữa các vùng miền là bình thường?

Theo nhiều bạn đọc, việc phát âm khác nhau giữa các vùng miền là bình thường. Đó không phải nói ngọng, cũng không phải là sai mà còn là bản sắc riêng của vùng đó trong sự đa dạng nhưng giàu bản sắc của tiếng Việt.

"Ngay cả giọng Hà Nội như tr/ch, d/gi... cũng lẫn lộn, hay ở Bến Tre cũ, miền Tây thì t/th, v/d... cũng đều dùng chung", bạn đọc Thanh Tùng nêu ví dụ.

Bạn đọc Trần Tám cho biết dân địa phương ở huyện Củ Chi (cũ), TP.HCM, thường phát âm th (thờ) thành kh (khờ). Điều này thể hiện cả ở những giáo viên người địa phương khi dạy học sinh cũng phát âm như vậy.

Đưa đến góc nhìn rõ hơn về phát âm đặc trưng ở nhiều vùng miền, bạn đọc Sao Xẹt kể rằng có người nọ không phát âm được chữ "tr" nên đã nói câu "con trâu trắng buộc gốc tre trụi" thành "con tâu tắng buộc gốc te tụi".

Rồi câu nói "nòng nợn nuộc lồi đất, bị đổ, năn nông nốc" khiến người nghe nghĩ mãi mới ra câu: "lòng lợn luộc nồi đất, bị đổ lăn lông lốc".

Bạn đọc Sao Xẹt cũng chứng kiến có bạn miền Tây nói "quê em Bến Te", nuốt luôn chữ "r" trong chữ "Tre". Dẫn ra nhiều ví dụ nói theo âm địa phương, không chuẩn với âm phổ thông như ở trên nhưng đa số người dân vẫn cho đó là tiếng địa phương của mỗi vùng miền và cho rằng cần cân nhắc trong chỉnh sửa.

"Nói chuẩn là nói thế nào, tiếng nói mỗi vùng miền là văn hóa đặc trưng của con người ở đó, không thể buộc họ phải nói theo một vùng nào khác. Không chỉ vài âm l, n, g, r mà cả tiếng, vần nhiều nơi vẫn nói khác nhau. Chỉ có chữ viết mới là chữ quốc ngữ, nên dạy sao để học sinh viết đúng chính tả mới là quan trọng", bạn đọc Nguyễn Tú nêu ý kiến.

Bởi tiếng nói không chỉ là cách thể hiện âm vực của một vùng miền mà còn ảnh hưởng lên cả văn hóa của người dân địa phương.

Bạn đọc Tà Dương phân tích: "Khi ca cải lương mà phát âm "v", chẳng hạn như từ vất vả, thì không còn là cải lương nữa. Vì vậy cần cân nhắc, xem xét thật kỹ sự liên quan của việc phát âm các từ được cho là chưa chuẩn với các yếu tố vùng miền, văn hóa địa phương…".

Bạn đọc tên Tâm cho rằng quan trọng là dạy làm sao để không viết sai chính tả, chứ ép cho phát âm chuẩn thì lại mất đặc trưng giọng địa phương.

Bạn đọc có email ngoc****@gmail.com cũng nhấn mạnh sự trong sáng của tiếng Việt đó là bản sắc đặc trưng vùng miền, tiếng nói đa dạng phong phú, không rập khuôn theo chuẩn. "Nếu cần, hãy dạy người dân viết đúng chính tả, không phải sửa giọng nói, ngôn ngữ. Bao đời chúng ta giữ được ngôn ngữ, văn hóa mà không bị đồng hóa, cũng chính vì sự trong sáng này".

Những lỗi phát âm sai nào cần chỉnh sửa?

Bên cạnh nhiều ý kiến khẳng định không phải sửa phát âm mà chỉ cần chỉnh chính tả, vẫn có không ít ý kiến cho rằng ngay cả phát âm sai theo phương ngữ địa phương thì cũng có những cái cần chỉnh sửa cho đúng.

Nhiều ý kiến đồng tình việc cần chỉnh sửa phát âm cho những người dân phát âm sai "l" thành "n" vì đây là cái sai "đáng ngại". Bởi vì cái sai này dẫn đến những sai sót và nhầm lẫn cả trên các khẩu hiệu, các thông báo nơi công cộng và thậm chí làm người nghe hiểu sai về ý nghĩa của câu từ được người nói thể hiện ra.

Theo bạn đọc Khai Phong, nên chỉnh việc phát âm lẫn lộn 'l' và 'n', 'r' và 'g', ' tr' và 'gi'. Còn phát âm dấu hỏi và dấu ngã là không cần thiết khi mà người nghe vẫn hiểu đúng.

"Điều quan trọng hơn và cần thiết là trước hết phải viết đúng chính tả. Phát âm có thể sai nhưng quan trọng là người nghe hiểu đúng ý người nói nhưng sai chính tả thì không thể chấp nhận được. Đây phải là mục tiêu cần đạt", bạn đọc này nhấn mạnh.

Bạn đọc Trần Hải phân tích thêm: "Thật ra cái sai về phát âm của người miền Tây giữa r và g hoặc miền Trung dấu hỏi, ngã không đáng lo ngại vì dù phát âm sai nhưng khi họ nói không gây ra nhầm lẫn nào trong giao tiếp. Nói vậy nhưng viết không sai chính tả là được".

Để chỉnh sửa cả phát âm sai dẫn đến giao tiếp không hiệu quả và nói sai dẫn đến viết sai, bạn đọc tên Hùng Tâm đề xuất: "Trường tiểu học phải dạy viết chính tả tiếng Việt một cách nghiêm khắc, không cho điểm xuề xòa".

Bạn Hùng Tâm cho biết: "Hồi trước tôi ở miền Tây Nam Bộ dù trong phát âm có ngọng "cá gô bỏ trong gổ" nhưng viết chính tả vẫn đúng là do được các thầy cô dạy viết chính tả rất nghiêm túc, nên hết tiểu học là viết không sai chính tả tiếng Việt, còn bây giờ tôi thấy viết sai chính tả rất nhiều".