Ngôi làng nhỏ có 503 liệt sỹ, hơn 100 Mẹ Việt Nam anh hùng

(Dân trí) - Làng Cẩm Sa, phường Điện Bàn Đông, thành phố Đà Nẵng, có 503 liệt sỹ, hơn 100 Bà Mẹ Việt Nam anh hùng. Đây là ngôi làng có lòng kiên trung đặc biệt với cách mạng.

Nghĩ lại làng quê mênh mông cát trắng và khét mùi bom đạn ngày xưa, những người từng trải nhất làng Cẩm Sa (phường Điện Nam Bắc, thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam cũ, sau sáp nhập là phường Điện Bàn Đông, thành phố Đà Nẵng), cũng không thể tin rằng hòa bình đã tạo nên điều phi thường thay đổi diện mạo quê hương.

Ra ngõ gặp anh hùng

Làng Cẩm Sa nổi tiếng là “ngôi làng anh hùng”, đã sản sinh 5 vị tướng, mà người dân ở đây luôn tự hào nhắc đến.

Đó là Thiếu tướng Phạm Bân - Anh hùng Lực lượng vũ trang, nguyên Tỉnh đội trưởng Quảng Nam - Đà Nẵng; Thượng tướng Lê Thế Tiệm - nguyên Thứ trưởng Bộ Công an; Thiếu tướng tình báo Phạm Mai; Thiếu tướng Trần Đối - Anh hùng Lực lượng vũ trang, nguyên Phó Tư lệnh Mặt trận 479 và Trung tướng Nguyễn Văn Thảng - nguyên Chính ủy Quân khu 5.

Đặc biệt, chỉ một ngôi làng nhỏ như Cẩm Sa mà có 503 liệt sỹ, hơn 100 Bà Mẹ Việt Nam anh hùng (VNAH) (căn cứ theo số liệu ghi danh tại nhà truyền thống làng Cẩm Sa) và hầu như nhà nào cũng thờ phụng người có công với cách mạng.

Ông Trần Quốc Dũng (70 tuổi, Trưởng khối Cẩm Sa), cũng là một nhân chứng chiến tranh tại làng Cẩm Sa cho hay, đêm mùng 8 tháng Chạp năm Mậu Thân 1968, loạt đại bác từ Cồn Khe (nay là ngã tư Điện Ngọc) được địch bắn vào làng.

Sáng hôm sau, làng có rất đông lính “mãnh hổ, rồng xanh” (biệt danh lính Hàn Quốc) súng ống lăm lăm. Các gia đình nháo nhào di tản, trẻ con xúm xít nhau theo mẹ, theo bà sang bên kia sông để về nơi tránh trú. Ai cũng nghĩ quê hương trải qua bao nhiêu lụi tàn của chiến tranh lại thay đổi như ngày hôm nay.

Ông Dũng có cha và bác ruột là liệt sỹ, bà nội là Mẹ VNAH, mẹ ruột là thương binh loại 2; bản thân ông Dũng cũng là thương binh loại 3, từng tham gia chiến trường Campuchia năm 1979.

“Ở quê tôi, cứ ra ngõ là gặp anh hùng. Đất hiền nuôi dưỡng anh hùng”, ông Dũng xúc động nói.

Dòng tộc Trần của ông Dũng có 15 liệt sỹ, một Bà Mẹ VNAH. Tuy nhiên, ông Dũng cho hay, đó vẫn chưa là gì so với bà con ở làng Cẩm Sa.

Theo ông, làng này trước đây quần tụ ở gần biển, bao quanh là đồi cát trắng, nghèo đói quanh năm nhưng dân ở đây có lòng kiên trung đặc biệt với cách mạng.

Giai đoạn 1967-1968, vùng Cẩm Sa trở thành chiến tuyến ác liệt. Bộ đội, du kích nằm trong dân và được dân che chở, bao bọc. Ban ngày dân đi làm ruộng nhưng đêm lại hóa thành du kích.

Từ năm 1971-1972, làng Cẩm Sa không có người ở, khắp nơi “vườn không, nhà trống”. Mãi đến sau năm 1975, người dân từ khắp nơi mới tìm về để lập lại làng, dù đói khổ nhưng mọi người luôn yêu thương, đùm bọc nhau.

Theo ông Phạm Ngọc Dũng (44 tuổi, Chi ủy thanh niên khối Cẩm Sa), hàng năm, các chi hội đoàn thể khối phố Cẩm Sa sẽ tổ chức 2 bữa cơm tri ân tại gia đình các thân nhân liệt sỹ, tổ chức thăm hỏi các gia đình chính sách, Bà Mẹ VNAH.

“Các hoạt động này được tổ chức thường xuyên qua các năm, thế hệ đi sau nối tiếp thế hệ đi trước. Đây là dịp để tri ân, ôn lại quá khứ hào hùng của quê hương, thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, ông Dũng nói.

Được biết, dòng tộc Phạm Cẩm Sa của ông Dũng có 144 liệt sỹ và hơn 25 Bà Mẹ Việt Nam anh hùng.

Đời đời tri ân

Dẫn chúng tôi viếng thăm Nhà bia tưởng niệm 7 liệt sỹ - dũng sĩ Điện Nam, ông Trần Quốc Dũng rưng rưng thắp lên nén hương thành kính tri ân các anh hùng liệt sỹ đã ngã xuống vì độc lập, tự do của nước nhà.

Cách đây 53 năm, lúc 8h ngày 19/1/1972, một tiểu đoàn Mỹ ngụy có xe tăng, phi pháo, máy bay yểm trợ, mặt phía tây là dòng sông có bốn ca nô và tàu chiến đánh chặn, bất ngờ càn quét vào xã Điện Nam (thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam cũ).

Tại nơi đây địch phát hiện ra vị trí trú quân của cán bộ du kích xã nên tập trung hỏa lực, thủy lực, không quân bao vây tấn công, hòng bắt sống và tiêu diệt quân ta.

Giữa vòng vây của quân thù, 7 cán bộ chiến sĩ đã kiên quyết bám trụ, mưu trí, dũng cảm, chiến đấu kiên cường tiêu diệt 47 tên địch, bắn cháy một xe tăng M48, bắn hỏng một chiếc xe tăng khác, bắn rơi một máy bay HU1A, trước khi 7 đồng chí anh dũng hy sinh. 

Bên cạnh trụ sở Đảng ủy – Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Điện Bàn Đông hiện nay (trụ sở UBND phường Điện Nam Bắc cũ), là một đài tưởng niệm các anh hùng liệt sỹ. Khuôn viên nơi linh thiêng này nằm trong khu đất của phường, mỗi ngày các gian thờ đều được giữ ấm khói nhang.

Tổng cộng có hơn 700 liệt sỹ, hơn 200 Mẹ Việt Nam anh hùng (hiện nay 4 Mẹ còn sống) cùng 10 Anh hùng Lực lượng vũ trang ở phường Điện Nam Bắc (cũ) trên bia ghi danh.

Theo ông Trần Quốc Dũng, nhiều năm qua, phường Điện Nam Bắc (cũ) có một ngày giỗ chung rất đặc biệt vào ngày 27/7.

Vào ngày này, các dòng tộc, nhà thờ đồng loạt nổi trống, con cháu tề tựu đông đủ để dâng hương làm lễ cúng chung cho những người đã mất. Nhiều gia đình bị bom đạn “xóa tên” cả dòng họ, không còn người kế tục cũng được bà con làng xóm hương khói, làm lễ chung.