Lupus ban đỏ âm thầm hại gan thận - Báo VnExpress

Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) là bệnh tự miễn mạn tính, xảy ra khi hệ miễn dịch bị rối loạn, tấn công nhầm gây tổn thương nhiều cơ quan. Bộ Y tế ước tính tỷ lệ mắc bệnh lupus ban đỏ khoảng 50/100.000 dân, trong đó nữ chiếm 90%.

PGS.TS.BS Hoàng Thị Lâm, Chủ tịch Liên Chi hội Thầy thuốc trẻ Việt Nam chuyên ngành Miễn dịch Dị ứng, Trưởng khoa Miễn dịch Lâm sàng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, ghi nhận nhiều người phát hiện bệnh lupus muộn. Tại hệ thống Bệnh viện Tâm Anh TP HCM, từ đầu năm đến nay tiếp nhận khoảng 500 bệnh nhân lupus, trong đó hơn 60% từng khám từ hai chuyên khoa trở lên ở các bệnh viện khác nhau và gần 1/3 trường hợp gặp 3-4 bác sĩ mới được chẩn đoán đúng bệnh.

Một nghiên cứu dài hạn với 585 bệnh nhân lupus tại Đức đăng trên Thư viện Quốc gia Mỹ năm 2021, cho thấy thời gian trung bình từ khi khởi phát triệu chứng đầu tiên đến khi được chẩn đoán lupus là khoảng 47 tháng. Thời gian dài gần 4 năm này khiến bệnh tiến triển nặng, quá trình điều trị khó khăn.

Nguyên nhân là bệnh lupus tiến triển âm thầm. Triệu chứng ban đầu là đau khớp, mệt mỏi, rụng tóc, phát ban khi ra nắng, sưng phù nhẹ, sốt vô căn... tự hết trong thời gian ngắn. Do đó, người bệnh nhầm lẫn với các rối loạn nội tiết, viêm da, dị ứng, thiếu máu hoặc lão hóa nên thường coi nhẹ, chỉ đi khám khi triệu chứng đã nặng hoặc khám không đúng chuyên khoa, chẩn đoán và điều trị không đúng bệnh.

Như chị Mến, 25 tuổi, một năm nay thường bị sốt, nổi mẩn đỏ không rõ nguyên nhân, chẩn đoán ban đầu dị ứng, suy nhược do làm việc quá sức. Khi tình trạng nghiêm trọng, chị phải điều trị hồi sức tích cực (ICU). Bác sĩ ghi nhận gan, thận, phổi đều tổn thương nặng, xét nghiệm đặc hiệu các bệnh tự miễn xác định chị bị lupus ban đỏ hệ thống.

Tương tự, chị Thúy, 28 tuổi, nhiều năm đau nhức xương khớp, xơ cứng và rụng tóc. Tình trạng nặng, chân gần như không thể đi lại, chị điều trị tại một cơ sở y tế về cơ xương khớp nhưng không cải thiện. Xét nghiệm máu tại khoa Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, kết quả bất thường, chị chuyển đến khoa Miễn dịch Lâm sàng kiểm tra, xác định mắc bệnh lupus.

Theo Phó giáo sư Lâm, giống các bệnh tự miễn khác, lupus ban đỏ hệ thống không di truyền trực tiếp, song yếu tố di truyền, nội tiết và môi trường (ánh nắng, nhiễm virus, stress) có thể làm tăng nguy cơ khởi phát ở người có cơ địa nhạy cảm. Bệnh diễn tiến chậm nhưng dai dẳng, mỗi đợt bùng phát gây thêm tổn thương cho cơ thể.

Để chẩn đoán và điều trị bệnh này cần phối hợp nhiều chuyên khoa như Miễn dịch Lâm sàng, Cơ Xương Khớp, Thận, Huyết học, Thần kinh, Da liễu, Nhi khoa, Sản khoa, Nội tổng quát... Hiện chưa có thuốc chữa khỏi lupus ban đỏ nhưng có thể kiểm soát bệnh, ngăn tái phát hoặc tái phát nhẹ hơn, bằng thuốc ức chế miễn dịch, corticosteroid, thuốc kháng viêm hoặc thuốc sinh học. Khi người bệnh không đáp ứng với corticosteroid, bác sĩ chỉ định dùng thuốc ức chế miễn dịch và thuốc sinh học để hạn chế nguy cơ tái phát, giảm tổn thương cơ quan, duy trì sức khỏe ổn định lâu dài.

Sau gần hai năm điều trị kết hợp thuốc ức chế miễn dịch và thuốc sinh học, tình trạng chị Mến mới ổn định, giảm viêm rõ rệt, chức năng gan, thận, phổi hồi phục, có thể trở lại công việc. Trước đó, chị đáp ứng kém với thuốc thông thường, bệnh tái phát liên tục. "Tôi vẫn dùng thuốc hằng ngày nhưng học cách sống chung với lupus", chị nói.

Còn chị Thúy đã kiểm soát tốt bệnh, tóc dần mọc lại, sức khỏe cải thiện rõ rệt, có thể đi đứng bình thường, song vẫn cần tuân thủ phác đồ điều trị, tái khám đều đặn mỗi 3 tháng để duy trì ổn định lâu dài.

Phó giáo sư Lâm khuyến cáo khi xuất hiện các triệu chứng bất thường như ngứa da, nổi mề đay, dị ứng kéo dài, mệt mỏi, đau người, thường xuyên tái phát, điều trị không khỏi..., người bệnh nên sớm đến bệnh viện có chuyên khoa Miễn dịch Lâm sàng để tìm nguyên nhân và điều trị phù hợp. Tránh nguy cơ phát hiện bệnh muộn, việc điều trị trở nên phức tạp, tốn kém, đồng thời người bệnh có thể gặp tổn thương không hồi phục ở thận, tim, phổi, não hoặc mạch máu, dẫn đến suy thận, viêm màng tim - màng phổi, rối loạn thần kinh trung ương, thậm chí tử vong do nhiễm trùng hoặc biến chứng đa cơ quan.

Minh Hương

*Tên nhân vật đã được thay đổi