Lương cơ sở tăng gấp đôi, phụ cấp nghề "giậm chân", nghệ sĩ lên tiếng

(Dân trí) - Từ 2015, lương cơ sở đã điều chỉnh 9 lần, tăng từ 1,15 triệu lên 2,34 triệu đồng/tháng trong khi các chế độ phụ cấp với người làm nghệ thuật vẫn giữ nguyên. Cơ quan quản lý đề nghị thay đổi việc này.

Sau gần 10 năm thực hiện Quyết định số 14/2015/QĐ-TTg về chế độ phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp và bồi dưỡng đối với người làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) cho biết chính sách hiện hành đã bộc lộ nhiều bất cập, không còn theo kịp thực tiễn.

Mức bồi dưỡng "giậm chân" dù lương đã tăng gấp đôi

Theo dự thảo Tờ trình gửi Chính phủ, Quyết định 14/2015 quy định mức bồi dưỡng luyện tập từ 35.000-80.000 đồng/buổi và bồi dưỡng biểu diễn từ 80.000-200.000 đồng/buổi. Tuy nhiên, kể từ năm 2015 đến nay, lương cơ sở có 9 lần điều chỉnh, tăng từ 1,15 triệu đồng lên 2,34 triệu đồng (tăng hơn 100%). Trong khi đó, các mức bồi dưỡng vẫn giữ nguyên, khiến chính sách không còn đáp ứng được nhu cầu tối thiểu của người lao động nghệ thuật.

Bộ VHTTDL đánh giá, đặc thù của hoạt động biểu diễn nghệ thuật là lao động cường độ cao, đòi hỏi khổ luyện nhiều năm, thời gian hành nghề ngắn, rủi ro sức khỏe lớn. Một buổi biểu diễn là thành quả của hàng tháng trời tập luyện, sáng tạo của nhiều cá nhân như đạo diễn, biên đạo, nhạc công, diễn viên, kỹ thuật viên hậu đài… nhưng mức bồi dưỡng hiện nay quá thấp, làm giảm động lực phấn đấu, đặc biệt là với lực lượng trẻ, khiến họ dễ rời khu vực công để làm việc tự do có thu nhập cao hơn. 

Phụ cấp "chạy" theo lương cơ sở

Để khắc phục bất cập, dự thảo nghị định mới đề xuất chuyển từ chi trả bồi dưỡng bằng tiền tuyệt đối sang chi trả bằng tỷ lệ phần trăm của mức lương cơ sở, tương tự cơ chế phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp.

Theo cơ quan soạn thảo, chế độ bồi dưỡng luyện tập sẽ được tính theo số buổi thực tế, dựa trên vai trò của từng người trong buổi tập như sau:

8% mức lương cơ sở/buổi đối với diễn viên chính, vũ công chính, nhạc công độc tấu, chỉ huy dàn nhạc giao hưởng, dàn nhạc vũ kịch. 

6% mức lương cơ sở/buổi đối với diễn viên chính thứ, vũ công chính thứ, người lĩnh xướng, nhạc công lĩnh tấu, kỹ thuật viên chính âm thanh, ánh sáng.

4% mức lương cơ sở/buổi đối với diễn viên phụ, hợp xướng viên, nhạc công dàn nhạc, kỹ thuật viên âm thanh, ánh sáng.

2% mức lương cơ sở/buổi đối với nhân viên hậu đài, hóa trang, phục trang, đạo cụ.

Tương tự, chế độ bồi dưỡng biểu diễn cũng được đề xuất chi trả theo tỷ lệ phần trăm mức lương cơ sở, thay vì cố định mức tiền như hiện nay, bảo đảm tương xứng với tính chất, quy mô, thể loại và yêu cầu nghệ thuật của chương trình, vở diễn. 

Bộ VHTTDL cho rằng cách tính mới này vừa đảm bảo linh hoạt, vừa tự động điều chỉnh theo biến động lương cơ sở, tránh tình trạng lạc hậu, đồng thời tạo động lực cho đội ngũ viên chức, người lao động yên tâm gắn bó lâu dài với nghề.

Làm rõ vai trò để chi trả đúng công sức

Một điểm mới quan trọng là dự thảo nghị định lần này quy định rõ việc phân loại vai trò trong hoạt động luyện tập, biểu diễn nghệ thuật làm căn cứ chi trả chế độ bồi dưỡng. Cụ thể, người đứng đầu đơn vị nghệ thuật sẽ quy định phân loại vai trò như: diễn viên chính, diễn viên chính thứ, diễn viên phụ, vũ công chính, nhạc công độc tấu, kỹ thuật viên, hậu đài… Việc này nhằm lượng hóa công sức đóng góp, tránh tình trạng chi trả đồng đều, cào bằng như trước. 

Bộ VHTTDL nhấn mạnh, mỗi buổi biểu diễn là sản phẩm lao động tổng hợp, đòi hỏi phối hợp nhuần nhuyễn của nhiều cá nhân. Tuy nhiên, nếu không xác định đúng vai trò, công sức từng người sẽ không được ghi nhận xứng đáng, gây tâm lý so bì, giảm động lực sáng tạo trong tập thể nghệ thuật.

Theo Bộ VHTTDL, việc điều chỉnh chế độ bồi dưỡng theo hướng mới sẽ góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống, giữ chân nhân lực chất lượng cao, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi thu hút sinh viên tốt nghiệp từ các cơ sở đào tạo nghệ thuật vào làm việc trong các nhà hát, đoàn nghệ thuật công lập. 

Ngược lại, nếu không sửa đổi chính sách, nguy cơ “chảy máu chất xám” trong lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn là rất lớn, nhất là với các bộ môn đặc thù như tuồng, chèo, cải lương, ballet, xiếc - nơi thời gian đào tạo kéo dài 10-15 năm nhưng thời gian hành nghề ngắn, cường độ cao, rủi ro lớn.

Hiện dự thảo nghị định đang được Bộ VHTTDL hoàn thiện để trình Chính phủ xem xét, ban hành, thay thế Quyết định 14/2015/QĐ-TTg.