Biến cánh đồng thẳng cánh cò bay thành ao nhà để nuôi sản vật trời ban

(Dân trí) - Để vừa bảo tồn nguồn thuỷ sản, vừa có thu nhập, trong 3 tháng mùa lũ, người dân Đồng Tháp nuôi trữ các loại cá tại ruộng lúa, nước rút thì thu hoạch. Cách làm thuận tự nhiên mang lại lợi nhuận cao.

Ao cá siêu "khủng"

Khi con nước tràn đồng, người dân huyện đầu nguồn các tỉnh An Giang, Đồng Tháp tất bật thu hoạch sản vật trời ban mùa nước nổi.

Cá loại cá, tôm, cua đồng được nông dân đánh bắt nhiều hình thức như đặt dớn (dụng cụ được làm từ tre, nứa hoặc lưới, dựng chắn nước để dẫn cá vào và giữ lại), lú (dụng cụ bắt cá, thường bằng tre, lưới hoặc nhựa, hình dạng giống cái ống hay cái bẫy, có miệng loe và hom chắn để cá dễ vào nhưng khó ra), thả lưới... mang đến nguồn thu nhập hấp dẫn cho bà con vùng biên. 

Bên cạnh hoạt động khai thác, đánh bắt thuỷ sản nội đồng. Khoảng 3 năm nay, khi hết vụ lúa hè thu, các cánh đồng ngập nước, bà con ở các xã Thường Phước, Hồng Ngự, Phú Thọ bắt đầu triển khai mô hình trữ cá trên ruộng vào mùa nước nổi, vừa bảo tồn nguồn lợi thuỷ sản, vừa tạo thu nhập cho bà con địa phương lúc nông nhàn.

Anh Nguyễn Minh Tuấn, Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Sản xuất nông nghiệp sinh thái Quyết Tiến (ấp Long An A, xã Phú Thọ), cho biết khoảng 3 năm trước, gia đình anh phối hợp với một số nông dân gần nhà thả nuôi 100kg cá mè vinh, trắm cỏ giống vào ruộng lúa.

Lợi dụng cánh đồng 2 vụ khi nước lũ về mang theo rong rêu, sinh vật phù du để nuôi cá trên ruộng. Đến cuối vụ, khoảng tháng 10 âm lịch, nước rút, người dân sẽ thu hoạch thuỷ sản bán cho thương lái. 

"Lúc mới thành lập HTX chỉ có 9 thành viên, diện tích hơn 18ha. Trước khi thả cá ra ruộng, chúng tôi ươm cá ngoài vèo (lồng hoặc ô lưới đặt dưới ao, sông, kênh… để chăm sóc cá trong thời gian đầu), đợi cá lớn cỡ 2 ngón tay thì thả ra ruộng. Vì các loại cá đều dễ nuôi nên tỷ lệ hao hụt không đáng kể", anh Tuấn nói thêm. 

Để trữ cá trên ruộng, các thành viên cùng nhau góp vốn (hơn 3 triệu đồng/người) đầu tư mua ngư cụ (xuồng, lưới, cọc tràm…). Đối với lưới có thể tái sử dụng qua năm sau, nhưng cọc tràm thường phải thay mới sau mỗi mùa lũ. 

Theo anh Tuấn, khi nước đồng ngập gần 1m cũng là lúc rơm rạ phân hủy, tạo sinh vật phù du và rong rêu, đây là nguồn thức ăn tự nhiên dồi dào cho các loài cá. Mùa đầu tiên, lượng cá thu hoạch được khoảng 4-5 tấn các loại, doanh thu từ 120 triệu đồng đến 150 triệu đồng. Lợi nhuận sau khi trừ chi phí ở mức 2-3 triệu đồng/ha. 

Sau 3 mùa nước nổi, hiện HTX của anh Tuấn đã tăng diện tích lên 170ha, với 70 hộ tham gia. Đến tháng 10 âm lịch, khi nước lũ rút, nông dân vệ sinh đồng ruộng để gieo sạ vụ lúa mới thì bắt đầu thu hoạch cá.

Bên cạnh nuôi cá đồng, HTX còn kết hợp khai thác du lịch trải nghiệm mùa nước nổi. Tại đây, du khách được thả mình trên những chiếc xuồng ba lá, lắc lư theo con sóng nhỏ ngắm những cánh đồng mênh mông nước.

Bên cạnh đó, du khách còn có thể hoá thân thành nông dân tham gia thả lưới, đổ lờ, đổ lợp, câu cá, thu hoạch các loại rau đồng, sau cùng là chế biến các món ăn đặc trưng của miền Tây sông nước. 

Nâng cao nhận thức, loại bỏ kiểu đánh bắt tận diệt

Bước qua tháng 7 âm lịch, khi con nước lũ tràn đồng, các thành viên của Tổ nuôi trữ cá mùa lũ ấp Giồng Bàng, xã Thường Phước, tỉnh Đồng Tháp lại tất bật soạn đồ nghề (lưới, xuồng, cọc tràm…), cùng nhau cắm cọc tràm và bao lưới xung quanh một cánh đồng rộng hàng trăm hecta để nuôi trữ cá mùa nước nổi. Mô hình này đã được nông dân thực hiện từ mùa lũ năm 2023. 

Theo ông Đặng Văn Bé, Tổ trưởng Tổ nuôi trữ cá mùa lũ ấp Giồng Bàng (xã Thường Phước), khu vực này mỗi năm chỉ sản xuất 2 vụ lúa, ruộng bỏ trống vào mùa lũ vì xả nước vào để lấy phù sa.

Thấy đất trống, bà con địa phương rủ nhau mua lưới bao quanh đồng ruộng để nuôi trữ cá đồng, đợi nước rút rồi thu hoạch. Vụ cá mùa lũ giúp bà con có thêm thu nhập khi nhàn rỗi. 

"Thời gian nuôi trữ cá đồng khoảng 4 tháng. Lúc này các loại cá vào đồng ruộng, sinh sản và ăn nguồn thức ăn tự nhiên trên cánh đồng nước nổi. Thế nhưng để tăng sản lượng và có lợi nhuận, nông dân phải thả thêm cá giống. Theo đó, chúng tôi góp tiền mua cá giống. Mùa nước 2024 vừa rồi, tổ hợp tác thu hoạch trên 10 tấn cá đồng các loại như cá lóc, cá rô, cá trê... kiếm khoảng 200 triệu đồng", ông Bé cho hay. 

Cũng theo đại diện tổ hợp tác, lũ về, theo dòng nước, cá vào đồng rất nhiều. Vì cuộc sống mưu sinh, có một số người đánh bắt thủy sản theo kiểu tận diệt như đánh bắt bằng xung điện, sử dụng lưới có mắt nhỏ… Điều này khiến nguồn lợi thủy sản ngày càng suy giảm.

Tổ nuôi trữ cá mùa lũ ấp Giồng Bàng ra đời giúp nông dân có thêm thu nhập, mặt khác góp phần ngăn chặn tình trạng đánh bắt thủy sản theo kiểu tận diệt. Hiện tại, tổ có 2 điểm nuôi trữ cá cộng đồng, quy mô hơn 150ha với 90 thành viên tham gia.

Anh Bùi Thanh Nhàn, thành viên Tổ nuôi trữ cá mùa lũ ấp Giồng Bàng cho biết, thay vì bỏ đồng trống và không có thu nhập, anh tham gia mô hình nuôi trữ cá mùa lũ.

3 tháng mùa nước, anh nông dân này đã có thêm một ít tiền trong mùa lũ để trang trải cuộc sống, đồng thời góp phần bảo vệ nguồn lợi thuỷ sản cho địa phương.