EU tính 'xài' hơn 200 tỷ USD đóng băng của Nga cho Ukraine: Tài sản gồm những gì và đang ở đâu?

Phần lớn các tài sản bị đóng băng nằm ở châu Âu, nhiều tài sản đã đáo hạn và trở thành tiền mặt, được kho lưu trữ chứng khoán Euroclear của Bỉ nắm giữ.

Hãng Reuters ngày 22/9 đưa tin, số tài sản trị giá hơn 200 tỷ USD của Nga đã bị đóng băng tại Liên minh châu Âu (EU) kể từ khi Mỹ và các đồng minh cấm giao dịch với Ngân hàng Trung ương Nga và Bộ Tài chính Nga sau khi xung đột với Ukraine bùng nổ vào năm 2022.

Trong tuần qua, EU đã thảo luận về kế hoạch tái sử dụng các tài sản bị đóng băng để tăng viện trợ tài chính cho Ukraine, trong bối cảnh khối này đang tìm cách tăng cường áp lực trừng phạt lên Nga.

Tài sản của Nga gồm những gì và đang ở đâu?

Ngân hàng Trung ương Nga trước đó từng xác nhận rằng họ đang bị đóng băng số tài sản trị giá khoảng 300-350 tỷ USD ở phương Tây.

Giống như các ngân hàng trung ương khác, Ngân hàng Trung ương Nga đã đầu tư một phần dự trữ vàng và ngoại hối của mình vào các tài sản thanh khoản như các loại tiền tệ chính, vàng và trái phiếu chính phủ, khoảng một nửa trong số đó được nắm giữ ở phương Tây vào thời điểm chúng bị đóng băng.

Phần lớn các tài sản bị đóng băng nằm ở châu Âu, nhiều tài sản đã đáo hạn và trở thành tiền mặt, được kho lưu ký chứng khoán Euroclear của Bỉ nắm giữ.

Mặc dù Ngân hàng Trung ương Nga không đưa ra phân tích chi tiết về những khoản bị đóng băng, nhưng theo Reuters, dữ liệu từ đầu năm 2022 có thể cung cấp một số thông tin chi tiết:

Ngân hàng Trung ương Nga nắm giữ khoảng 207 tỷ USD tài sản bằng đồng euro, 67 tỷ USD tài sản bằng đô la Mỹ và 37 tỷ USD tài sản bằng bảng Anh.

Ngoài ra, ngân hàng này còn nắm giữ 36 tỷ USD yên Nhật, 19 tỷ USD Canada, 6 tỷ USD Australia và 1,8 tỷ USD Singapore. Lượng franc Thụy Sĩ mà Ngân hàng Trung ương Nga nắm giữ vào khoảng 1 tỷ USD.

Ngân hàng Trung ương Nga cho biết số tài sản này chủ yếu được đầu tư vào chứng khoán nước ngoài, tiền gửi ngân hàng và tài khoản nostro (tài khoản tiền gửi không kỳ hạn mở tại ngân hàng đại lý).

Các trái phiếu mà Ngân hàng Trung ương Nga nắm giữ nhiều nhất là trái phiếu chính phủ của Trung Quốc, Đức, Pháp, Anh, Áo và Canada.

Dự trữ vàng của Nga được giữ tại Nga, còn đầu tư bằng đồng nhân dân tệ được giữ tại Trung Quốc.

Đề xuất của EU là gì?

Các quan chức thân cận với đề xuất này nói với Reuters hôm 18/9 rằng EU đã đưa ra kế hoạch sử dụng tài sản bị đóng băng của Nga để hỗ trợ "khoản vay bồi thường" cho Ukraine.

Khoản vay này chỉ được hoàn trả khi Ukraine nhận được tiền bồi thường từ Nga cho những thiệt hại phát sinh trong cuộc xung đột kéo dài ba năm rưỡi.

Điều này sẽ liên quan đến việc thay thế tài sản của Nga bằng trái phiếu không lãi suất do Ủy ban Châu Âu (EC) phát hành.

Cơ chế này có thể được tạo ra và hỗ trợ bởi một "liên minh tự nguyện", thay vì tất cả 27 chính phủ EU, như một cách để tránh bất kỳ quyền phủ quyết tiềm tàng nào của Hungary - quốc gia thành viên EU có mối quan hệ chặt chẽ nhất với Moscow.

Cho đến nay, EU vẫn sử dụng tiền lãi từ tài sản bị đóng băng của Nga để hỗ trợ khoản vay 50 tỷ USD cho Ukraine, nhưng số tiền lãi phát sinh đang giảm.

Euroclear cho biết họ có 194 tỷ euro (228,40 tỷ USD) tài sản bị trừng phạt của Nga trong bảng cân đối kế toán vào ngày 30/6, tạo ra 2,7 tỷ euro tiền lãi trong nửa đầu năm 2025, giảm so với số tiền lãi 3,4 tỷ euro tạo ra từ 173 tỷ euro tài sản của Nga trong cùng kỳ năm 2024.

Một số chủ ngân hàng đã cảnh báo rằng việc tạo tiền lệ tịch thu tài sản của chính phủ có thể làm tổn hại đến niềm tin của nước ngoài vào việc đầu tư vào trái phiếu chính phủ phương Tây, trong khi Bỉ cảnh báo rằng việc tịch thu tài sản có thể khiến Euroclear phải đối mặt với kiện tụng và cuối cùng có thể gây ra một cuộc khủng hoảng tài chính.

Euroclear cho biết họ đã biết về đề xuất cung cấp "khoản vay bồi thường" cho Ukraine và mong muốn nhận được thêm thông tin từ EC.

Nga phản ứng sao?

Reuters đưa tin, trong bối cảnh những cuộc thảo luận về khả năng tịch thu tài sản bị đóng băng của Nga ngày càng sôi nổi trong những ngày gần đây, các quan chức Nga đã đưa ra phản ứng gay gắt về những hậu quả tiềm tàng.

Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev tuyên bố vào ngày 15/9 rằng Nga sẽ truy tố bất kỳ quốc gia châu Âu nào có ý định chiếm đoạt tài sản của họ.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Maria Zakharova cũng cảnh báo một tuần trước đó rằng hệ thống tài chính toàn cầu sẽ "cảm nhận được hậu quả" của bất kỳ động thái nào nhằm tịch thu tài sản của Nga.

Trong khi đó, hãng thông tấn nhà nước RIA của Nga cho biết khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài trị giá 285 tỷ USD của phương Tây vào nền kinh tế Nga có thể gặp rủi ro nếu tài sản của Nga bị chiếm đoạt.