Đề xuất điều chỉnh mức thu tiền chuyển đổi đất nông nghiệp sang thổ cư

Đề xuất trên được Bộ Tài chính nêu trong tờ trình dự thảo Nghị quyết về tháo gỡ tính tiền chuyển mục đích sử dụng đất nông nghiệp sang đất ở.

Theo đó, Bộ đề xuất UBND cấp tỉnh trình HĐND quy định khung tỷ lệ thu tiền sử dụng đất theo mức cao nhất và thấp nhất với những trường hợp chuyển đổi sở hữu. Diện đất chuyển đổi gồm phần diện tích vườn, ao, đất nông nghiệp nằm trong cùng thửa có đất ở, hoặc nguồn gốc liền kề nhà ở (nhưng bị tách thửa do yếu tố kỹ thuật từ trước năm 2004).

Với diện tích nằm trong hạn mức giao đất ở, mức thu tối thiểu là 30% tiền sử dụng. Phần vượt hạn mức dưới 500 m2, người dân sẽ nộp ít nhất 50% tiền sử dụng khi chuyển đổi. Họ sẽ phải nộp 100% khoản này nếu diện tích hạn mức giao đất vượt 500 m2. Mỗi gia đình, cá nhân chỉ được hưởng mức phí chuyển đổi ưu đãi một lần, từ lần chuyển đổi thứ hai phải nộp đủ 100%. Họ cũng chỉ được xác định diện tích đất trong hạn mức giao đất ở một lần.

Liên quan đến nguồn thu ngân sách, Bộ cho biết trong bối cảnh bảng giá đất hiện hành cao hơn trước, tổng số tiền sử dụng đất thu được với các trường hợp trên không thay đổi nhiều so với trước ngày 1/8/2024 - thời điểm Luật Đất đai 2024 có hiệu lực. Mức thu cụ thể sẽ phụ thuộc vào quy định từng địa phương.

Trước đó, người dân khi chuyển đổi đất nông nghiệp sang thổ cư thường chỉ nộp một phần tiền sử dụng đất, tính theo tỷ lệ phần trăm chênh lệch giữa giá đất ở và đất nông nghiệp. Với diện tích trong hạn mức, mức thu là 30% và 50% khi vượt hạn mức. Nhờ đó, nhiều hộ dân, đặc biệt ở nông thôn hoặc ven đô, có thể dễ dàng chuyển đổi đất vườn, ao liền kề nhà ở sang đất thổ cư với chi phí hợp lý.

Từ khi áp dụng Luật Đất đai 2024, quy định này bị bãi bỏ. Người dân phải nộp toàn bộ phần chênh lệch giữa giá đất nông nghiệp và đất ở. Họ không còn được giảm theo tỷ lệ như trước, dù trên đất đã có nhà ở từ lâu.

Ngoài ra, nhiều địa phương kiến nghị Bộ Tài chính việc bảng giá đất mới trên địa bàn tăng cao, kéo theo tiền sử dụng đất mà người dân phải nộp đi lên, có trường hợp cao gấp nhiều lần so với trước đây. Điều này khiến không ít gia đình gặp khó khăn trong hợp thức hóa đất ở, nhất là khi nhu cầu tách hộ, xây nhà mới vẫn rất lớn.

"Đây là vấn đề cấp bách liên quan trực tiếp đến an sinh xã hội và nhu cầu đất ở của người dân, cần thiết phải sớm có chính sách tháo gỡ vướng mắc trước khi Luật Đất đai 2024 được Quốc hội sửa đổi", Bộ Tài chính nêu trong hồ sơ dự thảo nghị quyết.

Dự thảo nghị quyết dự kiến được trình thông qua trong tháng 9 và có hiệu lực từ ngày ký ban hành đến hết 28/2/2027.

Trước đó, tại cuộc họp đầu tháng 8, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu sửa quy định tiền sử dụng đất theo hướng công bằng, khoan sức cho dân, tránh gây khó khi sửa Luật Đất đai. Ông nhấn mạnh quan điểm khoản thu khi chuyển mục đích sử dụng đất phải có căn cứ rõ ràng, trong đó cần làm rõ lý do thu, điều chỉnh giảm. Đồng thời, ông yêu cầu phân định trách nhiệm giữa Nhà nước, doanh nghiệp và tránh lãng phí tài nguyên đất đai.

Ngọc Diễm