Chuyên gia: Việt Nam có nhiều cơ hội trong sân chơi kinh tế toàn cầu

(Dân trí) - Việt Nam đứng trước cơ hội và thách từ làn sóng dịch chuyển đầu tư, xu hướng chuyển đổi số, kinh tế xanh… Chuyên gia chỉ ra các động lực giúp doanh nghiệp Việt bứt phá.

Nền kinh tế Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội từ làn sóng dịch chuyển đầu tư, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đến xu hướng chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, ESG... Đây đều là những động lực quan trọng giúp doanh nghiệp mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Tuy nhiên, khi bước vào một “cuộc chơi” toàn cầu, những khó khăn và thách thức sẽ song hành nhau. 

Tại tọa đàm trực tuyến “80 năm Độc lập: Bản lĩnh kinh tế, Khát vọng phát triển” do báo Dân trí tổ chức ngày 31/8, các chuyên gia phân tích cơ hội và thách thức của giai đoạn mới, đồng thời chia sẻ khát vọng cùng các giải pháp để nền kinh tế tiếp tục bứt phá, vươn tầm khu vực và thế giới. Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) đồng hành sự kiện. 

Thách thức của Việt Nam khi bước vào sân chơi quốc tế

TS Bùi Thanh Minh, Phó giám đốc chuyên môn, Văn phòng Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân (Ban IV), nhận định các thách thức giống như thác ghềnh, vượt qua được sẽ giúp tăng cường nội lực. 

Theo ông Minh, ở góc độ nghiên cứu chính sách, trong bối cảnh hiện nay, doanh nghiệp gặp khó khăn bởi môi trường toàn cầu biến đổi từng ngày. Chỉ một bài đăng trên mạng xã hội về lãnh đạo một quốc gia cũng có thể tạo ra lo lắng và thay đổi lớn ở cả cấp quốc gia lẫn doanh nghiệp.

“Ví dụ, thông tin về thuế đối ứng khi Việt Nam phải chịu mức 46% từng tạo cú sốc, nhưng sau đó tình hình dần ổn định. Điều này cho thấy chúng ta không nên chủ quan”, ông Minh nói.

Về dài hạn, ông Minh chỉ ra một số thách thức doanh nghiệp cần quan tâm. 

Thứ nhất là sự suy yếu của các thể chế thương mại đa phương và toàn cầu hóa truyền thống, thay vào đó là xu hướng khu vực hóa. Với doanh nghiệp xuất khẩu, điều này đòi hỏi chú ý đến diễn biến thị trường quốc tế. 

Thứ 2 là chính sách công nghiệp đang trở lại. Theo đó, Mỹ ban hành các đạo luật đưa ngành công nghiệp về nước, Trung Quốc có chương trình “Made in China 2025”. Những chính sách này vừa tạo thuận lợi vừa đặt ra khó khăn. Ở Việt Nam, các chính sách công nghiệp đang được xây dựng rõ ràng hơn, với nguồn lực hỗ trợ thực tế, giúp doanh nghiệp tận dụng để cạnh tranh quốc tế. 

Thứ 3 là áp lực chuyển đổi trên thị trường quốc tế, như chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, đòi hỏi doanh nghiệp xuất khẩu phải tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật nghiêm ngặt tại các thị trường EU, Nhật Bản, và những thị trường khác.

Tuy nhiên, theo ông, thách thức lớn nhất vẫn là từ nội tại nền kinh tế và doanh nghiệp. “Việt Nam phải giải quyết dứt điểm bài toán năng suất, đặc biệt trong bối cảnh dân số già hóa. Bên cạnh đó, năng lực khoa học và công nghệ của doanh nghiệp còn hạn chế”, ông Minh chỉ ra.

Trước đây, hoạt động doanh nghiệp chủ yếu dựa vào quản trị, chưa xây dựng mục tiêu dữ liệu. Hiện nay, khi xuất khẩu, doanh nghiệp phải chứng minh tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm, yêu cầu chuyển đổi số và tích hợp công nghệ, nâng cao giá trị gia tăng. “Đây vừa là thách thức, vừa mở ra cơ hội để doanh nghiệp cạnh tranh mạnh mẽ hơn trên thị trường quốc tế”, ông Minh nhấn mạnh. 

Ông Vũ Thanh Thắng, Giám đốc Trí tuệ nhân tạo CAIO, Founder Công ty cổ phần An ninh mạng SCS, thì cho rằng các doanh nghiệp phải đối mặt với những “gã khổng lồ” về công nghệ ngay tại “sân nhà”. Theo ông, khi những công ty công nghệ hàng đầu đặt tại Việt Nam, họ sẽ hút những nguồn lực tốt nhất của tới làm việc. 

“Những doanh nghiệp của chúng ta sẽ mất nguồn lực quan trọng. Tuy đây là thách thức ngắn hạn do những nguồn lực sẽ quay lại đóng góp cho đất nước sau này nhưng ngay trước mắt những doanh nghiệp Việt sẽ mất nhân lực chất lượng cao”, ông Thắng nêu. 

Theo ông Thắng, để giải bài toán này, doanh nghiệp Việt phải thay đổi mô hình hoạt động, phải làm sao để theo chuẩn của những doanh nghiệp toàn cầu. 

“Về mô hình quản trị, phải theo đuổi các đơn vị thành công. Về chế độ đãi ngộ cũng phải thay đổi, nếu không so sánh được với doanh nghiệp toàn cầu sẽ mất nhân lực”, ông Thắng nêu. 

Ông nói: “Doanh nghiệp Việt sẽ tự tạo ra nguồn lực công nghệ cao cho mình. Chúng ta có đến 100 triệu dân, trong đó 60% đang ở độ tuổi lao động tốt. Tôi nghĩ đây là cơ hội lớn nhất Việt Nam nên tận dụng giai đoạn hiện nay”.

Làm sao để nâng tầm doanh nghiệp nội địa vươn ra cạnh tranh toàn cầu?

TS Bùi Thanh Minh chỉ ra, hiện nay, điều quan trọng không chỉ dừng lại ở mục tiêu, mà là cách thức thực thi, biến mục tiêu thành hành động cụ thể của chính quyền, doanh nghiệp và người dân. 

Ông Minh nêu quan điểm, Nhà nước cần phát huy vai trò kiến tạo, tối ưu hóa giữa tăng trưởng cao và phát triển bền vững. 

Còn ở cấp độ doanh nghiệp, trọng tâm phải là nâng cao năng suất lao động, năng lực công nghệ thông tin và nghiên cứu. “Khát vọng quốc gia chỉ có thể trở thành hiện thực khi được chuyển hóa thành khát vọng chung của từng người dân, từng doanh nghiệp. Điều này đòi hỏi một đội ngũ doanh nhân thế hệ mới phải có bản sắc, tài năng, và khát vọng  để đưa mục tiêu thành hành động”, ông nhấn mạnh.. 

Ông Vũ Thanh Thắng thì nêu quan điểm, người Việt Nam có nhiều tố chất phù hợp để phát triển trí tuệ nhân tạo (AI). Chỉ cần có sự định hướng và quyết tâm từ Đảng, tiềm năng ấy sẽ được phát huy mạnh mẽ.

AI có thể trở thành lực đẩy giúp đất nước bứt phá nhiều lần. Ngay trong lĩnh vực phần mềm, năng lực phát triển hiện nay đã tăng gấp 10 lần so với trước kia. Để đi nhanh, Việt Nam phải dựa vào dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

Đặc biệt, nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ - chiếm tới 97% - nếu ứng dụng AI trong quản trị và vận hành, hiệu suất sẽ thay đổi toàn diện. Chỉ số thông minh của người Việt đã vượt Singapore, vượt Thái Lan, đó là cơ sở cho niềm tin rằng chúng ta hoàn toàn có thể tiến xa.

"Tôi tin rằng, nếu được ứng dụng hiệu quả, trí tuệ nhân tạo sẽ tạo ra hàng trăm triệu “lao động số”, mỗi người có năng suất gấp 3-4 lần hiện nay. Đây sẽ là động lực quan trọng mà doanh nghiệp Việt nhất định phải nắm bắt", vị này đưa ra quan điểm.