Cần Giờ thành trung tâm hạ tầng: Làm gì để phát huy thế mạnh?

Hạ tầng Cần Giờ đang hội tụ và kết nối bằng nhiều hướng với đường sắt tốc độ cao, cảng biển, đường ven biển và đặc biệt là cầu - đường vượt biển. Cần làm gì để thế mạnh hội tụ này của hạ tầng Cần Giờ được phát huy?

TS khoa học, KTS Ngô Viết Nam Sơn - chuyên gia quy hoạch - cho rằng TP.HCM phải hình thành hệ thống giao thông đa phương thức để kết nối Cần Giờ với các khu vực phát triển của TP và vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Hạ tầng giao thông buộc phải đi nhanh hơn tất cả.

Cần Giờ là trung tâm của hạ tầng ven biển phía Nam

* Sau sáp nhập, hành lang ven biển Cần Giờ - Vũng Tàu sẽ mở ra cơ hội trở thành cửa ngõ, trung tâm mới của khu vực và thế giới như thế nào, thưa ông?

- Trước khi sáp nhập, việc phát triển Cần Giờ còn nhiều hạn chế, TP.HCM vừa phải tìm cách đánh thức tiềm năng vùng đất này vừa phải bảo tồn hệ sinh thái đặc thù nên chưa có hướng liên kết tổng thể.

Gần đây Cần Giờ đã bắt đầu chuyển mình với các dự án lớn như khu đô thị lấn biển, cảng trung chuyển và hệ thống hạ tầng đang được khởi động. Đặc biệt sau khi sáp nhập, nhiệm vụ của TP.HCM không chỉ là riêng Cần Giờ mà là cả dải đô thị ven biển Cần Giờ - Vũng Tàu - Long Hải - Hồ Tràm…

Cục diện mới này mở ra hai hướng phát triển cho kinh tế biển TP.HCM.

Thứ nhất là phát triển đô thị cảng biển, gồm cụm cảng Cần Giờ - Cái Mép - Thị Vải, kết hợp với các cảng ven sông nội thành, cụm cảng này hoàn toàn có thể cạnh tranh với Singapore.

Thứ hai là xây dựng chuỗi đô thị trên biển đa dạng bản sắc kết nối liền mạch từ đô thị lấn biển Cần Giờ đến Vũng Tàu, Long Hải, Hồ Tràm… trở thành chuỗi đô thị - du lịch ven biển rất sôi động.

* Để hiện thực hóa chuỗi đô thị - cảng biển này, hạ tầng giao thông là điều kiện tiên quyết, đặc biệt là đầu tư phá thế độc đạo của Cần Giờ và liên kết qua Vũng Tàu, Gò Công (Đồng Tháp)?

- Đúng vậy! Hiện kết nối từ Cần Giờ đến Vũng Tàu và các khu vực khác vẫn còn rời rạc. Do đó cần khẩn trương đầu tư liên kết tuyến đường ven biển kéo dài từ Gò Công - Cần Giờ - Vũng Tàu. Vừa phù hợp định hướng phát triển vùng vừa tạo hành lang kết nối các tỉnh có biển sau sáp nhập.

Vị trí đường vượt biển Cần Giờ - Vũng Tàu khả thi và tiết kiệm nhất là nối dài tuyến vành đai 4 TP.HCM, chạy thẳng qua Cần Giờ kết nối cụm siêu cảng Cần Giờ - Cái Mép - Thị Vải. Tại Cần Giờ, tuyến này cũng kết nối với khu vực Gò Công nối liền với đường ven biển của ĐBSCL. Tuyến này có thể đầu tư kết hợp đường bộ và đường sắt vận tải hàng hóa đưa hàng từ các khu công nghiệp cập mạn siêu tàu.

Thực hiện theo hướng này sẽ đạt được nhiều mục tiêu: phục vụ công nghiệp - logistics, phát triển đô thị - du lịch ven biển, kết nối chuỗi cảng và khu đô thị dọc theo Cần Giờ - Vũng Tàu. Đặc biệt chi phí đầu tư hợp lý hơn khi chọn vị trí này.

Đây là tuyến đường chiến lược cần được ưu tiên triển khai sớm, kết nối trực tiếp với hệ thống vành đai vùng TP.HCM. Tuyến vành đai 4 TP.HCM nối dài vừa hiệu quả hơn vừa phục vụ kết nối với khu đô thị lấn biển Cần Giờ. Còn việc đầu tư thêm cầu vượt biển mới nối trực tiếp khu đô thị biển Cần Giờ - Vũng Tàu nên dùng nguồn vốn xã hội hóa.

* Ngoài đường bộ, khu vực này có cần phát triển mạng lưới giao thông công cộng hiện đại không, thưa ông?

- Tôi đã đề xuất mở rộng các tuyến metro, đường sắt kết nối liên thông với các trọng điểm phát triển. TP.HCM đang nghiên cứu đầu tư tuyến Thủ Thiêm - Long Thành, cần phải ưu tiên đầu tiên thêm nhánh chạy xuống Vũng Tàu, rẽ qua Cần Giờ để kết nối với tuyến đường sắt do VinGroup đề xuất.

Cần Giờ có thể có ít nhất hai tuyến metro: Từ trung tâm TP.HCM qua Cần Giờ do Tập đoàn Vingoup đang đầu tư và từ sân bay Long Thành - Vũng Tàu - Cần Giờ. Từ đây tạo một tuyến đường sắt đô thị vòng cung kết nối các trung tâm phát triển của TP.HCM và vùng phụ cận. Riêng với tuyến về Cần Giờ từ phía Nhà Bè thì nên đi qua khu vực phía tây Cần Giờ - nơi tiếp giáp dân cư hiện hữu.

Ưu tiên để tư nhân thực hiện dự án

* Cụm Cần Giờ - Vũng Tàu đang trở thành "thỏi nam châm" thu hút rất nhiều nhà đầu tư, TP.HCM cần làm gì để tận dụng dòng vốn này?

- Nhu cầu đầu tư hạ tầng sau sáp nhập của TP.HCM lên tới hàng trăm tỉ USD, trong khi vốn đầu tư công còn hạn chế. Vì vậy khuyến khích tư nhân đầu tư là hướng đi bắt buộc. 

Dự án nào có nhà đầu tư chiến lược làm được thì nên để tư nhân làm và cần tạo điều kiện tối đa về thủ tục, cơ chế, đồng hành để doanh nghiệp yên tâm triển khai.

Đối với các công trình chiến lược, mang tính then chốt liên kết vùng TP.HCM cần tập trung, chủ động nguồn lực để triển khai ngay nếu chưa có tư nhân đề xuất. Chẳng hạn như tuyến đường ven biển kết nối từ Gò Công - Cần Giờ - cụm siêu cảng - Vũng Tàu nêu ở trên.

* Ông đề cập đến "nhà đầu tư chiến lược" nhưng hiện nay cơ chế thu hút họ vẫn còn chưa đủ mạnh. Ví dụ như chưa có cơ chế chỉ định nhà đầu tư làm siêu cảng. TP.HCM cần làm gì để tháo gỡ?

- Trước khi sáp nhập, TP.HCM đã có các cơ chế đặc thù như nghị quyết 98 về phát triển TP và nghị quyết 188 về đường sắt đô thị. Sau sáp nhập, TP.HCM nên đề xuất áp dụng những cơ chế này cho toàn khu vực. Có thể thấy Trung ương đã "bật đèn xanh" khi các đề xuất của TP gần đây đều được chấp thuận.

Tuy nhiên, để thu hút nhà đầu tư chiến lược cần đổi mới khung pháp lý, mạnh dạn đề xuất những mô hình chưa từng có tiền lệ ở Việt Nam như: đô thị sân bay, đô thị cảng biển, đô thị đường sắt, khu kinh tế tự do và đô thị du lịch biển.

Trong bối cảnh mới, TP.HCM phải chủ động, đề xuất lớn hơn để có thêm cơ chế vượt trội, để giúp TP phát triển đột phá, trong đó bao gồm đưa khu vực cửa ngõ Cần Giờ - Vũng Tàu phát triển tương xứng với tiềm năng.