Cần đặc biệt quan tâm phát triển nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Góp ý dự thảo Văn kiện Đại hội 14 của Đảng, TS Nguyễn Văn Tạo (Viện Dân tộc và Tôn giáo, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh) cho rằng, cần đặc biệt quan tâm phát triển nguồn nhân lực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Dự thảo Văn kiện Đại hội 14 của Đảng nhấn mạnh giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực; tập trung đào tạo nhân lực chất lượng cao; có cơ chế, chính sách đặc biệt để phát hiện, thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, trọng dụng nhân tài.

Góp ý dự thảo Văn kiện, TS Nguyễn Văn Tạo cho biết: Việt Nam là quốc gia đa dân tộc, sống hoà thuận, đoàn kết, tôn trọng, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau cùng phát triển. Trong những năm qua, việc Đảng, Nhà nước luôn quan tâm, ưu tiên, tập trung đầu tư vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi đã tạo ra những bước phát triển khá toàn diện. Tuy nhiên, vẫn có nhiều điểm nghẽn cản trở sự phát triển của vùng đồng bào DTTS và miền núi, trong đó điểm nghẽn về chất lượng nguồn nhân lực đang là cơ bản và quan trọng nhất. Chất lượng nguồn nhân lực sẽ đảm bảo cho sự phát triển bền vững và là động lực cho các nguồn lực khác. Vì vậy, cùng với những giải pháp phát triển nguồn nhân lực nói chung, cần quan tâm đặc biệt phát triển nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS và miền núi. 

Theo TS Nguyễn Văn Tạo, đánh giá chất lượng nguồn nhân lực thường thông qua ba chỉ số cơ bản: Thể lực, trí lực và tâm lực. Xét trên ba chỉ số trên, chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế so với tiêu chuẩn chung của thế giới: Thể lực vẫn còn “thấp bé nhẹ cân”; trí lực chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động với nền sản xuất ngày càng hiện đại; tâm lực vẫn còn thói quen làm việc “tiểu nông”. Tại vùng đồng bào DTTS và miền núi, chất lượng nguồn nhân lực còn thấp hơn. Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết còn tồn tại, gây suy thoái chất lượng giống nòi, làm giảm chất lượng nguồn nhân lực. Điều kiện sống phụ thuộc vào thiên nhiên, kinh tế khó khăn, trình độ dân trí chưa cao gây trở ngại đến việc chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em. 

Bên cạnh đó, những khó khăn về điều kiện sinh hoạt, giao thông đi lại, cơ sở vật chất thiếu thốn, đã làm cho chất lượng giáo dục hạn chế. Cho đến nay “5 nhất” vẫn tồn tại ở một số địa bàn vùng DTTS và miền núi, gồm: Điều kiện cơ sở hạ tầng khó khăn nhất; chất lượng nhân lực thấp nhất; kinh tế - xã hội chậm phát triển nhất; tiếp cận dịch vụ khó khăn nhất và tỷ lệ hộ nghèo cao nhất. Để phát triển toàn diện vùng đồng bào DTTS và miền núi cần thực hiện đồng bộ các giải pháp nhưng trọng tâm nhất vẫn là nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. 

“Xác định tầm quan trọng của nguồn nhân lực trong phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội 14 của Đảng đã có nhiều điểm mới, trong đó có các quan điểm, mục tiêu, định hướng, phương thức phát triển các nguồn lực, đặc biệt nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc tập trung phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó có vùng đồng bào DTTS và miền núi là một quan điểm đúng đắn mang tính đột phá", TS Nguyễn Văn Tạo cho biết.  

TS Nguyễn Văn Tạo nêu quan điểm về các giải pháp phát triển nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS và miền núi trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình trong kỷ nguyên mới. Đó là:

Tiếp tục hoàn thiện hệ thống các quan điểm, chính sách về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó đặc biệt quan tâm đến vùng đồng bào DTTS và miền núi. Cần thiết xây dựng nghị quyết chuyên đề, chính sách cụ thể về phát triển nguồn nhân lực vùng đồng bào DTTS và miền núi nhằm tạo ra sự đột phá trong phát triển nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao. Tập trung đầu tư nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo vùng đồng bào DTTS và miền núi.

Vừa qua, cả nước đã đồng loạt khởi công xây dựng Trường Phổ thông nội trú liên cấp các xã biên giới đất liền theo chủ trương đầu tư xây dựng 248 trường học tại các xã biên giới của Bộ Chính trị (giai đoạn 1 sẽ đầu tư xây dựng 100 trường). Việc xây dựng mô hình trường liên cấp tại vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới là chủ trương đúng đắn và đầy tính nhân văn của Đảng, Nhà nước. Đầu tư cho giáo dục vùng đồng bào DTTS và miền núi góp phần quan trọng vào nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. 

Bên cạnh đó, TS Tạo cũng chỉ ra rằng, việc thu hút, trọng dụng nhân tài làm việc trong nước và khu vực công đã khó, để thu hút và giữ chân nhân tài đến và làm việc tại vùng sâu, vùng xa, vùng miền núi còn khó khăn gấp bội.

Theo ông, để hiện thực hoá được chính sách thu hút và giữ chân nhân tài làm việc tại vùng đồng bào DTTS và miền núi cần có những chính sách đủ mạnh, đặc thù, vượt trội. Đó là:

Đẩy mạnh các biện pháp làm giảm, tiến tới xoá bỏ hoàn toàn tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, cải thiện giống nòi. Bên cạnh việc đẩy mạnh tuyên truyền, cần có biện pháp đủ mạnh để ngăn chặn, tiến tới xoá bỏ hoàn toàn tình trạng hôn nhân cận huyết, tảo hôn nhằm góp phần cải thiện giống nòi, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong tương lai.

Một trong những giải pháp quan trọng khác là tập trung nâng cao số lượng, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, lao động là người DTTS. Dự thảo Báo cáo chính trị trình Đại hội 14 của Đảng đã đưa ra chủ trương mới mang tính đột phá về tư duy khi đặt cán bộ cơ sở vào trung tâm của công tác cán bộ. Những quan điểm mới nêu tại dự thảo Văn kiện Đại hội 14 sẽ tạo ra những đột phá trong quan điểm, biện pháp, chính sách về đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp cơ sở, trong đó đặc biệt quan tâm đến đội ngũ cán bộ vùng đồng bào DTTS và miền núi. TS Nguyễn Văn Tạo nhấn mạnh, cần có chính sách quy hoạch, phát triển cán bộ cơ sở là người địa phương, có trình độ chuyên môn, có uy tín, am hiểu văn hoá, phong tục tập quán bản địa.