Hàng loạt tàu khai thác cát hết đăng kiểm, xử lý ra sao?

Nhiều tàu khai thác cát tại 2 tỉnh Đắk Lắk, Đắk Nông phải nằm bờ do hết hạn đăng kiểm. Đây là một trong các nguyên nhân khiến giá cát tăng vọt, nhiều công trình xây dựng đình trệ.

Ngày 17-6, Sở Xây dựng tỉnh Đắk Lắk cho biết đã kiến nghị UBND tỉnh gửi văn bản đến trung ương, đề xuất tháo gỡ vướng mắc liên quan việc hàng loạt tàu khai thác cát hết đăng kiểm, không thể hoạt động. Tình trạng này khiến nguồn cung giảm mạnh, đẩy giá cát xây dựng lên cao thời gian qua.

Nhiều tàu khai thác cát nằm bờ

Theo Sở Xây dựng Đắk Lắk, trong số 24 phương tiện thủy nội địa của 9 doanh nghiệp mà đơn vị này vừa kiểm tra, chỉ 4 tàu còn hiệu lực đăng kiểm. Có đến 20 tàu (chiếm 83,33%) đã hết hạn kiểm định, không đủ điều kiện vận hành.

Các tàu này phân bố tại nhiều địa phương như Krông Pắk, Ea Kar, Krông Bông, Krông Ana, Lắk và Ea Súp. Nhiều doanh nghiệp có 2 - 3 tàu nhưng đều phải dừng hoạt động.

Tại Đắk Nông, tình hình cũng tương tự. Trong 26 tàu của 7 doanh nghiệp khai thác cát, có 14 tàu bị loại khỏi danh sách do không đủ điều kiện đăng kiểm, chủ yếu là tàu vỏ sắt, vỏ gỗ tự đóng, thiếu hồ sơ kỹ thuật.

Đến nay, toàn tỉnh chỉ còn 15 tàu thủy hoạt động, trong đó 3 khai thác cát đã hết hạn, gồm tàu của Công ty Phước Lộc và Quảng Phú (hết hạn từ tháng 9 và 11-2024), 1 tàu chở khách của Công ty Hùng Long Đắk Nông (hết hạn từ tháng 2-2025).

Lãnh đạo tỉnh Đắk Nông khẳng định, các tàu hết hạn đăng kiểm phải dừng hoạt động, nếu không sẽ bị xử lý theo quy định.

Nguyên nhân chính là tỉnh chưa có cơ sở đăng kiểm phương tiện thủy nội địa, buộc doanh nghiệp phải đưa tàu sang tỉnh khác để kiểm định, tốn kém thời gian và chi phí.

Ngoài ra, nhiều tàu đã qua hoán cải, không còn phù hợp hồ sơ gốc, rất khó đăng kiểm lại nếu không sửa chữa lớn.

Đề xuất cơ chế đăng kiểm đặc thù cho vùng cao

Trước thực trạng nhiều tàu nằm bờ, Đắk Lắk yêu cầu doanh nghiệp khẩn trương đăng kiểm lại phương tiện, đồng thời giao các địa phương xử lý nghiêm tàu hết hạn vẫn hoạt động.

Sở Xây dựng Đắk Lắk được giao phối hợp với các trung tâm đăng kiểm tại tỉnh và Chi cục Đăng kiểm số 5 nghiên cứu mô hình đăng kiểm lưu động, giảm chi phí cho doanh nghiệp và đẩy nhanh tiến độ hợp pháp hóa khai thác.

UBND tỉnh cũng dự kiến thành lập đoàn kiểm tra liên ngành, hoặc chỉ định cơ quan đầu mối để giám sát toàn diện hoạt động khai thác khoáng sản từ đăng kiểm tàu đến kiểm soát an toàn kỹ thuật, trữ lượng và nghĩa vụ thuế.

Tại Đắk Nông, có doanh nghiệp hợp pháp nhưng không thể hoạt động vì thiếu phương tiện đủ điều kiện. Đầu tư tàu mới cũng quá sức với nhiều doanh nghiệp nhỏ, chưa kể bảo hiểm, kiểm định định kỳ.

Nghịch lý ở chỗ một số doanh nghiệp, chẳng hạn Công ty TNHH X.B., có tới 3 tàu còn hạn đăng kiểm nhưng vẫn bán cát cầm chừng.

UBND tỉnh Đắk Nông đã có văn bản gửi Bộ Xây dựng đề nghị gỡ khó. Tỉnh kiến nghị cho phép kiểm định tại bãi đà của doanh nghiệp nếu đủ điều kiện, thay vì bắt buộc đưa tàu đến cơ sở được cấp phép. Ngoài ra, đề xuất đơn giản hóa thủ tục cho tàu thiếu hoặc mất hồ sơ kỹ thuật nếu vẫn đảm bảo tiêu chuẩn vận hành.

Theo ngành chức năng 2 tỉnh, nếu không sớm tháo gỡ, tàu không hoạt động sẽ khiến nguồn cung cát xây dựng tiếp tục thiếu hụt, tạo kẽ hở cho khai thác trái phép, ảnh hưởng môi trường và tăng nguy cơ sạt lở.