Thế giới từng phát cuồng về Hỏa tinh

Vào cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20, những khám phá mới về Hỏa tinh đã dấy lên cơn sốt suy đoán về những sinh vật sống ở đó. Tất cả được tái hiện lại trong “The Martians”, theo Wall Street Journal.

Hình minh họa con người trên Hỏa tinh. Ảnh: Amazon.

Thế giới hiện tại vẫn đang phát cuồng vì Hỏa tinh. Người giàu nhất hành tinh, Elon Musk, đang tích cực lên kế hoạch thuộc địa hóa hành tinh Đỏ trong thập kỷ tới. Còn NASA, sau khi gửi robot và tàu thăm dò, đang dự kiến đưa các phi hành gia lên Hỏa tinh.

Những tham vọng này không phải tự dưng mà có. Để giải thích nguồn cơn đam mê của thế giới với Hỏa tinh, nhà báo khoa học David Baron đã cho ra đời The Martians.

Cơn sốt của thời đại mạ vàng

Theo New York Times (NYT), cuốn sách mang đến một góc nhìn khác về thời đại mạ vàng (từ chỉ khoảng thời gian cuối thế kỷ 19 tại nước Mỹ), khi xã hội đổ dồn sự chú ý vào kính viễn vọng từ các đài quan sát trên đỉnh đồi cao với hi vọng nhìn thấy được thứ gì đó trên trời.

Cụ thể, The Martians tập trung kể về một nhóm nhà thiên văn học và những người gần gũi với thiên văn học vào đầu thế kỷ 20, những người tin rằng họ đã tìm thấy bằng chứng rõ ràng về sự sống cách Trái Đất hàng triệu dặm.

Niềm phấn khích của họ lan tỏa khắp giới tinh hoa ở Mỹ, được minh họa bằng những hình ảnh sống động về người ngoài hành tinh trên các quảng cáo xà phòng và rượu, trên sân khấu Broadway và thậm chí cả các bữa tiệc tối.

Không chỉ những tờ báo lá cải sôi động với thông tin thiên văn, thậm chí những tờ báo nghiêm túc hơn như The New York Times và The Wall Street Journal, cũng đăng tải đủ loại suy đoán về Hỏa tinh giống như chúng là sự thật.

Lowell tại tháp thiên văn năm 1914. Ảnh: WSJ.

Một trong những nhân vật chính của Baron là Percival Lowell, người thừa kế ngành dệt may ở New England và trở nên đình đám sau khi bỏ rơi hôn thê là chị dâu của chính trị gia đang lên Theodore Roosevelt.

Sinh vào thứ Ba ("Mardi" trong tiếng Pháp) và vào tháng Ba ("Mars" trong tiếng Pháp), Lowell từng nói đùa rằng ông mang trong mình dòng máu Hỏa tinh. Là người mắc chứng rối loạn lưỡng cực, Lowell dành niềm đam mê với bầu trời, lý thuyết hóa và thuyết giảng rằng có bằng chứng về một nền văn hóa cổ xưa, và có lẽ vượt trội về mặt đạo đức, trên Hỏa tinh.

Bất chấp sự hoài nghi của công chúng, Lowell dựa trên công trình của nhà thiên văn học người Italy bị mù màu Giovanni Schiaparelli, người tuyên bố nhìn thấy những đường thẳng trên Hoả tinh mà ông gọi là "canali" (nghĩa là những dòng nước).

Báo chí Anh-Mỹ đã dịch một cách nhanh chóng và cẩu thả thành "kênh đào" và từ đó, Lowell đã suy diễn về thảm thực vật, ốc đảo, thậm chí tưởng tượng người Hỏa tinh giống với người Algeria, với "làn da màu đồng tuyệt đẹp".

Cho đến ngày nay, tên tuổi của Lowell vẫn được gắn liền với đài quan sát Lowell ở Flagstaff, Arizona và dường như mãi mãi gắn liền với hành tinh thứ tư của hệ Mặt trời.

Bức tranh nhòe về tri thức và ảo tưởng

Camille Flammarion, một trí thức Mỹ khác thậm chí thổi bùng niềm đam mê của xã hội với Hoả tinh bằng cách hình dung ra cách thức con người có thể giao tiếp với hàng xóm trong không gian. “Vớ vẩn và vô nghĩa”, một nhà thiên văn học đã phải thốt lên.

Cuốn sách ra mắt ngày 26/8. Ảnh: Amazon.

Nhưng còn không ít những người mù quáng khác, như nhà phát minh Nikola Tesla, một khách quen của Waldorf Astoria, một khách sạn biểu tượng cho sự xa hoa của New York.

Ông tin rằng mình đã nhận được tín hiệu điện từ Hỏa tinh. Hay như nhà văn H.G. Wells là tác giả của câu chuyện The War of the Worlds (Chiến tranh giữa các thế giới) năm 1897, về cuộc xâm lược London và các vùng lân cận của người Hỏa tinh. Tác phẩm này đã gây ra một làn sóng tranh cãi dữ dội khi được Orson Welles kịch tính hóa trên đài phát thanh 40 năm sau đó.

Ngoài ra còn có David và Mabel Todd, một cặp thích săn nhật thực, thích thả bóng bay và đang vướng vào mối quan hệ tình cảm với gia đình Emily Dickinson, được coi là nàng thơ của nền thi ca Mỹ.

David, một giáo sư ở Amherst, người sau đó phải vào viện tâm thần, nhưng vẫn tìm cách thuyết phục quân đội tắt radio để sẵn sàng nhận tín hiệu liên hành tinh từ Hoả tinh mà ông cho là sẽ đến vào năm 1924.

Trong cuốn biên niên sử hấp dẫn với những tư liệu có thật của Baron, danh tính và danh tiếng của con người dường như không còn được phân rõ và cái tôi cá nhân cũng méo mó như một ống kính bị nhòe.

Trong khi Lowell là một người viển vông, Baron cho biết những phỏng đoán táo bạo của Lowell đã truyền cảm hứng cho nhà khoa học tên lửa Robert H Goddard, nhà văn tiên phong của dòng khoa học viễn tưởng Hugo Gernsback và nhà thiên văn học Carl Sagan.

Baron viết: “Giữa tất cả điều đó, như thể trong màn sương mù của một trận chiến kéo dài, rất khó để nhận ra sự thật, để phân biệt được đâu là tri thức sâu sắc và đâu là ảo tưởng, để xác định ai là thiên tài hay ai là kẻ lập dị”.