Điều gì tạo nên sức hút của Sherlock Holmes suốt một thế kỷ

Không chỉ là thám tử thiên tài, Sherlock Holmes là nhân vật đầy mâu thuẫn: Xuất sắc nhưng tự hủy hoại bản thân, lạnh lùng nhưng trung thành sâu sắc, logic nhưng đam mê công lý.

Thám tử Sherlock Holmes nổi tiếng với trí thông minh phi thường, kỹ năng suy luận sắc bén. Ảnh: Nightcafe.

Sherlock Holmes là một trong những nhân vật dễ nhận biết và khó quên nhất lịch sử văn học. Được tạo ra dưới ngòi bút của Sir Arthur Conan Doyle vào năm 1887, Holmes nổi tiếng với trí thông minh phi thường, kỹ năng suy luận sắc bén và khả năng cải trang thành thạo.

Ngoài việc là một thám tử thiên tài, Holmes là nhân vật con người sâu sắc với những điều kỳ quặc, mâu thuẫn và dễ bị tổn thương, trở thành nhân vật định hình tiểu thuyết trinh thám và thu hút độc giả trên toàn thế giới suốt một thế kỷ.

Tâm trí đằng sau kính lúp

Khả năng quan sát chi tiết của Holmes mà người khác bỏ qua và rút ra kết luận từ chúng đôi khi có vẻ gần như siêu nhiên. Ông có khả năng suy luận toàn bộ lịch sử của người lạ từ một cái nhìn thoáng qua vào giày hoặc cách họ cầm chiếc mũ của mình.

Tuy nhiên, trí thông minh của ông không chỉ là về logic, đó là sự tò mò không ngừng và khao khát kiến thức. Holmes không chỉ đơn giản là thám tử giải quyết các vụ án mà còn là nhà khoa học về tội phạm. Holmes tiến hành các thí nghiệm, nghiên cứu hóa học và theo kịp những tiến bộ pháp y từ rất lâu trước khi tội phạm học hiện đại tồn tại.

Phương pháp lý luận logic của ông được gọi là "lý luận suy diễn", mang tính đột phá trong văn học và vẫn còn ảnh hưởng đến tiểu thuyết trinh thám cho đến ngày nay.

Một tính cách thiếu sót nhưng hấp dẫn

Mặc dù xuất sắc, Holmes không phải nhân vật hoàn hảo. Trên thực tế, những khuyết điểm khiến nhân vật này trở nên hấp dẫn hơn.

Vụng về ở khía cạnh xã hội nhưng vẫn có sức lôi cuốn: Holmes nổi tiếng là người tách biệt khỏi cảm xúc và đôi khi tỏ ra thô lỗ hoặc kiêu ngạo. Ông thường bác bỏ các quy ước xã hội và thấy cuộc trò chuyện bình thường thật buồn tẻ. Tuy nhiên, khi nói về một vụ án, ông trở nên lôi cuốn và tràn đầy sức sống.

Nghiện và tự hủy: Holmes là một người đàn ông cực đoan. Khi có vụ án, năng lượng của người này là vô song, nhưng khi không có, ông lại chìm vào buồn chán và trầm cảm. Việc ông sử dụng cocaine và morphine (trong The Sign of Four) là đặc điểm gây sốc vào thời điểm đó và nhấn mạnh nhu cầu kích thích tinh thần liên tục của ông.

Ý thức sâu sắc về công lý: Mặc dù có thể tỏ ra lạnh lùng và logic, Holmes có một la bàn đạo đức mạnh mẽ. Ông không phải lúc nào cũng làm việc vì tiền mà vì theo đuổi sự thật. Trong một số câu chuyện, Holmes thả cho tội phạm trốn đi nếu tin rằng hành động của họ là chính đáng hoặc nếu hình phạt sẽ không công bằng (Trong The Adventure of the Blue Carbuncle).

Người đàn ông phía sau huyền thoại

Trong khi mọi người nghĩ Holmes là thiên tài đơn độc, mối quan hệ với bác sĩ John Watson là một phần quan trọng trong tính cách của ông. Watson đóng vai trò là trung tâm của những câu chuyện, mang đến sự ấm áp và nhân văn mà Holmes thường thiếu.

Thiếu vắng Watson, Holmes có thể đánh mất chính mình trong công việc, dễ trở nên hoàn toàn cô lập. Watson nhắc nhở ông ta kết nối với thế giới và thường kéo ông trở lại khi tự hủy hoại bản thân.

Bất chấp thái độ đôi khi bác bỏ của Holmes, ông vẫn đánh giá cao Watson sâu sắc. Trong The Adventure of the Three Garridebs, phản ứng của Holmes khi Watson bị thương tiết lộ tình cảm sâu sắc của ông dành cho bạn mình.

Holmes cũng có những mối quan hệ ý nghĩa bộc lộ nhiều khía cạnh khác nhau trong tính cách của mình. Ông tôn trọng Irene Adler, người phụ nữ đã lừa ông (trong A Scandal in Bohemia), và có động lực phức tạp với Mycroft Holmes, người anh trai có trí tuệ dường như sánh ngang mình.

Tạo hình hai nhân vật Sherlock Holmes và bác sĩ Watson trong phim. Ảnh: Geek Culture.

Di sản lâu dài của Sherlock Holmes

Ảnh hưởng của Holmes vượt xa những trang sách của Conan Doyle. Nhân vật của ông đã định hình nên tiểu thuyết trinh thám hiện đại, truyền cảm hứng cho những nhân vật mang tính biểu tượng như Hercule Poirot, Columbo và thậm chí cả Batman.

Kỹ thuật điều tra của ông có trước và phản ánh khoa học pháp y trong thế giới thực và tác động văn hóa có thể được nhìn thấy trong:

Phim và chương trình truyền hình: Từ những bộ phim kinh điển của Basil Rathbone đến bản chuyển thể hiện đại của Benedict Cumberbatch, Sherlock Holmes đã được tái hiện vô số lần.

Văn học hiện đại: Các nhà văn tiếp tục “vay mượn” từ Holmes - thám tử thông minh nhưng thiếu sót vẫn là yếu tố văn học chủ yếu.

Thực tế cuộc sống: Nhiều thám tử và chuyên gia pháp y cho rằng Holmes là người có ảnh hưởng sớm trong sự nghiệp của họ.

Sherlock Holmes còn hơn cả thám tử thiên tài, ông là nhân vật đầy mâu thuẫn. Ông xuất sắc nhưng tự hủy hoại bản thân, lạnh lùng nhưng trung thành sâu sắc, logic nhưng đam mê công lý. Những điều kỳ quặc, sai sót và tình bạn khiến ông trở thành một trong những nhân vật phức tạp và được yêu mến nhất lịch sử văn học.