Giải pháp để người nổi tiếng bớt 'ngáo quyền lực' trên mạng

Mô hình quản lý người nổi tiếng (KOL, KOC) đa được kỳ vọng giúp kiểm soát tình trạng "ngáo quyền lực", đồng thời đưa lĩnh vực này vào khuôn khổ, mang lại lợi ích cho cộng đồng.

Ba lớp kiểm soát "bệnh ngáo quyền lực"

Tại tọa đàm "Kiến tạo niềm tin số" do Hiệp hội An ninh mạng quốc gia (NCA) tổ chức, trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng Giám sát thông tin mạng và Phòng chống hoạt động sử dụng không gian mạng xâm phạm an ninh quốc gia, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Phòng 3, Cục A05, Bộ Công an), cho rằng việc ngăn chặn tình trạng KOL, KOC "ngáo quyền lực" cần một cách tiếp cận toàn diện thay vì chỉ dựa vào chế tài.

Lớp kiểm soát đầu tiên và quan trọng nhất, theo ông Cường, chính là sự tự kiểm soát và trách nhiệm xã hội của chính những người có ảnh hưởng hiện nay. Ông chia sẻ: "Trong những sự kiện nóng, có rất nhiều luồng thông tin khác nhau. Nếu mỗi người chia sẻ chậm đi một chút, thông tin sẽ đỡ nhiễu loạn hơn, mọi người bình tĩnh hơn, đó là chúng ta nghĩ đến xã hội".

Lớp thứ hai là vai trò của các nền tảng công nghệ. Đại diện Cục A05 nhấn mạnh, các nền tảng mạng xã hội cần có trách nhiệm hơn trong việc áp dụng tiêu chuẩn cộng đồng sao cho phù hợp với bối cảnh, văn hóa và luật pháp Việt Nam.

Đồng quan điểm, ông Vũ Ngọc Sơn, Trưởng ban Nghiên cứu của NCA đề xuất mục tiêu xây dựng một "tiêu chuẩn cộng đồng chung của Việt Nam" có thể áp dụng trên nhiều nền tảng khác nhau, thay vì phụ thuộc vào các tiêu chuẩn riêng lẻ của nước ngoài như hiện nay. Ông Sơn cũng cho rằng cần khuyến khích KOL, KOC sử dụng tài năng của họ để đi cùng sự phát triển của đất nước, thay vì đi ngược lại.

Lớp cuối cùng là khung pháp lý. Các chuyên gia thừa nhận rằng luật pháp hiện hành vẫn chưa theo kịp tốc độ phát triển và tầm ảnh hưởng của KOL, KOC. Ranh giới giữa việc chia sẻ trải nghiệm cá nhân và quảng cáo thương mại còn mập mờ, trong khi mức phạt cho các hành vi sai phạm còn nhẹ, thiếu tính răn đe so với lợi ích thu được.

Sẽ có "Liên minh KOL, KOC"

Từ kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn trong nước, giải pháp được Cục A05 đưa ra là thành lập Liên minh KOL Việt Nam, sáng kiến nhằm quy tụ những người có ảnh hưởng uy tín, hoạt động theo mô hình tự nguyện và đồng thuận, với mục tiêu xây dựng tiêu chuẩn nghề nghiệp, thúc đẩy những giá trị tích cực và cùng lên án hành vi không phù hợp.

"Chúng tôi cho rằng cần thiết phải thúc đẩy các cơ chế tự kiểm soát", ông Cường giải thích. Cục A05 sẽ đóng vai trò khởi xướng và đóng góp tích cực cho hoạt động của liên minh này.

Để hiện thực hóa các sáng kiến trên, Cục A05 cho biết sẽ phối hợp với Hiệp hội An ninh mạng quốc gia tổ chức Hội nghị KOL toàn quốc lần đầu tiên, dự kiến diễn ra trong tháng 8 tới. Sự kiện được kỳ vọng sẽ là một "bàn tròn mở", nơi tất cả các bên liên quan, từ KOL, KOC, cơ quan quản lý, doanh nghiệp nền tảng số đến cộng đồng, có thể cùng nhau đối thoại và tìm ra tiếng nói chung.

Trên thế giới hiện nay, nhiều quốc gia đã coi nhóm người có ảnh hưởng trên mạng internet như một ngành nghề, có quản lý và chế tài rõ ràng. Ví dụ Thái Lan coi đây là một nghề, chính quyền mở nhiều chương trình đào tạo, hỗ trợ, đặt ra chuẩn mực rõ ràng để thúc đẩy tiêu chuẩn nghề nghiệp và tính chuyên nghiệp. Tại Mỹ, chính phủ đặc biệt quan tâm đến vấn đề minh bạch trong hoạt động của KOL, KOC; còn tại Pháp, đã có chương trình cấp chứng chỉ trách nhiệm cho những người này. Đặc biệt ở Trung Quốc, nơi phát triển rầm rộ xu hướng livestream, bán hàng trực tuyến và người nổi tiếng trên mạng, chính phủ có chế tài rõ ràng, với các hình phạt nghiêm khắc nếu vi phạm.