Đừng tin lời đồn ánh nắng mặt trời không gây ung thư da

Trên mạng xã hội, những người phủ nhận vai trò của kem chống nắng tuyên bố ánh nắng mặt trời không phải là nguyên nhân gây ung thư da, nhưng điều này là phản khoa học.

Theo trang kiểm chứng thông tin của tờ báo tiếng Anh của Tây Ban Nha Ara, mạng xã hội đang tràn đầy những "bác sĩ tự phong" khuyến khích mọi người không dùng kem chống nắng trong mùa hè, bất chấp cả rủi ro ung thư da.

Những người không dùng kem chống nắng nói gì?

Marcos Llorente, cầu thủ nổi tiếng của CLB Atlético de Madrid, nhiều lần tuyên bố anh phơi nắng hơn 4 giờ liền mà không dùng bất kỳ sản phẩm bảo vệ nào, khẳng định “ánh nắng mặt trời không phải nguyên nhân gây ung thư da”.

Anh cho biết gia đình mình cũng không dùng kem chống nắng, kèm ảnh cha anh để trần trên Instagram và nói ông chưa từng dùng suốt khoảng 60 năm. Llorente hỏi người theo dõi: “Các vết đốm trên da của các bạn ở đâu?”.

Những phát ngôn phủ nhận vai trò của kem chống nắng không hiếm, xuất hiện cả trên mạng xã hội lẫn trong giới y khoa.

Một số cho rằng “không cần bôi kem nếu ăn uống tốt, tránh dầu thực vật”, vì tin các cách này sẽ ngăn tổn thương do nắng. Quan điểm này được ủng hộ bởi bác sĩ Zac Bush, người có 800.000 người theo dõi trên Instagram, dù ông không phải bác sĩ da liễu hay ung bướu.

Kem chống nắng thực sự giúp bảo vệ khỏi ung thư da

Theo báo Ara, biện pháp bảo vệ da tốt nhất là tránh nắng; nếu không thể, “quần áo là loại kem chống nắng tốt nhất”, theo bác sĩ Jordi Mollet, chuyên khoa da liễu tại Bệnh viện Vall d'Hebron (Tây Ban Nha). Tuy nhiên mùa hè không phải lúc nào cũng thuận tiện để mặc đồ che kín.

Khi đó kem chống nắng trở thành “đồng minh” quan trọng. Ông Mollet cảnh báo, ngừng sử dụng kem chống nắng rất nguy hiểm. Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu y khoa Queensland (Úc) cho thấy dùng đúng cách có thể giảm nguy cơ ung thư da 50-70%.

Tia cực tím (UV) từ Mặt trời gây lão hóa sớm, phá hủy collagen, elastin và tạo đột biến dẫn đến ung thư da - mối liên hệ đã được WHO xác nhận. Cứ 3 ca ung thư trên toàn cầu thì có 1 ca là ung thư da, 95% liên quan đến phơi nắng kéo dài, nhất là ở người da sáng màu.

Phơi nắng vừa phải vẫn có lợi, giúp tăng vitamin D, serotonin, giảm nguy cơ tiểu đường tuýp 2 hoặc một số ung thư.

Thời gian ngoài trời cũng cải thiện sức khỏe tinh thần, điều hòa giấc ngủ, đặc biệt vào mùa đông. Nhưng điều này khác xa với việc để da cháy nắng sau nhiều giờ phơi, phần lớn cơ thể để trần.

Kem chống nắng làm giảm tổng hợp vitamin D tới 98%. Nghiên cứu của Đại học Bách khoa Valencia (Tây Ban Nha) năm 2017 chỉ ra: mùa xuân và hè, để khoảng 1/4 cơ thể (tay, mặt, cổ, cánh tay) tiếp xúc nắng 8-10 phút buổi trưa là đủ vitamin D khuyến nghị mỗi ngày.

Chỉ số SPF 50 - mức phổ biến nhất - có thể tạo cảm giác an toàn giả. Quan trọng nhất, theo bác sĩ Mollet, “dưới bất kỳ hoàn cảnh nào cũng không được phơi nắng quá mức”. Hoạt động như bơi lội hoặc lau khô bằng khăn còn làm giảm hiệu quả kem chống nắng, và việc phải bôi lại cho thấy đã ở ngoài nắng quá lâu.