'Mẹ xứng đáng được giải phóng khỏi những gánh nặng của người mẹ'

Trong cuộc giao lưu với độc giả Việt, nhà văn Shin Kyung-sook chia sẻ quá trình bà viết "Hãy chăm sóc mẹ", đồng thời cho biết hình tượng người mẹ có ảnh hưởng trong các tác phẩm của bà.

Nhân dịp cuốn sách Phút biệt ly mới ra mắt tại Việt Nam, cũng là dịp nhìn lại 16 năm sau khi tác phẩm Hãy chăm sóc mẹ được giới thiệu tới độc giả Việt, tác giả 2 cuốn sách - bà Shin Kyung-sook đã có những chia sẻ xúc động về người mẹ, về văn nghiệp, về sự chia ly.

Từ Hãy chăm sóc mẹ tới Phút biệt ly, đó là một hành trình của yêu thương, và cách chúng ta “có lời chia tay trọn vẹn với những gì mình chôn giấu trong lòng” - như lời tác giả chia sẻ.

"Mẹ bị lạc đã một tuần"

Đó là câu mở đầu của Hãy chăm sóc mẹ. Người mẹ đã bị lạc trong khi bước lên tàu điện ngầm cùng chồng ở ga Seoul, để đến thăm gia đình người con trai cả. Con gái đầu là người đứng ra viết thông báo tìm mẹ thay cho cả gia đình, nhưng cô nhận ra mình chẳng có tấm ảnh nào của mẹ gần đây, cũng chẳng biết rõ sinh nhật thật sự của mẹ.

“Mẹ bị lạc đã một tuần” - tác giả Shin Kyung-sook chia sẻ mình đã mất 30 năm mới có thể đặt bút viết nên câu chuyện này. Mọi chuyện bắt đầu vào năm 16 tuổi, Shin rời quê lên Seoul để làm việc trong khu công nghiệp.

Tác phẩm "Hãy chăm sóc mẹ". Ảnh: Nhã Nam.

Ngày 12/6/1978, cô gái Shin Kyung-sook cùng mẹ lên chuyến tàu đêm lúc 12h57. Shin nhìn ra cửa sổ, thấy bóng 2 người cùng phản chiếu. Mẹ cô đã làm việc đồng áng suốt cả ngày hôm đó nên bà ngủ thiếp đi trên tàu. Thấy gương mặt mệt mỏi của mẹ, Shin tự hứa với lòng mình sẽ trở thành tác giả, để viết cho mẹ một tác phẩm kể về mẹ.

Suốt 30 năm, Shin Kyung-sook cảm thấy chưa thể viết được câu chuyện.

“Với tôi, sự tồn tại của mẹ có sức nặng tới mức đọc đi đọc lại, phân tích đi phân tích lại tôi vẫn không hiểu được từ ‘mẹ’. Trước đó, tôi gọi mẹ theo cách rất trang trọng là 'eomeonim', nhưng chỉ tới khi từ 'eomma' (cách gọi mẹ thân mật) và câu ‘Mẹ bị lạc đã một tuần’ xuất hiện, những lời văn mới trào ra khỏi ngòi bút như cơn lũ trào trên giấy, giúp tôi hoàn thành tác phẩm. Lòng tôi khi đó là một cánh cửa mở cho dòng nước tràn đầy chảy qua”, tác giả kể lại.

Theo đánh giá của tiến sĩ văn học Nguyễn Lệ Thu - Khoa Ngôn ngữ Hàn Quốc, Đại học Phenikaa - tác phẩm đạt được thành công lớn dù “sinh sau đẻ muộn” trong chủ đề người mẹ. Bà Lệ Thu cho rằng tác phẩm nhận được tình cảm lớn từ độc giả nhờ cách tiếp cận mới về chủ đề gia đình.

“Câu chuyện nảy ra trong một gia đình hiện đại, nơi cuộc sống bận rộn làm ta quên đi những điều giản dị về mẹ. Tác phẩm có nhiều điểm nhìn của nhiều nhân vật, lại có sự đan xen giữa ký ức và hiện tại.

Ra đời trong bối cảnh xã hội Hàn Quốc nói riêng và châu Á nói chung đang có cuộc khủng hoảng về giá trị gia đình, Hãy chăm sóc mẹ là lời cảnh tỉnh, nhắc nhở người đọc về những điều giản dị của gia đình. Đó là những giá trị không thể mất đi, dù ở thời đại nào”, bà Lệ Thu nhận định.

Theo tiến sĩ đánh giá, tác phẩm không cố gắng rao giảng một đạo lý, mà chỉ thủ thỉ kể chuyện, khiến độc giả có cơ hội tự đối thoại với lương tri của chính mình - ở nơi sâu nhất của tâm hồn, khi những ồn ào của cuộc sống đã câm lặng, lý trí đã im hơi nhường cảm xúc cất lời. Nhờ thế, độc giả đọc xong sẽ tự có cho mình những lựa chọn riêng. Với người này là gọi điện hỏi thăm mẹ, với người khác là đặt chuyến xe về gặp mẹ sau nhiều tháng bặt vô âm tín.

“Thời gian để mẹ xưng ‘tôi’ trong đời không nhiều”

Đằng sau những cảm xúc dành cho mẹ, tác giả cũng chia sẻ nhiều hơn về những áp lực mà khuôn mẫu xã hội đang đè nặng lên vai người mẹ Hàn Quốc nói chung và người mẹ châu Á nói riêng.

Trong Hãy chăm sóc mẹ, tác giả dẫn người đọc đi qua ký ức cá nhân của người con, người chồng, rồi mãi tới chương cuối, mẹ mới xuất hiện xưng “tôi”. Đây là chủ ý của tác giả - nhằm tạo nên một sân khấu nới nhân vật “mẹ” dường như không có tiếng nói cho tới hồi cuối.

“Với Hãy chăm sóc mẹ, tôi dựng lên một sân khấu, trên đó, người mẹ mà chúng ta nghĩ lúc nào bà cũng đương nhiên ở đó đã biến mất. Tới chương thứ 4, chúng ta mới thấy sự xuất hiện của người mẹ, thấy mẹ xưng “tôi”.

Những chương trước, mọi người gọi là “bà ấy”, “cô ấy”. Mẹ luôn chăm lo cho cuộc sống các thành viên trong nhà, thời gian được xưng “tôi” không nhiều, nên tôi quyết định phải dành sân khấu để bà có thể kể câu chuyện của chính mình”, tác giả nói.

Tác giả Shin Kyung-sook có nhiều chia sẻ xúc động tại buổi trò chuyện. Ảnh: Thúy Hạnh.

Mỗi dịp lễ về mẹ, xã hội đôi khi ca ngợi sự hy sinh của mẹ cho gia đình mà quên rằng mẹ xứng đáng được giải phóng khỏi những gánh nặng vô hình của người mẹ, người vợ. “Đã đến lúc chúng ta thôi làm khổ mẹ. Sự tồn tại của hình tượng mẹ đã đóng khung người phụ nữ trong đó”, tác giả Shin Kyung-sook khẳng định.

Chia sẻ với Tri thức - Znews, tiến sĩ Lệ Thu tâm đắc với lời tác giả. Theo tiến sĩ, bối cảnh xã hội của Việt Nam có nhiều điểm tương đồng Hàn Quốc, người phụ nữ được kỳ vọng lui về làm hậu phương cho chồng, cho con. Sự quan tâm mẹ dành cho gia đình được coi là đương nhiên.

“Chúng ta cần có sự chia sẻ trong gia đình. Mẹ cần được lắng nghe, được thấu hiểu. Sự thấu hiểu và chăm sóc, quan tâm cần tới từ cả hai phía”, bà Lệ Thu nói.

"Chúng ta không giới hạn mình trong nỗi đau"

Khác với Hãy chăm sóc mẹ, Phút biệt ly là 3 lá thư về 3 cuộc đời, với những hoàn cảnh khác nhau nhưng cùng đối diện với phút giây sinh ly tử biệt. Nhưng cũng tương đồng với Hãy chăm sóc mẹ, hình tượng người cha, người mẹ vẫn có ảnh hưởng lớn tới văn nghiệp tác giả.

Trong lời cuối sách, Shin Kyung-sook viết “Dường như tác giả cuốn tiểu thuyết này không phải tôi, mà là mẹ”. Bà hy vọng sau khi độc giả đọc tác phẩm này sẽ có “lời chia tay trọn vẹn với những gì mình yêu thương, những gì mình chôn giấu trong lòng”. Còn với bà, “có lẽ cuộc sống chỉ còn lại những lời biệt ly”.

“Tác phẩm chứa nhiều ẩn ức trong tâm thức người Hàn quốc”, tiến sĩ Lệ Thu nhận định. Nhưng không chỉ là câu chuyện nỗi đau, đây là tác phẩm về niềm hy vọng, rằng nỗi đau nào rồi cũng vơi, trở thành động lực cho những tháng ngày phía trước.

“Chúng ta đều phải chịu đựng sự chia ly. Những nhân vật của tôi cũng vậy. Chúng ta vừa phải sống trong những ngày tháng đã qua, vừa phải sống cho tương lai, vậy làm sao để sống?”, tác giả nói.

Cuốn sách "Phút biệt ly". Ảnh: Báo Người Đô Thị.

Trong suốt nhiều năm qua, tỉ lệ tự tử ở Hàn Quốc vẫn nằm trong top đầu thế giới. Bà Shin Kyung-sook mong tác phẩm có thể là lời chia sẻ cho một tâm hồn nào đó đang đau đớn, để họ thêm vững lòng nhìn về tương lai.

“3 bức thư đều viết khi tôi đang chìm sâu trong nỗi đau, nhưng khi viết xong, tôi thấy mình mạnh mẽ hơn nhiều. Chúng ta có nỗi đau, chúng ta cũng có sự quên lãng. Tôi hy vọng những đau khổ vì chúng ta không thể gặp lại ai đó, sẽ trở thành một liều thuốc nội tâm, tiếp thêm năng lượng để ta sống tiếp”, tác giả nói.

“Chúng ta không giới hạn chính mình trong nỗi đau” - đây là tinh thần nhân văn của Phút biệt ly, cũng là tinh thần xuyên suốt nhiều tác phẩm của Shin Kyung-sook.