Để game show Việt vươn xa

Bên cạnh việc mua bản quyền và Việt hóa các show truyền hình ăn khách từ nước ngoài, nhiều công ty, đài truyền hình nỗ lực sản xuất các chương trình thuần Việt phục vụ khán giả trong nước. Tuy nhiên, để những chương trình này được "xuất khẩu" là cả một hành trình dài, nhiều thách thức.

TẬP TRUNG VÀO GIÁ TRỊ CỐT LÕI

Thời gian qua, thị trường VN chứng kiến cuộc đổ bộ của nhiều chương trình được mua bản quyền từ nước ngoài, trong đó phải kể đến 2 ngày 1 đêm, Running Man Vietnam, Anh trai vượt ngàn chông gai, Chị đẹp đạp gió, Our Song Vietnam - Bài hát của chúng ta, Nữ hoàng vũ đạo đường phố, Gia đình Haha… Sự phong phú của các chương trình truyền hình đã tạo nên cuộc cạnh tranh khốc liệt về rating cũng như độ thảo luận trên mạng xã hội.

Trong đó, 2 ngày 1 đêm tạo nên cơn sốt từ mùa đầu tiên, có thể nói chính chương trình này là bệ phóng cho sự nổi tiếng của rapper Hieuthuhai - người trước đó vẫn còn chật vật trong hành trình sự nghiệp của mình. Các tập phát sóng của 2 ngày 1 đêm luôn thu hút hàng chục triệu lượt xem và được duy trì qua 3 mùa phát sóng. Rục rịch trở lại trong năm 2025, chương trình mua bản quyền từ show của Hàn Quốc không chỉ mang lại tiếng cười cho khán giả thông qua sự tương tác ăn ý, vui nhộn của dàn sao mà còn bởi hành trình rong ruổi khắp mọi miền Tổ quốc, quảng bá những cảnh đẹp, văn hóa tại các địa phương.

Dù chỉ phát sóng mùa đầu tiên, Anh trai vượt ngàn chông gai (mua bản quyền từ show Call Me by Fire) đã tạo sức hút cực mạnh khi quy tụ 33 nghệ sĩ nam cùng tham gia tranh tài, tạo nên những tiết mục trình diễn ấn tượng. Thành công của chương trình không chỉ dừng lại ở lượt xem trên YouTube mà còn được minh chứng qua các concert thu hút hàng chục ngàn khán giả, tạo nên những sự kiện mang đậm dấu ấn văn hóa Việt.

Trong khi đó, Gia đình Haha (mua bản quyền từ Haha Farmer) được nhận xét là show mang tính chất "chữa lành", khi các nghệ sĩ tham gia có dịp trải nghiệm công việc, cuộc sống của người nông dân ở khắp mọi miền đất nước. Mới đây, nhà sản xuất công bố tập 10 của chương trình đạt top 1 rating các chương trình giải trí toàn quốc trên VTV (theo số liệu báo cáo từ VTV Ratings - hệ thống các chỉ số đo lường khán giả của VTV, từ ngày 11 - 17.8).

Nhìn chung, các chương trình được lựa chọn mua bản quyền là các show đã tạo được sức hút ở nước ngoài. Đây được xem là hướng đi an toàn, giúp các nhà sản xuất giảm thiểu được rủi ro so với việc sáng tạo nội dung từ con số 0, từ đó tăng khả năng cạnh tranh trong thị trường. "Mặt khác, việc mua bản quyền cũng mang đến những thách thức không nhỏ. Thách thức lớn nhất là tâm lý so sánh của khán giả giữa phiên bản Việt và phiên bản gốc. Thêm vào đó, điều kiện sản xuất và cơ sở vật chất ở VN có thể còn hạn chế so với nước ngoài, gây khó khăn trong việc tái hiện sự đầu tư chỉn chu và hoành tráng của bản gốc", đại diện đơn vị sản xuất 2 chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai và Gia đình Haha cho biết.

Cũng theo đơn vị sản xuất Gia đình Haha, để một sản phẩm mua bản quyền đảm bảo được tính Việt hóa phù hợp với khán giả, nhà sản xuất tập trung vào giá trị cốt lõi thay vì sao chép hoàn toàn phiên bản gốc. "Chúng tôi tập trung vào tinh thần, thông điệp, kịch bản và tài năng của các nghệ sĩ tham gia chương trình. Ngoài ra, chúng tôi luôn nỗ lực đầu tư chỉn chu và chuyên nghiệp hết mức có thể, dù cơ sở vật chất còn hạn chế để tạo ra các chương trình không chỉ giữ được bản chất của format gốc mà còn mang đậm bản sắc riêng, gần gũi và phù hợp với khán giả Việt", vị đại diện cho hay.

TÌM LỐI ĐI RIÊNG

Song song đó, nhiều nhà sản xuất trong nước vẫn đang nỗ lực thực hiện các chương trình thuần Việt, tạo cuộc cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường. Các chương trình do VN sản xuất như Mái ấm gia đình Việt, Chiến sĩ quả cảm, Gama: Dục tốc bất bại… cho thấy sự đa dạng về thể loại như thiện nguyện, trải nghiệm, tốc độ… nhằm chinh phục nhiều đối tượng khán giả khác nhau. Trong đó, sức hút của Chiến sĩ quả cảm hay Mái ấm gia đình Việt không hề kém cạnh các show thực tế mua bản quyền nước ngoài về lượt xem, độ thảo luận trên mạng xã hội.

Về hướng đi trong thị trường nhiều cạnh tranh hiện nay, bà Phương Thi, nhà sản xuất Gama: Dục tốc bất bại, cho biết đơn vị hướng đến việc tạo ra một format tiếp cận táo bạo khi kết hợp giữa racing, hành động và yếu tố kịch tính, với mong muốn tạo cho khán giả cảm giác như đang xem một bộ phim hành động. Nói về khả năng cạnh tranh với các show ngoại nhập, bà Phương Thi chia sẻ: "Format nước ngoài đắt đỏ vì phí bản quyền, nhưng có lợi thế về tên tuổi và sự bảo chứng. Trong khi đó, format Việt phải đối mặt với sự e dè, thậm chí thiếu ủng hộ ngay trên sân nhà. Điều này buộc những nhà sản xuất nội địa phải đầu tư mạnh hơn vào sản xuất và truyền thông để chứng minh giá trị".

Cũng theo đơn vị sản xuất, họ không làm Gama: Dục tốc bất bại chỉ để phục vụ khán giả VN. Ngay từ đầu, ê kíp đã xây dựng game show này như một sản phẩm đủ chuẩn quốc tế để thế giới có thể sử dụng. "Với đối tác nước ngoài, đây không đơn thuần là show cho cộng đồng người Việt, mà là một format có khả năng chinh phục khán giả bản địa của họ. Chúng tôi không xuất khẩu khán giả, chúng tôi mong muốn được xuất khẩu trí tuệ Việt", bà Phương Thi chia sẻ thêm.

Dù có nhiều tham vọng, song game show Việt phải đối diện không ít thách thức trong hành trình chinh phục khán giả trong nước lẫn quốc tế. Ông Nguyễn Minh, Giám đốc Công ty truyền thông Kịch Bản Việt, nhìn nhận các nhà sản xuất trong nước có nhiều ý tưởng nhưng chưa biết cách nâng tầm thành sản phẩm giải trí đủ chuẩn để người xem bỏ thời gian và nhà tài trợ bỏ tiền nhiều hơn.

"Có thể nói, điểm yếu lớn nhất của các format Việt không nằm ở ý tưởng, mà ở cách đóng gói. Chúng ta chưa có tư duy biến show thành sản phẩm có thể nhân bản để đối tác quốc tế mua về triển khai. Nói khác đi, show Việt có hồn, có màu, nhưng chưa có "passport" để bước ra thế giới", ông Nguyễn Minh nhận định.

Thành công của một chương trình không chỉ phụ thuộc hoàn toàn vào format, mà còn bởi nhiều yếu tố khác. Ông Nguyễn Minh lý giải thêm: "Một format dở mà có đội ngũ làm tốt vẫn có thể thu hút; còn format hay nhưng thiếu ngôi sao, không được truyền thông thì cũng rất dễ "chết yểu". Thế nên, về thành công của show, format cũng chỉ là một phần, các yếu tố con người như ê kíp vận hành, MC, nghệ sĩ tham gia, kỹ thuật dàn dựng, chiến lược truyền thông đa nền tảng… đóng góp không nhỏ".