Cựu biên tập viên CBS Chris Whipple, ký giả kỳ cựu của làng báo Mỹ về hậu trường Nhà Trắng, trong quyển sách mới nhất đã hé lộ nhiều thông tin về độ minh mẫn và sức khỏe của cựu tổng thống Joe Biden giữa giai đoạn chạy đua tranh cử tổng thống với ông Donald Trump năm ngoái.
Quyển sách xuất bản hồi tháng 4, Uncharted: How Trump Beat Biden, Harris, and the Odds in the Wildest Campaign in History (Chưa từng có tiền lệ: Bằng cách nào ông Trump đánh bại ông Biden, bà Harris, vượt qua mọi bất lợi trong chiến dịch tranh cử lạ lùng nhất lịch sử), có lời kể từ Ronald Klain, cựu chánh văn phòng Nhà Trắng giai đoạn 2021-2023 và là trợ lý tập dượt tranh luận cho ông Biden. Klain còn từng là chánh văn phòng cho ông Biden thời ông làm phó tổng thống.
Cuộc phỏng vấn với Klain diễn ra vào tháng 9/2024, gần ba tháng sau buổi tranh luận "thảm họa" giữa ông Biden với ông Trump, dẫn đến quyết định ngừng tranh cử của ông Biden vào ngày 21/7/2024.
"Klain chưa bao giờ thấy Tổng thống mệt mỏi và lạc hướng đến như vậy. Ông Biden thậm chí không biết chiến dịch của mình đang diễn ra như thế nào. Sau nửa buổi họp, Tổng thống ra ngoài, ngồi bên hồ bơi rồi ngủ gật", Whipple viết về buổi họp đầu tiên giữa Klain và ông Biden tại Trại David vào tháng 6/2024, vài ngày trước buổi tranh luận trực tiếp với ông Trump ở Atlanta.
"Chúng tôi ngồi lại bàn luận. Tôi vô cùng bất ngờ khi ông ấy quá xa rời nội bộ chính trị Mỹ trong khi rất tập trung vào các lãnh đạo NATO. Tôi nửa tin nửa ngờ rằng ông Biden nghĩ mình là tổng thống của NATO thay vì tổng thống Mỹ", Klain kể với Whipple.
Klain cho rằng ông Biden tự tin mình là một tổng thống tốt vì đã nhận nhiều lời khen từ lãnh đạo nước ngoài. Ông không nắm rõ tình trạng lạm phát của nền kinh tế Mỹ và không nêu được cam kết cụ thể cho nhiệm kỳ thứ hai.
Biden đã nêu ý tưởng rằng ông cứ tỏ ra bối rối trước ông Trump thì cử tri sẽ nghĩ rằng những lời ông Trump nói "ngớ ngẩn đến mức đối thủ không tài nào hiểu nổi". Klain sau đó giải thích với ông Biden rằng "nếu ngài tỏ ra bối rối thì người dân chỉ nghĩ rằng ngài chậm hiểu và đó chính là thách thức lớn trong cuộc đua lần này".
Klain cùng các trợ lý trong và ngoài Nhà Trắng, trong đó có nhà làm phim Jeffrey Katzenberg, đã cố gắng chuẩn bị tốt nhất cho ông Biden trước cuộc so tài hùng biện ở Atlanta. Họ tổ chức hai buổi tranh luận mô phỏng, tập trung vào chính sách đối nội.
"Cuộc diễn tập đầu tiên được lên kế hoạch dài 90 phút, nhưng Klain cho dừng lại sau chỉ 45 phút. Tổng thống khi đó đã khàn giọng và dần mất đi sự nhạy bén. Ông chỉ có thể nói nhiều về kế hoạch đầu tư hạ tầng, thành tựu tái thiết nước Mỹ và tạo ra 16 triệu việc làm, nhưng không đưa ra được chương trình nghị sự cho nhiệm kỳ thứ hai", Whipple viết.
Klain kể rằng ông Biden dần tỏ ra khó chịu với buổi diễn tập tranh luận, nhấn mạnh ông không muốn hứa hẹn để tránh bị chỉ trích là nói suông. Klain cố thuyết phục ông Biden nêu thông điệp hoàn tất những cam kết còn dang dở, trong đó có trợ cấp cho nỗ lực chăm sóc trẻ em của các bang và địa phương, đồng thời giảm chi phí sinh hoạt cho người dân.
Ông Biden bối rối, nói đó là chương trình chi tiêu công tốn kém. Klain đáp rằng đây là thông điệp chủ động ứng phó lạm phát, tạo điều kiện cho lực lượng lao động và tốt cho nền kinh tế. Bước đến cuộc tranh luận mô phỏng thứ hai, ông Biden chỉ làm việc được thêm 25 phút và ngừng hẳn.
"Tôi quá mệt mỏi và sợ mất giọng. Tôi cảm thấy thật tệ. Có lẽ tôi cần ngủ, đến sáng hôm sau sẽ khỏe thôi", Klain kể lại lời ông Biden.
Whipple viết rằng đội ngũ cố vấn cho ông Biden thấy rõ sự mệt mỏi và thiếu nhạy bén ở vị Tổng thống 82 tuổi. Klain lo ngại ra mặt rằng cuộc đọ sức với ông Trump "sẽ trở thành thảm họa truyền hình trực tiếp toàn quốc".
Nỗi sợ của Klain cùng cộng sự đã trở thành hiện thực vào ngày 27/6/2024. Ông Biden đến trung tâm sự kiện ở Atlanta trước giờ ghi hình chỉ vài phút. Trên sân khấu, suốt 126 phút, ông thất thế hoàn toàn trước ứng viên đảng Cộng hòa với những khoảnh khắc nói không rõ lời, "đứng hình" giữa tranh luận và thông điệp mâu thuẫn.
Sau thất bại ở Atlanta, Ronald Klain cố thuyết phục ông Biden ở lại Washington để tập hợp ủng hộ từ nhóm cấp tiến trong phe Dân chủ, nhưng Tổng thống lại ưu tiên đến Pennsylvania để tham gia buổi chụp ảnh gia đình do một nhiếp ảnh gia nổi tiếng thực hiện. Thay vì gặp trực tiếp các nghị sĩ cánh tả, ông mở cuộc họp trực tuyến qua Zoom và đánh mất thêm sự ủng hộ nội bộ đảng, tạo ấn tượng rằng ông đã quá già để dẫn dắt họ.
"Các bạn chỉ muốn nói về vấn đề Gaza. Các bạn còn muốn tôi làm gì nữa đây. Tôi là nghị sĩ cấp tiến từ trước khi các bạn bước chân vào quốc hội", các trợ lý kể lại lời ông Biden.
Giữa sức ép từ hàng loạt lãnh đạo đảng Dân chủ và phe cấp tiến, ông Biden ngày 21/7/2024 quyết định rút khỏi cuộc đua vào Nhà Trắng. Bà Kamala Harris, phó tổng thống của ông Biden, sau đó trở thành ứng viên đảng Dân chủ nhưng vẫn thất bại toàn diện trước ông Trump.
"Trong những ngày cuối cùng của chiến dịch tái tranh cử, câu chuyện ông Biden đánh mất phong độ là nguyên nhân lớn dẫn đến thất bại. Nhưng nếu nói rằng các trợ lý của ông ấy cố tình 'che giấu' điều đó thì chúng ta đang đơn giản hóa quá mức. Mọi chuyện phức tạp hơn. Đội ngũ thân cận của ông Biden, những cố vấn thân thiết nhất, đã chìm trong sương mù ảo tưởng và phủ nhận hiện thực. Họ chỉ tin vào những gì họ muốn tin", Chris Whipple bình luận với Politico đầu tháng 4.
Thanh Danh (Theo Guardian, NPR, Vanity Fair)
Tin liên quan
