Cuộc cờ Ukraine trước thượng đỉnh Mỹ - Trung

Dù Tổng thống Mỹ Donald Trump quyết tâm, nhưng cả Tổng thống Nga Vladimir Putin lẫn Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đều khó có thể thỏa hiệp để ngừng cuộc xung đột đã kéo dài gần 3 năm rưỡi qua.

Rạng sáng qua (theo giờ VN), Tổng thống Trump đã tổ chức cuộc họp báo tại Nhà Trắng, qua đó chia sẻ nhiều vấn đề liên quan cuộc xung đột Ukraine ngay trước thềm hội đàm thượng đỉnh giữa ông với Tổng thống Putin dự kiến diễn ra vào ngày 15.8 tại Alaska (Mỹ).

Tham vọng của Tổng thống Trump

Tại cuộc họp báo, Tổng thống Trump cho biết ông sẽ cố gắng trả lại lãnh thổ cho Ukraine khi ông gặp Tổng thống Nga và đặt nền móng cho một thỏa thuận chấm dứt cuộc xung đột giữa hai bên.

"Nga đã chiếm một phần lớn lãnh thổ Ukraine. Họ đã chiếm một số lãnh thổ rất đắc địa. Chúng ta sẽ cố gắng lấy lại một số lãnh thổ đó cho Ukraine", ông Trump tuyên bố và cho biết sẽ xem Tổng thống Putin "nghĩ gì" để chấm dứt cuộc chiến. Chủ nhân Nhà Trắng cũng cho rằng nếu đối phương đồng ý một "thỏa thuận công bằng", thì ông sẽ chia sẻ điều đó với các nhà lãnh đạo châu Âu và NATO, cũng như Tổng thống Zelensky vốn là những bên luôn liên lạc chặt chẽ với Washington. Tổng thống Trump cũng ám chỉ ông Zelensky sẽ không tham gia cuộc hội đàm vào ngày 15.8 tới, nhưng cũng khẳng định sẽ đưa hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine gặp nhau trong tương lai.

Trong khi đó, cũng vào hôm qua, tất cả lãnh đạo các nước EU, chỉ trừ Hungary, đã công bố một thông cáo chung nhấn mạnh Ukraine nên có quyền tự do quyết định tương lai của nước này. "Hoan nghênh những nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm chấm dứt cuộc chiến xâm lược của Nga chống lại Ukraine", nhưng các nhà lãnh đạo EU cũng tuyên bố: "Con đường dẫn đến hòa bình ở Ukraine không thể được quyết định nếu không có Ukraine". Bên cạnh đó, giới lãnh đạo châu Âu lo ngại bị loại khỏi các thỏa thuận liên quan Ukraine và Nga.

Trong hơn nửa năm sau khi nhậm chức, dù nhiều lần tuyên bố sẽ sớm kết thúc cuộc chiến ở Ukraine, đồng thời gây áp lực cho cả Kyiv lẫn Moscow, nhưng Tổng thống Trump vẫn chưa thành công. Mới đây, ông đã ra tối hậu thư yêu cầu Nga phải đàm phán hòa bình, nếu không sẽ tăng cường trừng phạt nước này.

Thách thức cho hòa bình

Cùng ngày 12.8, Đài ABC dẫn lời Tổng thống Zelensky cáo buộc Moscow đang chuẩn bị cho "các hoạt động tấn công mới" chứ không có thiện chí đàm phán ngay trước hội đàm thượng đỉnh Mỹ - Nga. Ông Zelensky khẳng định ông Putin "chắc chắn không chuẩn bị cho một lệnh ngừng bắn hoặc chấm dứt chiến tranh". "Ông Putin chỉ muốn có một cuộc gặp với Mỹ như một chiến thắng cá nhân và sau đó tiếp tục hành động chính xác như trước đây, gây áp lực tương tự lên Ukraine như trước đây", Tổng thống Ukraine cáo buộc.

Gần đây, các lực lượng Nga dường như đã đạt được thành công đáng kể trên tiền tuyến ở miền đông Ukraine. Quân đội Nga mới đây đã đột phá một khu vực ở phía bắc của thành phố Pokrovsk - nằm ở phía đông của Ukraine và có vai trò phòng thủ quan trọng. Điều này có thể giúp Nga có cơ hội chia tách 2 trung tâm phòng thủ phía đông quan trọng của Ukraine là Pokrovsk và Kostyantynivka, rồi từ đó đe dọa các thành phố khác trong khu vực.

Trả lời Thanh Niên hôm qua (12.8), chuyên gia tình báo quân sự Mỹ Carl O.Schuster (từng đứng đầu đơn vị tình báo quân sự NATO ở vùng Balkan) nhận xét: "Cả Tổng thống Putin lẫn Tổng thống Zelensky đều không muốn thỏa hiệp dù cả hai đều đang phải đối mặt với thách thức về tinh thần trong nước. Người dân Ukraine đã phải chịu đựng rất nhiều, nhưng Tổng thống Zelensky có lẽ vẫn xem sự hỗ trợ ngày càng tăng của NATO là một lợi thế lâu dài".

"Trong khi đó, tinh thần nội bộ Nga dường như không suy giảm nhiều như Ukraine. Hơn nữa, Tổng thống Putin có lẽ đánh giá bản thân không thể thỏa hiệp, vì bất kỳ sự nhượng bộ lãnh thổ nào cũng sẽ gây tổn hại cho chế độ của ông. Giống như đối thủ, chủ nhân Điện Kremlin cũng đang tin tưởng vào sự hỗ trợ từ bên ngoài, cụ thể là một số đối tác chiến lược đang cung cấp nhân lực, đạn dược, máy bay không người lái và phụ tùng vũ khí", cựu đại tá Schuster nhận xét.

Vì thế, vị chuyên gia này đánh giá: "Hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine sẵn sàng tham gia đàm phán, nhưng cho đến khi tinh thần trong nước của họ chưa bắt đầu sụp đổ, họ sẽ không chấp nhận ngừng bắn cũng như không đồng ý bất kỳ nhượng bộ lãnh thổ nào. Tổng thống Putin thậm chí sẽ không chấp nhận việc quay trở lại ranh giới trước khi Nga tiến hành chiến dịch quân sự nhằm vào Ukraine từ tháng 2.2022. Vì vậy, cuộc giao tranh sẽ tiếp tục cho đến khi Tổng thống Zelensky hoặc Tổng thống Putin cảm thấy không còn lựa chọn nào ngoài chấm dứt cuộc chiến", chuyên gia Schuster dự báo.