Các cụ dặn: "Lợn không mua thịt cổ, cá không mua cá diếc" - Sự thật khiến ai cũng tâm đắc!

Lời dặn này là một trong những kinh nghiệm đi chợ được nhiều người áp dụng.

Trong kho tàng kinh nghiệm đi chợ và chọn thực phẩm của ông bà ta xưa nay, có một câu nói được truyền tai nhau khá phổ biến: "Lợn không mua thịt cổ, cá không mua cá diếc". Nghe qua tưởng chỉ là mẹo dân gian, nhưng khi phân tích kỹ mới thấy đây là lời dặn rất đáng suy ngẫm, có cơ sở về mặt sức khỏe và dinh dưỡng.

Trên thực tế, những kinh nghiệm "truyền đời" này chính là bí kíp vàng giúp hội nội trợ vừa đảm bảo bữa cơm ngon, vừa giữ gìn sức khỏe cho cả gia đình.

Vì sao không nên mua thịt cổ heo?

Thịt cổ heo là phần nằm ngay dưới đầu, kéo dài tới vai. Đây không phải là phần thịt phổ biến trong mâm cơm hằng ngày, cũng không được ưa chuộng như thịt ba chỉ, nạc vai hay mông.

Lý do đầu tiên nằm ở yếu tố an toàn thực phẩm. Vùng cổ heo là nơi tập trung rất nhiều hạch bạch huyết, tuyến giáp và các mạch máu lớn. Các hạch bạch huyết này có chức năng lọc máu và giữ lại các mầm bệnh, vi khuẩn hay độc tố trước khi bị tiêu diệt. Chính vì thế, sau khi heo bị mổ, những phần thịt quanh vùng cổ dễ tồn đọng máu thừa và các tạp chất không mong muốn. Nếu xử lý không kỹ, thịt cổ có thể gây mất vệ sinh hoặc chứa dư lượng chất có hại cho sức khỏe.

Ngoài ra, do vùng cổ là nơi dễ tiêm thuốc kháng sinh, vắc xin hay hormone tăng trưởng (trong chăn nuôi công nghiệp), nên nguy cơ tồn dư thuốc ở phần thịt này cũng cao hơn. Đây là lý do mà nhiều chuyên gia thú y khuyến cáo: thịt cổ nên được hạn chế sử dụng hoặc cần sơ chế kỹ, tránh ăn sống, tái hay nướng chưa chín kỹ.

Lý do thứ hai nằm ở giá trị dinh dưỡng. Thịt cổ có tỷ lệ mỡ cao, xen lẫn vào mô cơ. Tuy điều này giúp thịt mềm và thơm hơn khi chế biến, nhưng lại là con dao hai lưỡi. Người có bệnh nền như mỡ máu, tim mạch, gan nhiễm mỡ… cần hạn chế ăn vì dễ làm tăng cholesterol "xấu" và nguy cơ đột quỵ.

Vì sao không nên mua cá diếc?

Cá diếc là loại cá nước ngọt quen thuộc, có mặt ở nhiều vùng quê Việt Nam. Thịt cá diếc thơm, ngọt, mềm và rất lành tính. Thậm chí, trong Đông y, cá diếc được đánh giá là một loại "thuốc bổ" giúp kiện tỳ, bổ vị, lợi tiểu, cầm máu và hỗ trợ phụ nữ sau sinh.

Thế nhưng, cá diếc lại không phải là lựa chọn ưa thích trong bữa cơm gia đình thời xưa - vì lý do đơn giản: ít thịt nhưng nhiều xương dăm. Xương cá diếc rất nhỏ, mềm, phân bố khắp thớ thịt khiến người ăn dễ bị hóc, đặc biệt là trẻ em hoặc người cao tuổi. Trong bối cảnh ngày xưa còn khó khăn, thực phẩm không dư dả, việc bỏ tiền mua một con cá vừa ít nạc lại khó ăn bị xem là lãng phí. Người ta thường chọn cá chép, cá trắm, cá rô... vì nhiều thịt, dễ gỡ, "đưa cơm" hơn hẳn.

Thêm vào đó, cá diếc cũng dễ chết nếu bảo quản không tốt, vì vậy nếu không còn tươi thì dễ có mùi tanh và bị mềm bụng, ảnh hưởng đến chất lượng món ăn.

Ngày nay, khi điều kiện sống đã khá hơn, cá diếc cũng phần nào được ưa chuộng trở lại, nhất là trong những món như cá diếc kho chuối, cá rán giòn hay nấu canh chua. Tuy nhiên, nếu trong nhà có người lớn tuổi hoặc trẻ nhỏ, cá diếc vẫn cần được chế biến cẩn thận để tránh hóc xương.

Bài học từ kinh nghiệm dân gian

Câu nói "lợn không mua thịt cổ, cá không mua cá diếc" phản ánh cách chọn thực phẩm khôn ngoan: không chỉ ưu tiên phần ngon mà còn cần đảm bảo an toàn, bổ dưỡng. Trong thời buổi hiện đại, khi chúng ta có nhiều sự lựa chọn hơn, bài học này vẫn còn nguyên giá trị.

Khi đi chợ mua thịt heo, chúng ta nên mua thực phẩm rõ nguồn gốc, được kiểm định vệ sinh an toàn và hạn chế các phần thịt dễ nhiễm tạp chất như cổ, hạch hay nội tạng. Với cá, nên chọn những loại có hàm lượng dinh dưỡng cao, ít xương, dễ chế biến và phù hợp với khẩu vị, thể trạng của cả nhà.

Tổng hợp