Bỏ giấy phép xây dựng: 'Chốt chặn' hoàn công, hậu kiểm

Quy định pháp luật hiện hành yêu cầu việc xây dựng phải được cấp phép, kèm với đó là các quy định tương ứng về hình thức xử lý lỗi xây dựng sai phép, không phép. Tuy nhiên, khi bỏ cấp phép xây dựng, các lỗi vi phạm trên sẽ không cần đặt ra nữa.

Khi bỏ giấy phép xây dựng, cơ quan nhà nước chỉ cần hậu kiểm ở khâu hoàn công làm "chốt chặn" hiệu quả để bảo đảm trật tự xây dựng.

Chốt hậu kiểm, hoàn công, cấp sổ

Theo quy định hiện nay, qua quá trình kiểm tra giám sát một công trình xây dựng, nếu lực lượng chức năng phát hiện công trình xây không phép hoặc sai phép (xây vượt quá nội dung cấp phép) thì xử lý như sau:

- Công trình đang thi công bị cơ quan chức năng phát hiện xây dựng không phép hoặc sai phép thì phải buộc ngừng thi công.

- Công trình vi phạm xây dựng trên thửa đất không phù hợp quy hoạch thì phải xử phạt và buộc chủ nhà thực hiện các thủ tục để xin cơ quan chức năng cấp phép (nếu chưa có phép) hoặc xin điều chỉnh giấy phép cho phù hợp (nếu xây sai phép). 

Sau khi được cấp phép hoặc điều chỉnh giấy phép, chủ nhà mới được tiếp tục xây dựng theo đúng giấy phép được cấp.

- Công trình vi phạm mà đã xây dựng xong vào thời điểm cơ quan chức năng phát hiện vi phạm thì phải xử phạt và buộc phá dỡ.

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Hải Long, cố vấn pháp lý Công ty luật TNHH AGL, cho rằng đối chiếu quy định hiện hành thì không có hình thức xử lý vi phạm nào là "phạt cho tồn tại". 

Vì thế, trong trường hợp bỏ giấy phép xây dựng, cơ quan chức năng cũng chỉ cần chờ công trình xây dựng xong thì tiến hành kiểm tra hoàn công. Khâu này xem như hậu kiểm công trình xây dựng. 

Trường hợp công trình xây dựng không đúng quy chuẩn theo thông tin đã đăng ký, cơ quan chức năng có thể yêu cầu chủ nhà sửa chữa, khắc phục diện tích xây chưa đúng.

"Nếu chủ nhà sửa chữa, khắc phục diện tích nhà cho đúng khung, cơ quan chức năng tổ chức xác nhận, cho phép hoàn công để cấp giấy chứng nhận nhà đất. Trường hợp xây nhà cố tình vi phạm xây không đúng khung quy chuẩn, tăng tầng, thậm chí không bảo đảm an toàn để ở, đe dọa an toàn công trình lân cận, buộc tháo dỡ ngay. 

Bỏ giấy phép xây dựng: Tăng trách nhiệm người xây nhà

Đồng tình với góp ý của ông Hải Long, luật sư Bùi Quốc Tuấn (đoàn luật sư TP.HCM) cũng góp ý thêm về giải pháp tăng trách nhiệm của người dân khi thực hiện quyền và nghĩa vụ trong việc xây dựng.

Cụ thể, theo luật sư Tuấn, khi bỏ việc xin phép xây dựng thì cơ quan nhà nước cần có hướng dẫn cụ thể về khung (chiều cao, rộng, chiều sâu, khoảng lùi, lộ giới, độ vươn ban công...) xây dựng tương ứng vị trí đất theo quy hoạch, quy chế để người dân có "ni" để so sánh, xây theo cho đúng.

Bên cạnh đó, khi bỏ cấp phép đồng thời thực hiện siết hậu kiểm hoàn công, xử lý nghiêm vi phạm thì người dân tự có trách nhiệm với ngôi nhà, công trình mà mình xây dựng. 

"Khi đó người dân tự phải tìm hiểu quy hoạch, quy chế để lên kế hoạch xây nhà cho phù hợp. Họ sẽ phải chủ động và gần như chắc chắn sẽ phải nhờ đến đơn vị có chức năng thiết kế, thi công chuyên nghiệp để bảo đảm công trình của họ được xây dựng đúng, không bị cơ quan chức năng bắt bẻ sai sót, sửa chữa gì...", luật sư Tuấn nói.

Ngoài ra theo luật sư Tuấn, chủ trương tăng tính tự chủ, tăng trách nhiệm của người dân trong xây dựng cũng rất phù hợp trong điều kiện sắp xếp, tinh giản bộ máy sắp tới. 

Cụ thể, theo luật sư Tuấn, theo quy chế phối hợp quản lý trật tự xây dựng trên địa bàn TP.HCM thì thanh tra xây dựng là lực lượng có trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn và xử lý công trình vi phạm trật tự xây dựng đã được cấp phép xây dựng. 

Trong khi theo sắp xếp, lực lượng thanh tra xây dựng là thanh tra chuyên ngành sẽ không còn. UBND cấp xã quản lý toàn diện về công tác xây dựng (nói riêng) ở địa phương cũng không thể đủ nhân sự để đi giám sát, kiểm tra thường xuyên khi công trình thi công.

"Như vậy, cứ để chủ nhà tự đăng ký, tự xây dựng, xây xong thì lực lượng đi kiểm tra, xử lý ở khâu cuối, vừa hiệu quả vừa tiết kiệm thời gian, nhân lực cho bộ máy...", luật sư Tuấn phân tích.