Bảo vệ tài khoản khách hàng trong thời đại kinh tế số

Cùng với việc nở rộ các phương thức thanh toán số, người dùng đang phải đối mặt với xu hướng tội phạm mạng gia tăng.

Ngân hàng xử lý tài khoản giả mạo, chặn lừa đảo

Số vụ việc lừa đảo và số tài khoản nhận tiền lừa đảo đã giảm mạnh sau khi làm sạch thông tin tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân.

Đó là thông tin được ông Lê Hoàng Chính Quang - quyền Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin Ngân hàng Nhà nước (NHNN) - trao đổi với Tuổi Trẻ hôm 13-6.

Số vụ khách bị lừa đảo giảm 57%

Ông Quang cho biết:

- Đến nay đã có hơn 116 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân được đối khớp thông tin sinh trắc học với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Hay nói cách khác đây là những tài khoản đã được làm sạch, chính chủ.

Kể từ 1-7-2024 đến nay, số vụ việc khách hàng bị lừa đảo mất tiền trung bình hằng tháng giảm 57% so với trung bình 6 tháng đầu năm 2024, khi chưa áp dụng quy định về làm sạch thông tin tài khoản đối với khách hàng cá nhân.

Đồng thời, số lượng tài khoản nhận tiền lừa đảo trung bình hằng tháng kể từ giữa năm 2024 đến nay cũng giảm 46,5% so với trung bình 6 tháng đầu năm 2024. Đặc biệt, tại một số tổ chức tín dụng đã không có phát sinh vụ việc lừa đảo của tội phạm mạng trong thời gian gần đây.

* Những con số trên nói lên điều gì, thưa ông?

- Các con số trên cho thấy hiệu quả của việc áp dụng xác thực sinh trắc học đối với giao dịch trực tuyến trên 10 triệu đồng và tổng số tiền giao dịch là 20 triệu đồng/ngày. Số vụ việc lừa đảo, chiếm đoạt tiền của khách hàng cá nhân và số lượng tài khoản khách hàng cá nhân có phát sinh nhận tiền lừa đảo giảm đáng kể.

* Với việc làm sạch thông tin tài khoản của khách hàng cá nhân, tội phạm công nghệ quay sang lừa đảo bằng tài khoản doanh nghiệp. Tới đây, NHNN sẽ có giải pháp gì để ngăn chặn tình trạng này?

- Hiện quy định chưa bắt buộc khách hàng doanh nghiệp xác thực sinh trắc học khi giao dịch trực tuyến. Do đó, tội phạm có thể lập doanh nghiệp ma để mở tài khoản ngân hàng và lừa đảo.

Khi xây dựng quyết định 2345 cuối năm 2023, NHNN đã lường trước rủi ro này, nhưng khi đó lừa đảo chủ yếu xảy ra với tài khoản cá nhân. Đồng thời, NHNN cũng cân nhắc để không ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của doanh nghiệp, nên ưu tiên triển khai sinh trắc học với khách hàng cá nhân trước.

Nhằm ngăn chặn việc lợi dụng tài khoản doanh nghiệp để lừa đảo, NHNN đã ban hành các thông tư hướng dẫn nghị định 52/2024 về thanh toán không dùng tiền mặt. Theo đó, từ 1-7 tới, tài khoản doanh nghiệp muốn giao dịch online phải xác thực giấy tờ tùy thân và sinh trắc học của người đại diện hợp pháp.

Tính đến nay, hơn 711.300 tài khoản doanh nghiệp đã thực hiện xác thực sinh trắc học, góp phần ngăn chặn tài khoản ma phục vụ hành vi phạm tội.

Dựng "lá chắn số" bảo vệ tài khoản của người dân

* Cùng với các chính sách đã triển khai, ngành ngân hàng có giải pháp công nghệ nào để bảo vệ tiền trong tài khoản của người dân?

- Bên cạnh việc liên tục cảnh báo người dân về thủ đoạn lừa đảo, ngành ngân hàng đã triển khai nhiều giải pháp công nghệ nhằm bảo vệ tài khoản khách hàng.

Một là, làm sạch dữ liệu khách hàng, loại bỏ hơn 132,5 triệu tài khoản không chính chủ, vốn là kênh nhận tiền của tội phạm.

Hai là, quy định cấm các tổ chức tín dụng và trung gian thanh toán gửi SMS, email chứa đường link trừ khi khách hàng chủ động yêu cầu. Qua đó giúp người dân dễ dàng nhận diện và tránh bấm vào các link giả mạo dẫn đến mất tiền.

Ba là, triển khai hệ thống giám sát tài khoản, ví điện tử nghi ngờ gian lận. Khi người dùng chuyển tiền đến tài khoản nằm trong danh sách cảnh báo, hệ thống sẽ đưa ra thông báo để khách hàng cân nhắc, thậm chí ngân hàng có thể tạm dừng giao dịch nếu phát hiện rủi ro cao.

Những lớp bảo vệ này đang được kỳ vọng sẽ giảm thiểu đáng kể tình trạng lừa đảo công nghệ.

* Ông có khuyến cáo gì đối với người dân khi sử dụng dịch vụ ngân hàng điện tử?

- Để tránh bị lừa đảo, người dân cần tuyệt đối giữ kín thông tin cá nhân như ngày sinh, số căn cước công dân, số điện thoại, tài khoản ngân hàng... đặc biệt là mật khẩu, mã OTP, số thẻ tín dụng, không chia sẻ cho bất kỳ ai.

Cần cảnh giác với các cuộc gọi tự xưng là nhân viên ngân hàng yêu cầu cung cấp thông tin, đây là hành vi lừa đảo vì ngân hàng không bao giờ yêu cầu thông tin bảo mật qua điện thoại, tin nhắn hay email.

Người dùng cũng nên hạn chế cài đặt ứng dụng không rõ nguồn gốc, tránh nguy cơ bị mã độc chiếm quyền điều khiển điện thoại và đánh cắp tiền trong tài khoản. Theo tôi, không nên cài đặt trên điện thoại, máy tính các ứng dụng chưa được xác thực.

Khi nhận cuộc gọi tự xưng là cơ quan chức năng với nội dung đe dọa liên quan đến điều tra, người dân cần bình tĩnh, không chuyển tiền theo yêu cầu và lập tức báo ngân hàng hoặc công an vì đây có thể là dấu hiệu lừa đảo.

Trường hợp không may bị lừa đảo mất tiền, người dân cần liên hệ ngay với ngân hàng, cơ quan công an để được hỗ trợ xử lý, giảm thiểu tối đa thiệt hại.

* Xin cảm ơn ông.