Bản quyền Ngoại hạng Anh ra sao nếu Canal+ rút khỏi thị trường Việt Nam?

Từ chỗ chỉ vài trăm nghìn USD mỗi mùa, bản quyền Ngoại hạng Anh tại Việt Nam đã vọt lên hàng chục triệu USD sau khi Canal+ gia nhập. Nếu Canal+ rút khỏi thị trường Việt Nam có là tín hiệu tốt cho thị trường này?

Thời kỳ “xem miễn phí” và bước ngoặt mang tên Canal+

Trước năm 2000, giá bản quyền Ngoại hạng Anh tại Việt Nam còn rất thấp, chỉ ở mức vài trăm nghìn USD mỗi mùa. VTV, HTV dễ dàng mua sóng và chia sẻ cho các đài địa phương. Người hâm mộ được xem bóng đá Anh trên VTV3, HTV7, HTV9 hoàn toàn miễn phí.

Đầu những năm 2000, chi phí bắt đầu tăng lên vài triệu USD mỗi mùa. Các công ty môi giới quốc tế như World Sport Group (WSG) nắm độc quyền phân phối khu vực. VTV, HTV phải đàm phán lại với các nhà trung gian, làm giá thành đội lên cao. Dù vậy, bóng đá Anh vẫn phổ biến trên sóng quảng bá và khán giả chưa phải trả phí đáng kể.

Giai đoạn 2007–2009, giá bản quyền tăng vọt lên hơn 10 triệu USD/3 mùa, lần đầu tiên tạo áp lực tài chính cho các nhà đài Việt Nam. VTC từng gây chấn động khi giành quyền phát sóng, đưa Ngoại hạng Anh lên truyền hình số mặt đất miễn phí. Tuy nhiên, gánh nặng chi phí khiến VTC phải chia sẻ lại với VTV, thị trường nhiều lần rơi vào cảnh “tranh chấp sóng”.

Bước ngoặt xuất hiện năm 2009 khi Canal+ (Pháp) liên doanh với VTV lập ra K+. Từ mùa 2010–2013, K+ chi tới khoảng 30–40 triệu USD/3 mùa để độc quyền Ngoại hạng Anh tại Việt Nam. Đây là mức giá gấp nhiều lần so với trước, nhưng đổi lại thị trường ổn định hơn. Người hâm mộ lần đầu quen với việc phải trả phí thuê bao để xem giải đấu.

Kể từ 2010, K+ luôn giữ vị trí trung tâm trong các gói bản quyền Ngoại hạng Anh, liên tục gia hạn đến ít nhất mùa 2027–2028. Tất nhiên, giá bản quyền luôn được các bên không tiết lộ nhưng được đồn đoán tăng đều đặn, có lúc vượt ngưỡng 50 triệu USD/3 mùa.

Thị trường chứng kiến sự thay đổi lớn: từ xem miễn phí trên sóng quảng bá sang xem trả tiền qua truyền hình vệ tinh hoặc OTT. Các đơn vị như FPT Play, MyTV, Viettel TV, VTVCab chỉ có thể mua lại từ K+, tạo thành thế “độc quyền một mối”.

Hành trình leo thang giá bản quyền Ngoại hạng Anh tại Việt Nam phản ánh quy luật tất yếu: sức hút của giải đấu tỷ bảng ngày càng lớn, kéo giá lên mức chóng mặt. Từ chỗ vài trăm nghìn USD, nay đã thành “cuộc chơi” hàng chục triệu USD mà chỉ những tập đoàn đủ tiềm lực như Canal+/K+ mới kham nổi. Với người hâm mộ, câu chuyện không còn là có xem được hay không, mà là phải trả bao nhiêu để tiếp tục đồng hành cùng bóng đá Anh.

Nếu Canal+ rút khỏi Việt Nam kịch bản nào sẽ xảy ra?

Trên truyền thông, Tập đoàn truyền hình trả tiền Canal+ cho biết đang cân nhắc rút khỏi thị trường Việt Nam do thua lỗ kéo dài. Nếu Canal+ rời khỏi Việt Nam, sẽ cần thời gian để nhà cung cấp mới lấp vào khoảng trống, đồng nghĩa với chu kỳ đàm phán, đấu giá và thử nghiệm vận hành và có thể ảnh hưởng tới trải nghiệm người dùng.

Dù là lý do tài chính hay chiến lược, nếu Canal+ rút lui tức thì có thể gây tổn thất cho hệ thống truyền hình trả tiền hiện có, gây gián đoạn dịch vụ và đẩy giá người dùng. Nếu Canal+ rút lui đột ngột hoặc không thông báo sớm, có thể xảy ra tình trạng đứt sóng tạm thời. Báo chí ghi nhận việc một số nền tảng (như VieON) đã ngừng phát K+ từ đầu mùa mà không báo trước khiến người dùng không thể xem trận đấu dù đã trả phí.  

Tuy nhiên, điều này sẽ kích hoạt làn sóng OTT thực thụ, giảm độc quyền, tạo sân chơi cho nhiều nhà nhập cuộc, và thúc đẩy đầu tư nội dung mới. Khả năng xuất hiện nhiều nhà cung cấp mới: Nếu K+ không còn, các nền tảng tự tin về tài chính như FPT Play, VieON, Viettel TV… có thể nhảy vào tranh quyền.

Điều này có thể dẫn đến cạnh tranh thị trường lành mạnh hơn. Việc K+ rút lui đồng nghĩa thị trường mở ra cơ hội cho các đối thủ nội địa như FPT, Viettel, VTVcab, hay các nền tảng OTT như VieON - những đơn vị đã đầu tư mạnh vào chuyển dịch số và có kinh nghiệm phục vụ người dùng kỹ thuật số. Điều này có thể thúc đẩy cạnh tranh, nâng cao chất lượng dịch vụ, và chấm dứt “thế độc quyền 1 bên”. 

Chia sẻ với VietNamNet, một nhà mạng có tham gia cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền cho rằng, K+ đang kinh doanh theo chiến lược giới hạn bản quyền cho số ít khách hàng như một thứ đẳng cấp. Nhưng nếu doanh nghiệp Việt Nam có được bản quyền Ngoại hạng Anh sẽ triển khai cho nhiều thuê bao sử dụng.

“Các nhà cung cấp dịch vụ truyền hình trả tiền Việt Nam sẽ đưa Ngoại hạng Anh đến nhiều thuê bao nhất có thể. Đối với họ là thu về được bao nhiêu chứ không phải câu chuyện xây dựng đẳng cấp hay giữ thế độc quyền. Nếu nhiều đơn vị cùng chia sẻ bản quyền, giá thuê bao cho người dùng có thể trở nên linh hoạt và "mềm" hơn. Thay vì chịu độc quyền định giá, người dùng sẽ có cơ hội so sánh và chọn dịch vụ phù hợp nhất”, đại diện nhà mạng nói.  

Một chuyên gia trong lĩnh vực truyền hình thì cho rằng, “Canal+ mua buôn gói ngoại hạng Anh cho các thị trường của họ. Sau đó, Canal+ chia lại cho các thị trường của họ trong đó có cả K+. Tuy nhiên, mức giá bản quyền chia cho K+ là bao nhiêu đó còn là điểm mờ.

Vị chuyên gia này phân tích tiếp, nếu Canal+ rút khỏi thị trường Việt Nam là tín hiệu tốt vì chắc chắn bản quyền Ngoại hạng Anh sẽ không cao ngất ngưởng và nhiều người Việt sẽ được xem Ngoại hạng Anh có bản quyền với mức giá phù hợp.

Các chuyên gia cho rằng, nếu chuyển giao có lộ trình rõ ràng, khả năng cao thị trường sẽ tái cấu trúc theo hướng cạnh tranh hơn, lành mạnh hơn. Nhưng nếu không, rủi ro vẫn rất cao, nhất là trong ngắn hạn.