Xoá sổ 400.000 xe máy xăng chạy dịch vụ: Đánh đổi là có nhưng chắc chắn có lợi

Theo đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng việc chuyển đổi phương tiện là khó thực hiện. Tuy nhiên, lợi ích lớn nhất chính là cải thiện môi trường. Sự đánh đổi là có, nhưng chắc chắn là đánh đổi có lợi.

10.000-15.000 tài xế sẽ được hỗ trợ

Đề án chuyển đổi 400.000 xe máy chạy xăng sang xe điện của tài xế xe công nghệ và giao hàng TPHCM một lần nữa nóng lên tại tọa đàm "Giảm phát thải, lọc không khí" ngày 22/8.

Ông Lê Thanh Hải, Giám đốc Trung tâm Tư vấn ứng dụng Kinh tế (HIDS), cho biết lộ trình chuyển đổi sẽ kéo dài hơn 3 năm. Từ năm 2026, thành phố không cho phép tài xế xe xăng đăng ký mới tham gia nền tảng dịch vụ vận tải. Tài xế cũ sẽ có 3 năm (2026, 2027, 2028) để chuyển đổi dần sang xe điện, với phương thức vay trả góp mua xe.

Cụ thể, Nhà nước sẽ hỗ trợ miễn lệ phí đăng ký trước bạ, miễn thuế VAT cho tài xế mua xe, đồng thời cung cấp gói vay ưu đãi, khuyến khích tài xế xe hai bánh vay tiền mua xe điện trả góp. 

Bên cạnh đó, ngân sách TPHCM cũng dành ra khoảng 50 tỷ đồng hỗ trợ cho 10.000-15.000 tài xế thuộc diện nghèo, cận nghèo, thu nhập thấp. Mỗi tài xế được nhận khoảng 3-5 triệu đồng để trả trước đợt 1, tương đương 25% giá trị xe.

HIDS ước tính, khoản tiết kiệm chi phí nhiên liệu khi chuyển từ xăng sang điện có thể đủ để tài xế trả góp 1 triệu đồng/tháng (tương đương 40.000 đồng/ngày trong 25 ngày làm việc).

Do đó, đề án kỳ vọng chuyển đổi được 30% số xe dịch vụ hai bánh trong năm 2026 và thêm 50% còn lại trong năm 2027. Đến ngày 1/1/2029, sẽ quy định không cho phép xe xăng hai bánh cung cấp dịch vụ vận tải, giao hàng trên tất cả các nền tảng.

Đáng chú ý, các chương trình hỗ trợ, khuyến khích kéo dài đến hết 2027. Đến năm 2028, chỉ còn gói vay ưu đãi khi tài xế xe hai bánh vay mua xe điện trả góp, không còn miễn lệ phí đăng ký trước bạ và miễn thuế VAT. “Như vậy, ai chuyển đổi trước sẽ được lợi nhiều”, ông Hải thông tin.

Đối tượng bị ảnh hưởng đầu tiên của lộ trình trên là hàng trăm nghìn tài xế, trong đó có nhiều người là đối tác của Grab.  

Ủng hộ quá trình chuyển đổi song bà Đặng Thùy Trang, Giám đốc Đối ngoại Công ty Grab Việt Nam, cho rằng chuyển đổi xe không đơn thuần là việc thay xe xăng cũ bằng một chiếc xe điện mới. Đằng sau chiếc xe là cuộc sống của cả một cá nhân và một gia đình, bởi tài xế là nhóm người lao động dễ tổn thương, với mức thu nhập thấp.

“Nhiều tài xế chia sẻ rằng, xe máy là một tài sản lớn. Rất nhiều cá nhân, gia đình dựa vào chiếc xe để kiếm thu nhập mỗi ngày. Việc chuyển đổi xe, kể cả trả góp 1-2 triệu đồng/tháng cũng có thể là một gánh nặng tài chính với họ”, bà Trang nói.

Gấp rút giải quyết vấn đề trạm sạc

Đại diện Grab kiến nghị, để thực hiện đề án chuyển đổi 400.000 xe, hệ thống trạm sạc công cộng và sự ổn định của lưới điện cần được phát triển nhanh chóng, hoàn chỉnh. 

Đối với tài xế công nghệ và giao hàng, TPHCM có thể thực hiện chuyển đổi dựa trên hiệu suất sử dụng phương tiện. Ví dụ, xe cũ (hoạt động lâu năm) cần ưu tiên chuyển đổi trước, thay vì cả các xe mới mua trong vòng 1, 2 năm trở lại đây. Theo bà Trang, việc buộc phải bán cả những xe mới mua, còn giá trị sử dụng cao, không phải là giải pháp hành chính hợp lý.

Về phần mình, Grab cũng đang hợp tác với các đơn vị sản xuất xe điện tại Việt Nam để thử nghiệm, phát triển mẫu xe có thiết kế phù hợp cho tài xế công nghệ và giao hàng. Nền tảng cũng hợp tác với đơn vị sản xuất xe điện và đối tác tài chính để có chương trình ưu đãi khi chuyển đổi xe điện cho tài xế.

Ngoài ra, đơn vị đang nghiên cứu, tích hợp thông tin các trạm sạc xe điện trên bản đồ GrabMaps, giúp điều hướng cho tài xế tới điểm sạc một cách thuận tiện.

“Nếu thực hiện đủ các giải pháp đồng bộ, đề án chuyển đổi phương tiện tại TPHCM có khả năng thành công rất cao”, ông Nguyễn Đông Phong, Giám đốc Trung tâm thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, Cục Đăng kiểm Việt Nam, đánh giá.

Việc chuyển đổi xe hai bánh từ sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang năng lượng sạch là cần thiết. Theo ông Phong, trạm sạc và thời gian sạc sẽ đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình điện hóa giao thông. Bên cạnh đó, ông kỳ vọng vào công nghệ xử lý pin xe điện tập trung trong tương lai. Nhiều hãng đã phát triển pin không thể cháy nổ và cần thêm thời gian để tiến hành thương mại hóa. 

Theo đại diện Cục Đăng kiểm Việt Nam, nhiều người nói việc chuyển đổi phương tiện là khó, không làm được. Dẫu vậy, cái được lớn nhất chính là cải thiện môi trường. Việc đánh đổi là có, nhưng chắc chắn đánh đổi là có lợi.