Xét tuyển đại học: Hoang mang, rối bời vì quy đổi điểm

Mấy hôm nay phụ huynh, học sinh đua nhau tìm hiểu các khái niệm toán học và ý nghĩa của chúng. Họ lần mò theo các công thức, học cách tính toán, làm đi làm lại nhiều lần để quy đổi, biết số điểm chính xác của mình trước khi đăng ký xét tuyển đại học.

Đó là một hành trình gai góc khó nhằn, vì mỗi trường mỗi công thức, tham số khác nhau. Rối bời và hoang mang là tâm trạng chung của nhiều thí sinh và phụ huynh.

Đổi mới đáng ghi nhận, nhưng...

Kỳ tuyển sinh đại học năm 2025 ghi nhận nhiều cái đầu tiên: quy đổi tương đương điểm thi các phương thức về thang 30 với điểm thi tốt nghiệp THPT được xem là thước đo gốc, công bố bách phân vị 7 tổ hợp, công bố tương quan điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp THPT...

Tất cả những điều này nhằm hướng đến một kỳ tuyển sinh đại học minh bạch, công bằng và thuận lợi cho thí sinh. Đây là đổi mới đáng ghi nhận của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Tuy nhiên những mục tiêu ấy có đạt được không còn phải chờ xem thực tế thực hiện và kết quả cuối cùng thế nào. Còn trước mắt, rối rắm và hoang mang là những từ có thể được dùng để miêu tả cho những diễn biến trong vài ngày qua.

Bách phân vị lần đầu tiên được công bố, phần lớn người dân không hiểu đó là gì và có ý nghĩa như thế nào, giúp ích gì cho việc đăng ký nguyện vọng của thí sinh và xét tuyển của các trường đại học. Những băn khoăn ban đầu cũng được giải tỏa nhưng vẫn còn những tranh luận quanh tính chính xác của bảng bách phân vị này.

Điểm thi các tổ hợp xét tuyển giữa các tổ hợp năm nay khá lớn, bảng bách phân vị là cơ sở để thí sinh biết thứ hạng mình đang ở đâu, các trường đại học xác định mức điểm phù hợp cho các tổ hợp thay vì một điểm chung cho tất cả các tổ hợp để công bằng cho thí sinh.

Thế nhưng rất nhiều trường đại học công bố vẫn áp dụng một điểm chuẩn chung cho tất cả tổ hợp hoặc không công bố quy đổi. Vậy là về lý thuyết, công bằng chỗ có chỗ không.

Điều khiến thí sinh, phụ huynh và ngay cả các trường đại học băn khoăn đó là việc quy đổi tương đương về thang điểm 30. Ngay từ khi dự thảo quy chế tuyển sinh, rất nhiều ý kiến phản bác quy định này bởi mỗi kỳ thi có mục tiêu, đề thi, mức độ phân loại khác nhau. Việc quy đổi sẽ không tương đồng, thiếu cơ sở khoa học như vậy sẽ khó đảm bảo tính công bằng.

Cũng từng có nhiều cảnh báo việc mỗi trường quy đổi một kiểu sẽ dẫn đến rối loạn, mất công bằng. Nhưng quy định ấy vẫn được thực thi và bước đầu đã khiến thí sinh và phụ huynh rất phiền não.

Mỗi trường một kiểu

Vì công thức quy đổi khác nhau nên các trường đại học cũng đưa ra điểm quy đổi khác nhau. Cùng mức điểm đánh giá năng lực, trường này quy đổi 24,25, trường kia quy đổi thành 27,25 điểm. Cũng năng lực đó nhưng trường này đánh giá cao, trường kia lại hạ xuống. Trường áp dụng chênh lệch điểm xét tuyển giữa các tổ hợp, trường xét một điểm chuẩn chung cho các tổ hợp. Nơi chênh lệch học bạ và điểm thi tốt nghiệp 2 điểm, chỗ lại 4-5 điểm...

Nghĩa là cùng một kết quả do Bộ Giáo dục - Đào tạo đưa ra nhưng mỗi trường hiểu và làm một kiểu. Không có sự thống nhất thì công bằng, bình đẳng chỉ nằm trên giấy. Thậm chí trưởng phòng đào tạo một trường đại học nói rằng vì văn bản của bộ chỉ để tham khảo nên vận dụng thế nào tùy các trường. Phần khó nhất là quy đổi điểm bộ đẩy cho các trường thực hiện mà không có bất kỳ công thức chung nào.

Điều này dẫn đến tình trạng rối ren, thậm chí cạnh tranh không lành mạnh ở các trường cùng phân khúc. Cũng vì mỗi trường quy đổi điểm khác nhau nên có thể ở trường này thí sinh xét điểm thi đánh giá năng lực hay tốt nghiệp THPT được lợi nhưng khi xét ở trường khác lại bị thiệt và ngược lại. Mục tiêu công bằng và bình đẳng coi như khó đạt được.