Vụ gần 600 loại sữa giả: Vì sao việc quy trách nhiệm trở nên mơ hồ?

Đại biểu Quốc hội cho rằng, trong vụ 600 loại sữa giả, sự chồng chéo, thiếu thống nhất trong phân công trách nhiệm giữa Bộ Y tế, Bộ Công thương, chính quyền địa phương... khiến việc quy trách nhiệm trở nên mơ hồ vì tất cả đều liên quan nhưng không ai chịu trách nhiệm cuối cùng.

Chiều 6.5, tiếp tục kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại tổ về dự thảo luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

Vụ 600 loại sữa giả là dấu hiệu những lỗ hổng hệ thống

Nêu ý kiến tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Như So (đoàn Bắc Ninh), Chủ tịch Công ty DABACO Việt Nam, đề nghị quy định minh bạch, phân định rõ trách nhiệm quản lý nhà nước của từng bộ, ngành theo lĩnh vực, tránh chồng chéo, buông lỏng quản lý hoặc bỏ trống trách nhiệm.

Đại biểu cũng đề nghị cần thiết lập rõ vai trò chủ trì và cơ chế phối hợp liên ngành một cách hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong công tác kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm về chất lượng sản phẩm hàng hóa.

Đại biểu cho rằng, vụ việc gần 600 loại sữa giả được sản xuất và lưu hành công khai trong suốt 4 năm qua đã phơi bày rõ nét sự buông lỏng và thiếu cơ chế phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong kiểm soát chất lượng hàng hóa.

Theo ông, đây không chỉ là vụ việc cá biệt mà là dấu hiệu cho thấy những lỗ hổng mang tính hệ thống trong thiết kế chính sách và tổ chức thực thi.

Ông phân tích, cơ chế hậu kiểm rõ ràng là định hướng đúng đắn, phù hợp thông lệ quốc tế và chủ trương cải cách thủ tục hành chính, song khi thiếu năng lực hậu kiểm, thiếu cơ chế phối hợp, thiếu sự liên thông giữa các cơ quan quản lý nhà nước thì cơ chế này trở thành kẽ hở để lợi dụng, né tránh trách nhiệm pháp lý và kiểm soát chất lượng.

"Trong vụ việc trên, sự chồng chéo, phân tán và thiếu thống nhất trong phân công trách nhiệm giữa Bộ Y tế, Bộ Công thương, chính quyền địa phương... khiến cho không có một cơ quan nào thực sự chịu trách nhiệm toàn diện", đại biểu Nguyễn Như So nêu rõ và nhấn mạnh: "Khi hậu quả xảy ra việc quy trách nhiệm trở nên mơ hồ vì tất cả đều liên quan nhưng không ai là đầu mối chịu trách nhiệm cuối cùng, dẫn đến tình trạng đùn đẩy, đá bóng trách nhiệm".

Cần giải quyết tận gốc các vụ sữa giả bằng cơ chế quản lý rõ ràng

Từ đó, đại biểu Nguyễn Như So đề nghị, việc sửa đổi luật cần giải quyết tận gốc vấn đề này bằng cách thiết lập rõ mô hình quản lý, trong đó quy định cụ thể cơ quan chủ trì, cơ chế phối hợp liên ngành, trách nhiệm hậu kiểm gắn với chế tài thực thi đủ mạnh.

"Chỉ khi xây dựng được cơ chế quản lý đồng bộ, rõ ràng và có tính ràng buộc cao thì chất lượng sản phẩm, hàng hóa mới thực sự được kiểm soát và quyền lợi người tiêu dùng mới được bảo đảm", đại biểu Nguyễn Như So nhấn mạnh.

Trước đó, ngày 15.4 vừa qua, Bộ Công an khởi tố, bắt tạm giam 8 bị can trong đường dây sản xuất, buôn bán 573 loại sữa bột giả dành cho người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non và phụ nữ có thai.

Theo điều tra của công an, 573 loại sữa giả đã được đường dây này sản xuất, bán ra thị trường trong suốt 4 năm qua, thu về gần 500 tỉ đồng.

Theo cơ quan chức năng, một trong những thủ đoạn được các đối tượng sử dụng là lợi dụng quy định về việc doanh nghiệp được tự công bố sản phẩm, tự công bố các chỉ tiêu chất lượng, hàm lượng, thành phần dinh dưỡng, tính năng, tác dụng sản phẩm. Việc này không chịu sự quản lý, kiểm tra, kiểm nghiệm, cấp phép trước khi sản phẩm lưu hành.

Cơ quan công an cũng cho biết, bên cạnh việc làm rõ sai phạm của các bị can, sẽ kiến nghị cơ quan có thẩm quyền bổ sung quy định trong quản lý an toàn, sản xuất, kinh doanh thực phẩm, hạn chế các kẽ hở, không để các đối tượng lợi dụng nhằm thực hiện hành vi vi phạm.

Bộ Công thương nói không thuộc đối tượng quản lý của bộ này vì sữa có vi chất dinh dưỡng là do Bộ Y tế quản lý. Còn Bộ Y tế thì nói việc này thực hiện theo quy trình "hậu kiểm" và "đã giao phần lớn về địa phương quản lý".