Vì sao trời mưa khiến ta buồn ngủ?

Có những buổi sáng hoặc trưa trời mưa lất phất, đồng hồ báo thức reo vang nhưng cơ thể chúng ta không buồn nhúc nhích.

Việc cảm thấy lười biếng, uể oải hay chỉ muốn nằm lì trên giường vào những lúc trời mưa thực ra không hẳn là cảm xúc cá nhân, mà bắt nguồn từ các phản ứng sinh lý rất cụ thể trong cơ thể.

Theo IFL Science, khoa học đã chỉ ra rằng mưa ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của hệ thần kinh, hormone và môi trường sống, tất cả đều có thể khiến chúng ta thấy buồn ngủ hơn bình thường.

Mưa "gián tiếp" làm giảm serotonin và tăng melatonin

Ánh sáng mặt trời có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc điều tiết đồng hồ sinh học của con người.

Tia UVA và UVB từ ánh nắng mặt trời kích thích cơ thể sản sinh serotonin, một hormone giúp tăng mức độ tỉnh táo, cải thiện tâm trạng và nâng cao khả năng tập trung. Đồng thời, ánh sáng cũng làm giảm sản xuất melatonin, một loại hormone gây buồn ngủ được tuyến tùng tiết ra khi trời tối.

Tuy nhiên, vào những ngày mưa, bầu trời u ám, mây dày và ánh sáng giảm mạnh, cơ thể tự động "hiểu nhầm" rằng đang đến giờ ngủ. Lúc này, lượng serotonin giảm, còn melatonin tăng lên khiến chúng ta dễ rơi vào trạng thái lờ đờ, mỏi mệt.

Bác sĩ Darius Loghmanee, chuyên gia giấc ngủ tại Trung tâm Y tế Advocate Christ (Mỹ), lý giải: "Khả năng ngủ hay thức của con người bị chi phối bởi môi trường. Nếu bạn quen ngủ trong bóng tối, việc có ánh sáng trong phòng có thể khiến khó ngủ. Ngược lại, nếu quen thức dậy trong ánh sáng thì những ngày u ám hoặc mùa đông có thể khiến bạn rất khó tỉnh táo".

Cơ thể tốn năng lượng hơn

Trời mưa còn tạo ra môi trường có độ ẩm cao. Khi độ ẩm tăng, cơ thể phải hoạt động nhiều hơn để duy trì thân nhiệt ổn định thông qua quá trình cân bằng nội môi (homeostasis). Quá trình điều tiết này tiêu tốn năng lượng và góp phần tạo cảm giác mệt mỏi.

Bên cạnh đó, mưa thường kéo theo áp suất khí quyển giảm, đặc biệt trong những cơn dông hoặc bão.

Áp suất thấp đồng nghĩa với việc lượng oxy trong không khí giảm nhẹ. Mặc dù sự thay đổi này nhỏ nhưng vẫn đủ để ảnh hưởng đến khả năng trao đổi oxy của cơ thể, khiến một số người cảm thấy mệt và uể oải hơn bình thường.

Âm thanh của mưa giúp dễ ngủ

Ngoài tác động từ ánh sáng và môi trường, bản thân âm thanh của mưa cũng ảnh hưởng đến não bộ.

Tiếng mưa rơi đều đều, nhẹ nhàng là một dạng "pink noise" (âm thanh hồng), loại âm thanh nền có tần số thấp, dịu và tự nhiên, khác với "white noise" (âm thanh trắng) vốn có tần số cao và chói hơn.

Loại "âm thanh hồng" có khả năng làm dịu thần kinh, che lấp tiếng ồn gây phân tâm và hỗ trợ quá trình đi vào giấc ngủ. Ngoài mưa, tiếng gió thổi, tiếng lá xào xạc hay nhịp tim cũng là các dạng "âm thanh hồng".

Một số nghiên cứu cho thấy việc nghe "âm thanh hồng" vào ban đêm có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, tăng độ sâu và giảm số lần thức giấc.

Hội chứng rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD)

Không ít người trải qua tình trạng tâm trạng giảm sút, khó tập trung hoặc mệt mỏi kéo dài trong những ngày ít nắng, đặc biệt vào mùa đông.

Hiện tượng này được gọi là SAD - viết tắt của Seasonal Affective Disorder, tạm dịch là rối loạn cảm xúc theo mùa.

Về bản chất, SAD là một dạng trầm cảm có chu kỳ, do sự thiếu hụt ánh sáng làm rối loạn nhịp sinh học và giảm lượng serotonin trong não.

Tuy SAD phổ biến vào mùa lạnh ở các nước ôn đới, nhưng một số biểu hiện nhẹ cũng có thể xuất hiện trong những đợt mưa dài ở vùng nhiệt đới.

Để cải thiện tình trạng này, các bác sĩ thường khuyến nghị sử dụng liệu pháp ánh sáng. Cụ thể, người bệnh ngồi trước hộp đèn chuyên dụng có cường độ 10.000 lux trong một khoảng thời gian nhất định mỗi ngày, mô phỏng lại hiệu ứng ánh sáng mặt trời.

Theo bác sĩ Michelle Drerup - giám đốc Trung tâm Y học giấc ngủ hành vi tại Cleveland Clinic (Mỹ), liệu pháp hộp đèn không những giúp cải thiện SAD mà còn hữu ích trong việc chống lại cảm giác ngái ngủ kéo dài vào ban ngày, còn gọi là "sleep inertia".