Vì sao hàng loạt lãnh đạo châu Âu 'tháp tùng' ông Zelensky tới Mỹ?

Chuyên gia nhận định các nhà lãnh đạo châu Âu muốn duy trì vai trò của khối trong quá trình tìm kiếm giải pháp hòa bình cho Ukraine, và phần nào đó là “bảo vệ” ông Zelensky.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gặp Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen tại Brussels hôm 17/8, ngay trước khi lên đường thăm Washington. Ảnh: Reuters.

Một ngày trước cuộc gặp ngày 18/8 giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, hàng loạt lãnh đạo châu Âu cho biết cũng sẽ tới Washington tham dự cuộc họp.

Danh sách đoàn đại biểu châu Âu bao gồm Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb, Chủ tịch Hội đồng châu Âu António Costa và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen. Tổng thư ký NATO Mark Rutte cũng sẽ góp mặt.

Politico dẫn các nguồn tin ngoại giao đánh giá việc các nhà lãnh đạo châu Âu cùng ông Zelensky tới Washington là nhằm đảm bảo các bên không vượt qua “lằn ranh đỏ” và đảm bảo Ukraine không bị ép buộc đổi lãnh thổ lấy thỏa thuận.

“Châu Âu hiểu rõ sự khó đoán của ông Trump, sự thiếu thông cảm của ông đối với châu Âu và Ukraine”, giáo sư Michael Kimmage tại Đại học Công giáo Mỹ (CUA) nói với New York Times.

Phái đoàn hùng hậu

Văn phòng Tổng thống Pháp cho biết ông Macron sẽ tới Washington hôm 18/8, khẳng định cuộc hội đàm sẽ thúc đẩy phối hợp giữa châu Âu và Mỹ nhằm “đạt được một nền hòa bình công bằng và lâu dài, bảo vệ các lợi ích sống còn của Ukraine và an ninh châu Âu”.

Trong khi đó, người phát ngôn chính phủ Đức Stefan Kornelius cho biết mục đích cuộc gặp ngày 18/8 tại Nhà Trắng là “trao đổi thông tin với ông Trump sau cuộc gặp của ông với Tổng thống Nga Vladimir Putin tại Alaska”.

“Thủ tướng Merz sẽ thảo luận các nỗ lực hòa bình với các nguyên thủ và người đứng đầu chính phủ, nhấn mạnh sự quan tâm của Đức với việc nhanh chóng đạt được thỏa thuận hòa bình tại Ukraine”, ông Kornelius nói thêm.

Nhân vật đáng chú ý nhất trong phái đoàn có lẽ là Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb.

Khác với các “nước lớn” - Anh, Pháp, Đức, Italy - vai trò của Phần Lan trong giải quyết cuộc xung đột Ukraine có thể không lớn bằng. Tuy nhiên, ông Stubb là người có quan hệ tốt với ông Trump.

Nhà lãnh đạo Phần Lan có quan hệ cá nhân tốt đẹp với ông chủ Nhà Trắng. Trong ảnh, hai nhà lãnh đạo đánh golf tại Florida hồi tháng 3. Ảnh: @realDonaldTrump/TruthSocial.

Theo Politico, các nhà lãnh đạo châu Âu hy vọng ông Stubb có thể ngăn tranh cãi giữa ông Trump và ông Zelensky, cũng như thuyết phục ông chủ Nhà Trắng không để châu Âu “ra rìa” trong các cuộc đàm phán sau này.

Về phần mình, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho rằng nhận định các nhà lãnh đạo châu Âu muốn ngăn Ukraine bị ép ký thỏa thuận không có lợi là “ngu ngốc”. “Chúng tôi đã làm việc với những người này từ nhiều tuần nay”, ông Rubio nói với CBS.

“Họ đến đây ngày mai vì họ lựa chọn đến đây ngày mai. Chúng tôi mời họ tới”, ngoại trưởng Mỹ bổ sung.

Bên cạnh đó, châu Âu dường như đang cố gắng thể hiện vai trò trong giải quyết cuộc xung đột tại Ukraine. Dưới thời Tổng thống Biden, quan điểm của hai bờ Đại Tây Dương về cuộc xung đột khá tương đồng. Tuy nhiên, cách tiếp cận mới của ông Trump - bao gồm việc cắt giảm viện trợ cho Ukraine và trực tiếp gặp ông Putin - châu Âu lo ngại Washington có thể bỏ qua lợi ích của mình.

Pháp và Anh đang thúc đẩy thiết lập một lực lượng đảm bảo an ninh cho Ukraine sau hiệp ước hòa bình, với trụ sở đặt tại Paris. Dù vậy, châu Âu vẫn muốn Mỹ cùng tham gia nỗ lực này.

Theo các nhà ngoại giao châu Âu, đại diện của các nước thành viên đã nhóm họp sáng 16/8, ngay sau cuộc hội đàm giữa ông Trump và ông Putin. Họ được yêu cầu dự họp một mình và không mang điện thoại để đảm bảo thông tin không bị lộ lọt.

Thế khó của châu Âu

Trong cuộc điện đàm giữa ông Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu sau hội đàm Trump - Putin, ông chủ Nhà Trắng dường như tin rằng nếu ông Zelensky chấp nhận cắt toàn bộ vùng Donbas cho Nga - kể cả các vùng chưa bị Nga kiểm soát - hai bên có thể nhanh chóng đạt được thỏa thuận hòa bình, hai quan chức cấp cao châu Âu tiết lộ với New York Times.

Viết trên mạng xã hội sau cuộc gặp, ông Trump cũng tuyên bố cách tốt nhất để chấm dứt chiến sự là “trực tiếp đạt được thỏa thuận hòa bình, không chỉ là thỏa thuận ngừng bắn”.

Tuyên bố này dường như các nhà lãnh đạo châu Âu giật mình: Ông Trump đã bỏ qua nguyên tắc mới được các bên đồng thuận chưa đầy một tuần trước: Các bên cần đạt được lệnh ngừng bắn trước khi đàm phán hòa bình.

Các nhà lãnh đạo châu Âu muốn tránh kịch bản tranh cãi giữa ông Trump và ông Zelensky như cuộc gặp hồi tháng 2. Ảnh: Reuters.

Các nhà ngoại giao châu Âu đánh giá ông Trump dường như ưa thích thỏa thuận hòa bình hơn ngừng bắn vì điều đó có thể giúp ông tiến gần hơn tới giải Nobel Hòa bình - dù việc đạt được thỏa thuận này có thể mất hàng tháng, thậm chí hàng năm.

Dù vậy, có vẻ như châu Âu không muốn công khai mâu thuẫn với ông chủ Nhà Trắng. Họ cố gắng nhấn mạnh mặt tích cực: Ông Trump đã đồng ý để Mỹ tham gia bảo đảm an ninh cho Ukraine sau khi thỏa thuận hoàn tất.

Trước cuộc gặp với ông Trump, các nước châu Âu đã tái khẳng định mong muốn đạt được lệnh ngừng bắn tại Ukraine trước thỏa thuận hòa bình.

“Lệnh ngừng bắn và đảm bảo an ninh đáng tin cậy cho Ukraine là điều cần thiết để đạt được một nền hòa bình công bằng và bền vững”, nhóm các nước Bắc Âu và Baltic ra tuyên bố.

Trong khi đó, tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo Pháp, Italy, Đức, Anh, Phần Lan, Ba Lan và EU - những người được ông Trump thông báo về nội dung cuộc gặp với ông Putin - không trực tiếp đề cập đến khả năng ngừng bắn nhưng khẳng định “Ukraine là bên quyết định về lãnh thổ của mình”.

“Châu Âu luôn phải phản ứng trước ông Trump và bị mắc kẹt trong các động thái của ông ấy - do đó, họ gần như không thể xây dựng một chiến lược”, giáo sư Kimmage nói.