Vì sao giá cát ở Đắk Lắk tăng đột biến, khan hiếm?

Giá cát xây dựng tại Tây Nguyên đang tăng gấp 2 - 3 lần so với mức niêm yết. Nhiều doanh nghiệp ngừng khai thác hoặc chỉ bán cầm chừng khiến thị trường vật liệu xây dựng biến động mạnh.

Ngày 11-6, đại diện Sở Xây dựng tỉnh Đắk Lắk cho biết đã kết thúc đợt kiểm tra và xác định nguyên nhân chính khiến giá cát tăng cao là do nhiều doanh nghiệp ngừng hoặc hạn chế khai thác.

Bán cầm chừng, giá cát vượt xa niêm yết

Đoàn kiểm tra của Sở Xây dựng tỉnh Đắk Lắk đã kiểm tra 9 doanh nghiệp, 5 cửa hàng vật liệu xây dựng ở các huyện Ea Kar, Krông Pắk, Krông Bông, Lắk, Krông Ana và Ea Súp, ghi nhận nhiều nơi niêm yết giá một đằng, bán một nẻo, tàu khai thác ngừng hoạt động do hết hạn đăng kiểm.

Công ty TNHH Hà Bình (Krông Pắk) niêm yết 150.000 đồng/m³ cát bẩn, 220.000 đồng/m³ cát sạch nhưng không niêm yết tại bãi.

Công ty MJ (xã Cư Yang) đã dừng khai thác, bán cát thường 260.000 đồng/m³, cát đẹp 300.000 - 360.000 đồng/m³, không ghi rõ chi phí vận chuyển.

Tại xã Ea Ô, Công ty Đoàn Kết báo giá cao hơn niêm yết, tàu khai thác hết đăng kiểm. Cửa hàng vât liệu xây dựng Trường Phước (xã Ea Đar) chỉ nhập theo đơn đặt hàng, giá 650.000 - 850.000 đồng/m³.

Công ty Đoàn Chính Nghĩa (Krông Bông) là đơn vị hiếm hoi bán đúng giá niêm yết 291.500 đồng/m³, nhưng chỉ 1 trong 4 tàu còn hiệu lực đăng kiểm. Công ty TNHH Hưng Vũ từ tháng 4 chỉ bán theo hợp đồng, giá tăng từ 200.000 lên 262.000 đồng/m³ chỉ sau một tháng.

Khảo sát tại TP Buôn Ma Thuột, giá cát thực tế cao gấp nhiều lần giá gốc. Một doanh nghiệp cho biết giá tại bãi đã lên 750.000 đồng/m³, cộng thêm 100.000 - 150.000 đồng/m³ chi phí vận chuyển tùy khoảng cách.

"Giá cao thế này thì doanh nghiệp không có mỏ sẽ không dám nhập hàng, bởi mua vào không bán ra được. Nếu kéo dài vài tháng nữa, chắc chắn nhiều công trình sẽ bị đình trệ", chủ doanh nghiệp này nói.

Phải kiểm soát việc khai thác, niêm yết giá cát

Đợt kiểm tra của Sở Xây dựng tỉnh Đắk Lắk cũng cho thấy giá cát thực tế cao hơn giá niêm yết, nhiều đơn vị tính giá vận chuyển vào giá thành nhưng không ghi cự ly.

Tại huyện Lắk, đa số doanh nghiệp ngừng khai thác, chỉ bán cát tồn kho. Công ty Phương Nam Tây Nguyên bán cát lưu kho 370.000 đồng/m³.

Có 2 đơn vị đăng ký khai thác là Công ty TNHH Phú Bình và Công ty TNHH Xuân Bình, nhưng cả hai đều có trụ sở tại tỉnh Đắk Nông và chỉ cung cấp nhỏ lẻ cho người dân Đắk Lắk.

Đây là 2 doanh nghiệp đã bị phản ánh dựng hàng rào né camera ở Krông Nô, nộp thuế thấp hơn công suất. Điều này khiến nguồn cung tại chỗ bị thu hẹp, đẩy giá cát lên cao.

Một số cửa hàng như Tiến Phát, Nam Khánh báo giá tăng liên tục, có nơi giá tăng vọt từ 400.000 lên 680.000 đồng/m³ chỉ trong hơn một tháng.

Ở Krông Ana, có 3 đơn vị khai thác không làm việc với đoàn kiểm tra dù đã được mời. Công ty Minh Lợi mới hoạt động trở lại, chỉ 1/2 tàu còn đăng kiểm. Tại Ea Súp, cũng có 3 doanh nghiệp được cấp phép nhưng ngừng khai thác từ đầu năm, tàu hết hiệu lực kỹ thuật.

Theo kết quả kiểm tra, nhiều doanh nghiệp ngưng hoặc hạn chế khai thác do tàu hết đăng kiểm, trong khi nhu cầu cát xây dựng vẫn cao.

Qua kiểm tra tại 9 doanh nghiệp, Sở Xây dựng ghi nhận có 24 tàu được cấp giấy đăng ký, nhưng chỉ 4 tàu còn hiệu lực đăng kiểm.

Sở Xây dựng kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo doanh nghiệp đăng kiểm lại tàu, nghiêm cấm khai thác, vận chuyển bằng tàu hết hạn hoặc chưa đăng kiểm; yêu cầu các đơn vị niêm yết và bán đúng giá.

Đoàn kiểm tra cũng phát hiện giá cát trên thị trường có dấu hiệu bị đẩy lên cao bất thường. Đối chiếu hóa đơn tại một số doanh nghiệp và cửa hàng, nhiều trường hợp giá bán cao hơn đáng kể so với giá mỏ. Một số hóa đơn có cộng thêm phí vận chuyển, nhưng không ghi rõ cự ly, gây khó khăn trong kiểm soát giá và minh bạch thị trường.

Sở đề nghị UBND các huyện cần tăng cường kiểm tra việc niêm yết, bán đúng giá tại các điểm vật liệu xây dựng. Riêng Krông Pắk phải xử lý vi phạm niêm yết giá tại Công ty TNHH Hà Bình theo nghị định 87 của Chính phủ về hành vi không niêm yết giá.