Vì sao chứng khoán giảm kỷ lục?

Chứng khoán giao dịch suốt phiên hôm nay trong sắc đỏ với mức giảm phổ biến 15-25 điểm. Khoảng một tiếng trước giờ chốt phiên, áp lực bán dâng lên đột ngột khiến chỉ số rơi thẳng đứng. VN-Index mất gần 95 điểm so với tham chiếu, tương đương 5,47% và xuyên thủng hàng loạt mốc hỗ trợ quan trọng để xuống 1.636 điểm. Chỉ số VN30 giảm đến 106 điểm, xuống 1.870 điểm.

Tính theo giá trị tuyệt đối, đây là phiên giảm sâu nhất lịch sử. Còn xét theo giá trị tương đối (phần trăm), mức giảm hôm nay mạnh nhất trong nửa năm qua. Lần gần nhất thị trường giảm hơn 5% một phiên là đầu tháng 4, khi thông tin Mỹ áp thuế nhập khẩu đối ứng khiến thị trường "bốc hơi" mạnh nhiều phiên liên tiếp.

Theo Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS), đây là phiên giảm điểm gây sốc đầu tiên sau giai đoạn tăng giá mạnh. Nhóm phân tích này cho rằng, diễn biến thị trường trong phiên khá bất ngờ, một phần xuất phát từ kết luận của Thanh tra Chính phủ về các sai phạm trong phát hành trái phiếu, một phần do áp lực bán mạnh cuối phiên đã kích hoạt các vị thế bán, kéo theo các hành động làm giảm mạnh tỷ lệ cho vay ký quỹ (margin), vốn được cho là rất cao sau khi kết thúc quý III.

Lý giải sâu hơn, ông Bùi Công Toàn, chuyên viên tư vấn của Chứng khoán VNDirect, nói nhà đầu tư cảm thấy "bất ngờ" trong phiên giảm điểm hôm nay do VN-Index chưa từng có cú "sập" nào mạnh như vậy kể từ sau giai đoạn thuế quan. Hơn nữa, sự kiện này xảy ra khi thị trường đang trong mùa báo cáo tài chính quý III với đa số doanh nghiệp đều cho kết quả tốt. Thêm vào đó, thị trường chứng khoán thế giới cũng đang giao dịch khá ổn.

Thông tin bất lợi chủ yếu được đưa ra trước phiên hôm nay là kết quả thanh tra trái phiếu tại một số doanh nghiệp. Trong buổi sáng, tác động của việc này đã thể hiện rõ ở những cổ phiếu bị ảnh hưởng trực tiếp, số lượng cổ phiếu tăng vẫn giữ mức cân bằng. Tuy nhiên sau 14h, chỉ số chung bắt đầu giảm sâu theo đà mở rộng của sắc đỏ. Theo ông Toàn, lý do có thể đến từ diễn biến của khối ngoại khi hôm nay nhóm này bán ròng gần 2.000 tỷ đồng trên sàn HoSE. Xu hướng xả hàng kéo dài của nước ngoài trái ngược kỳ vọng dòng tiền có thể được rót vào ồ ạt. Điều này tạo ra áp lực lan tỏa cho nhà đầu tư cá nhân và tổ chức trong nước.

Trong khi đó, ông Nguyễn Trọng Đình Tâm, Phó giám đốc Phân tích cổ phiếu của Chứng khoán ASEAN, cho rằng diễn biến hôm nay là một nhịp điều chỉnh để cân bằng lại đà tăng liên tục của thị trường trước đó. Trước phiên 20/10, VN-Index đã có chuỗi tăng hơn 700 điểm từ tháng 4 đến nay, lên 1.700 điểm, cao nhất trong lịch sử.

"Câu chuyện này đã xảy ra trước dịp Tết nguyên đán năm 2021, với mức giảm còn mạnh hơn thế", ông Tâm nói. Trong giai đoạn tháng 3/2020-1/2021, chỉ số chung từng tăng từ vùng 700 điểm lên 1.190 điểm (cao nhất trong 21 năm trước đó), tương đương 70%. Tuy nhiên, sau khi tiệm cận 1.200 điểm, chứng khoán đã giảm gần 200 điểm trong chưa đầy một tháng sau đó.

Ông Nguyễn Anh Đức, Giám đốc điều hành bộ phận Môi giới khách hàng tổ chức và Tư vấn đầu tư của Chứng khoán SBB (SBBS), cho rằng tâm lý nhà đầu tư đã tác động lớn đến chỉ số ngày hôm nay. Sau khi chứng khoán được nâng hạng, nhiều người kỳ vọng cả thị trường sẽ tiếp tục đi lên, thay vì một số nhóm riêng lẻ. Nhưng trong thực tế, chỉ có một số ít mã như "họ Vingroup", "họ Gelex" hay ngân hàng kéo chỉ số đi lên trong 2 tuần qua, còn nhiều cổ phiếu khác lại giảm.

Từ ngày 8-17/10, VN-Index đã tăng 68 điểm, trong đó, bộ ba cổ phiếu "họ Vingroup" gồm VIC, VRE, VHM đã đóng góp trên 39 điểm, chiếm hơn một nửa mức tăng chung. VJC cũng giúp chỉ số tích lũy gần 6 điểm; GEE, TCB, VPB mỗi mã đều góp nhiều hơn 2 điểm. Trong cùng khoảng thời gian, nhiều cổ phiếu như VCB, FPT, BID cùng nhóm vốn hóa vừa và nhỏ lại giảm. Một số phiên như 9/10, 13/10, 15/10 hay 17/10 xuất hiện trình trạng "xanh vỏ, đỏ lòng".

Ông Đức cũng nhấn mạnh yếu tố margin tại các công ty chứng khoán tăng cao đang tạo áp lực với điểm số. "Dư nợ margin toàn thị trường đã tăng 5-10% trong quý III, điều này là một rủi ro", chuyên gia này nhận định.

Kết thúc quý II, dư nợ margin của tất cả công ty chứng khoán khoảng 300.000 tỷ đồng, cao kỷ lục. Tính đến ngày 20/10, các doanh nghiệp ngành này vẫn chưa công bố hết báo cáo tài chính nhưng số tiền cho vay tại các đơn vị đầu ngành như TCBS, VPBankS, SSI, Mirae Asset... đều tăng so với quý II.

Thanh khoản thị trường hôm nay đạt hơn 53.000 tỷ đồng, trong đó, rổ vốn hóa lớn đóng góp hơn 30.000 tỷ đồng. Tổng giá trị giao dịch cao hơn phiên cuối tuần trước khoảng 27%. Tuy nhiên, con số trên chỉ đạt mức cao nhất hai tháng qua, vẫn còn cách kỷ lục 80.000 tỷ đồng được thiết lập trước đó vào tháng 8 khoảng 32%.

Lý giải về việc này, ông Bùi Công Toàn nói tâm lý hoảng loạn kéo mức cầu của thị trường thấp đi. Lực cung nhiều đã khiến không ít cổ phiếu "dư sàn", làm thanh khoản thị trường không cao thêm nữa. "Với mức giảm sâu và mạnh như vậy, kể cả có sức mua, đa phần nhà đầu tư sẽ không dám vào bắt ở những phiên hiện tại", ông nói thêm.

Ông Vũ Thành Huy, Trưởng phòng Quản lý danh mục đầu tư của FinSuccess, cho rằng giá trị giao dịch hôm nay không phải là mức quá lớn với một phiên giảm điểm kỷ lục. Thông thường thanh khoản trong phiên giảm đầu của các đợt sụt điểm mạnh có thể tăng 100-200% so với mức trung bình. Ngoài ra trong 2 tuần trở lại đây, ông quan sát thấy thanh khoản đã có xu hướng tăng trở lại vùng 40.000 tỷ đồng - điều này là tích cực cho thị trường trong dài hạn.

"Nếu thanh khoản vẫn duy trì tốt ở các phiên hồi phục tới sẽ không phải vấn đề. Khi đó, có thể xem như tín hiệu và cơ hội để dòng tiền quay trở lại các cổ phiếu khác ngoài nhóm Vingroup", chuyên gia này nêu quan điểm.

Tất Đạt - Trọng Hiếu